کارشناسان تخمین می‌زنند زلزله احتمالی تهران مرگبارترین زلزله قرن خواهد شد و در صورت بروز زلزله در تهران بیش از ده درصد جمعیت تهران جان خود را از دست خواهند داد. به همین بهانه، با حمید جلوداریان، مدیر پروژه پروژه‌های آزادراهی در زمینه طراحی و نظارت و عضو هیئت مقاوم‌سازی پل‌های تهران در شهرداری تهران گفت‌و‌گویی داشتیم.
حمید جلوداریان، مدیر پروژه پروژه‌های آزادراهی در زمینه طراحی و نظارت (با تخصص طراحی پل)، در گفت‌وگو با خبرنگار ترابران با اشاره به زلزله اخیر در ترکیه و وسعت تخریب زیرساخت‌های راه در این کشور، تاکید کرد: «وضعیت زیرساخت‌های راه ایران بهتر از ترکیه نیست.»
او با بیان اینکه یکی از عوامل تشدیدکننده خسارات زلزله ترکیه، فراتر بودن زلزله حادث شده نسبت به زلزله‌ای که سازه‌ها و ابنیه برای مقاومت در برابر آن طراحی شده‌اند، می‌افزاید: «به طور کلی، ساختمان‌ها، پل‌ها، تونل‌ها و دیوارهای حائل و تاسیسات راه‌ها برای زلزله‌هایی با دوره بازگشت 475 سال طراحی می‌شوند، ولی در زلزله اخیر ترکیه، بیشتر ابنیه‌ای که دچار خسارت‌های سنگین شدند، زلزله‌ای بزرگ‌تر از دوره بازگشت 475 ساله و حتی تا 2500 ساله را تجربه کردند، بنابراین در صورت وقوع زلزله مشابه، احتمال خسارت‌های سنگین‌تر برای سازه‌های ما هم وجود دارد.»
جلوداریان درباره ابنیه فنی راه و راه‌آهن که تحت تاثیر زلزله قرار می‌گیرند، چنین توضیح داد: «از میان سازه‌های پل، تونل، آب‌رو و دیوارهای حائل، تونل‌ها آسیب‌پذیری کمتری داشته و پل‌ها آسیب‌پذیرتر هستند. تونل‌ها شرایط بهتری دارند، چون سازه‌های مدفون محسوب می‌شوند و سازه‌های مدفون عملکرد لرزه‌ای بهتری دارند، به عبارت دیگر، به‌علت محصور بودن در خاک یا سنگ حرکت کمتری را تجربه می کنند و در زمان زلزله، آسیب کمتری می بینند. مگر در موارد خاصی مانند قرارگیری تونل در امتداد گسل عامل زلزله یا قطع گسل توسط مسیر تونل که در این صورت جابه‌جایی‌های بزرگ چندین متری در گسل، منجر به شکستگی تونل و انحراف در محور راه و تونل خواهد شد.»
او افزود: «پل‌ها به‌عنوان سازه‌های روی سطح زمین، شتاب حرکتی بیشتری را تجربه می‌کنند و احتمال آسیب و خسارت و حتی فروریختگی در این سازه‌ها تحت اثر زلزله‌های بزرگ بیشتر است. براساس گزارش‌های ارائه شده از زلزله ترکیه، در زلزله اخیر، 15 پل دچار آسیب شده و دو پل فروریخته است.»
او در ادامه به اقدامات شهرداری تهران برای مقاوم‌سازی لرزه‌ای پل‌های واقع در شریان‌های اصلی شهر اشاره کرد و افزود : «در شهرداری تهران آسیب‌پذیری حدود 70 درصد پل‌ها ارزیابی شده و باقی‌مانده پل‌ها نیز در دست بررسی و مطالعه است. در صورت وقوع زلزله‌های بزرگ با دوره بازگشت 1000ساله، شریان‌های اصلی شهر از جمله شریان شرقی – غربی بزرگراه همت و شریان شمالی – جنوبی بزرگراه چمران، باید بتوانند سرویس‌دهی به جریان ترافیک به‌ویژه ترافیک امدادی را تامین کنند. بنابراین باید از بروز خسارت سنگین در ابنیه فنی این مسیرها پیشگیری کنیم، البته آسیب ممکن است اتفاق بیفتد، ولی نباید در حدی باشد که پل به روی جریان ترافیک بسته شود.»
روند چالشی مقاوم‌سازی پل‌های تهران
او در عین حال تصریح می‌کند: «روند اجرای مقاوم‌سازی پل‌ها در شهر تهران از سرعت مطلوبی برخوردار نیست و با گذشت بیش از 10 سال از آغاز این طرح، پیشرفت اجرایی بیش از 40 درصد نیست. البته این وضعیت پایتخت است و در سایر نقاط کشور، هیچ اثری از وجود چنین برنامه‌هایی هم مشاهده نمی‌شود.»
این کارشناس ادامه می‌دهد: «آیین‌نامه لرزه‌ای ما سال‌هاست به‌روز نشده و به همین دلیل، نقاط ضعف بزرگی دارد. به‌عنوان نمونه پل‌هایی که همین امروز در شریان‌های اصلی طراحی و اجرا می‌شوند، برای زلزله با دوره بازگشت 475 ساله طراحی می‌شوند و در صورت مقاوم‌سازی، همین پل‌ها باید برای زلزله قوی‌تری با دوره بازگشت هزار ساله مقاوم‌سازی شوند. این در حالی است که نباید پلی که امروز ساخته می‌شود، دیگر نیاز به مقاوم‌سازی مجدد داشته باشد.»
او تاکید کرد: « اگر زلزله بزرگی رخ دهد و شریان‌های اصلی و امدادرسانی باز نباشند، امدادرسانی به زلزله‌زدگان دچار اختلال شده و منجر به افزایش آمار تلفات خواهد شد. بنابراین حتما لازم است که شریان‌هایی به عنوان شریان‌های سرویس‌دهی اصلی تعریف شوند و آنها را برای سطحی که آیین‌نامه‌های معتبر دنیا تعریف می‌کنند، مقاوم‌سازی کنیم.»
این کارشناس با اذعان به اینکه کیفیت اجرایی ما در زمینه ابنیه راه، به مراتب بهتر از ساختمان‌هایمان است و از این بابت نگرانی چندانی وجود ندارد، یادآور شد: «عدم وجود بازرسی دوره‌ای و تعمیر و نگهداری مداوم راه و ابنیه فنی، از نقاط ضعف در بخش راه است که این مسئله باعث کاهش کیفیت و کاهش عمر راه و ابنیه آن می‌شود.»
او در پایان تاکید می‌کند برای غافلگیر نشدن در صورت بروز زلزله، لازم است از طریق برنامه‌ریزی برای بازنگری در ضوابط آیین‌نامه‌های طراحی، مقاوم‌سازی لرزه‌ای راه‌ها و ابنیه فنی منتهی به بیمارستانها و مراکز امدادرسانی، از خسارات سنگین زلزله در حوزه مربوط و متاثر از راه‌ها، پیشگیری کنیم.»
