در حالی که 43 درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین درباره عوامل موثر بر رشد ترانزیت در سال 1402، با تشکیک بر آمار اعلام شده، رشد ترانزیت را واقعی نمی‌دانند، دیگر شرکت‌کنندگان هم تاثیر عوامل خارجی را بیشتر از اقدامات و تدابیر دولت در این زمینه موثر می‌دانند.
به گزارش پایگاه خبری ترابران، پس از اینکه سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای عملکرد ترانزیت ایران را در سال 1402 با ثبت یک رکورد جدید 14.75 میلیون تن اعلام کرد و بعد از آن نیز گمرک ایران ترانزیت خارجی را در سال گذشته 17.19 میلیون تن خواند، این پرسش ایجاد شد که چه اقداماتی صورت گرفته، چه تعاملاتی با کشورهای دیگر انجام شده و کدام یک از موانع ترانزیتی ایران حذف شده است که اگر آمار گمرک را درباره ثبت رکورد در حوزه ترانزیت مستند و واقعی بدانیم. آماری که برای فعالان این حوزه غیرقابل باور و لمس بوده است.
در همین زمینه اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین با پرسش‌هایی درباره اینکه چه مجموعه‌هایی توانسته‌اند این عملکرد درخشان را بیافرینند که فعالان حملونقل بین‌المللی از آن بی‌اطلاع هستند و شرکت‌های برتر ترانزیتی کدامند؟همچنین در سال 1402 که تاکنون بدترین سال حملونقل بین‌المللی ایران بوده است این رشد ترانزیتی چگونه رقم خورده است؟ سعی کرده است به عوامل موثر بر افزایش ترانزیت در سال 1402 دست یابد.
گفتنی است؛ این نظرسنجی در پلتفرم تلگرام و امکان انتخاب تک‌گزینه طراحی شده بود و از 16 فروردین 1403 تا ساعت 18 فروردین به مدت 48 ساعت برقرار بود که در این مدت، تعداد 702 نفر به آن پاسخ دادند.
بر اساس نظرسنجی اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین ایران، 43 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی که عمدتاً فعالان صنعت حملونقل و ترانزیت کشور هستند، پیش از آنکه عاملی را در افزایش آمار ترانزیت ایران موثر بدانند، با تشکیک بر درستی آمار منتشر شده، واقعی بودن آن را زیر سوال برده‌اند و به گزینه «به درستی آمار منتشر شده باور ندارم و ترانزیت واقعی کشور چنین رشدی نداشته است» رأی داده‌اند.
همین یک مورد نشان می‌دهد که فعالان این صنعت، جهش ترانزیت را در حوزه کاری خود لمس نکرد‌ه‌اند و آمار را ساختگی می‌دانند.
این در حالی است که 31 درصد از شرکت‌کنندگان معتقدند که جنگ روسیه و اوکراین و ناگزیر شدن روسیه به استفاده از مسیر ایران موجب رقم خوردن چنین آماری شده است. در نتیجه باید این افزایش ترانزیت قاعدتاً در کریدور شمال-جنوب اتفاق افتاده باشد که فقط انتشار آمار تفصیلی ترانزیت کشور، این مهم را مشخص خواهد کرد.
10 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی معتقدند که عامل دیگری غیر از موارد ذکر شده در نظرسنجی، مهم‌ترین عامل افزایش عملکرد ترانزیت در سال 1402 بوده است. به صورتی که آنها خودشان به موضوع تیرگی روابط افغانستان و پاکستان اشاره کرده‌اند و گفته‌اند که این عامل منجر به استفاده بیشتر از سرزمین ایران توسط تاجران افغانی شده است.
جالب آن است که فقط 9 درصد از پاسخ‌دهندگان، نقش مثبت دولت و حاکمیت در افزایش عملکرد ترانزیت ایران در سال 1402 را عامل اصلی دانسته‌اند و این 3 گزینه را موثر دانسته‌اند؛ زیرا در نظرسنجی اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین سه گزینه به عملکرد دولت مربوط می‌شد که 5 درصد از شرکت‌کنندگان به دیپلماسی اقتصادی دولت در توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، 2 درصد به تسهیل ترانزیت از طریق رفع موانع داخلی ترانزیت و بهبودهای مدیریتی و هماهنگی‌های نهادی در کشور و 2 درصد به جذاب‌تر شدن مسیر ترانزیتی ایران با توسعه و بهبود زیرساخت‌های لجستیکی و ترابری (جاده و ریل) رأی داده‌اند. به این ترتیب، جمعاً 9 درصد پاسخ‌دهندگان اقدامات دولت را موثر دانستند.
این درحالی است که وزیر راه و شهرسازی علت اصلی جهش عملکرد ترانزیت کشور در سال 1402 را توسعه نرم‌افزاری در کنار توسعه زیرساخت‌ها و مذاکرات دیپلماتیک منطقه‌ای اعلام کرده است. این تفاوت عمیق در تحلیل علل رشد ترانزیت کشور، بین عالی‌ترین مقام مسئول دولتی و فعالان حوزه لجستیک و ترابری بسیار تامل‌برانگیز است.
همچنین، حدود 7 درصد از پاسخ‌دهندگان مجوز دولت مرکزی عراق به اقلیم کردستان برای فروش و صادرات نفت اقلیم را مهم‌ترین عامل افزایش عملکرد ترانزیت در سال 1402 دانسته‌اند که به افزایش ترانزیت سوخت از مرزهای اقلیم کردستان به بنادر جنوبی ایران و از آنجا به سایر کشورها منجر شده است.
