یک کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک با بیان اینکه وضعیت حمل‌ونقل عمومی تهران ۵ درصد سیستم مطلوبی است که باید در شهر وجود داشته باشد، گفت: «برای رفع بحران ترافیک، به‌جای اینکه تمرکز خود را روی توسعه معابر خودرویی بگذاریم باید مانند کشورهای توسعه‌یافته بتوانیم با بهبود حمل‌ونقل عمومی مردم در ساعات اوج ترافیک با کیفیت بالا و در کمترین زمان از مبدأ به مقصد برسانیم.»
به گزارش پایگاه خبری ترابران، «معضل بحران ترافیک در ساعات پیک حل‌شدنی است؟»؛ خیر! شاید این پاسخ عجیب به نظر برسد، اما بسیاری از کلان‌شهرهای دنیا که با معضل بحران ترافیک روبه‌رو هستند نیز به همین جواب رسیده‌اند. حالا تفاوت ما با آنها در این نکته است که آنان بعد از رسیدن به این جواب مایوس‌کننده تمرکز را بر گسترش سیستم حمل‌ونقل عمومی گذاشته و جابه‌جایی را برای شهروندان تسهیل کرده‌اند اما ما همچنان اندر خم یک کوچه‌ایم!
تشدید ترافیک شهری به‌ویژه در ساعات پیک صبحگاهی و عصرگاهی یکی از معضلات پیچیده و روبه‌رشد در جوامع شهری مدرن است که در نتیجه افزایش جمعیت، توسعه شهرها و افزایش تعداد خودروها ایجاد می‌شود. این معضل به‌قدری پیچیده شده که حتی شهرداران کلان‌شهرهای توسعه‌یافته هم از حل آن عاجز شده‌اند و راه‌حل را از حل مشکل جابه‌جایی خودروها به حل جابه‌جایی انسان‌ها تغییر داده‌اند. به‌عبارتی به‌جای ساخت بزرگراه، تونل، پل و همسطح کردن معابر، توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی را در اولویت قرار داده‌اند تا جابه‌جایی شهروندان را از طریق این سیستم سهل کنند.
هرچند نهادهای مدیریتی دولتی و شهری در پاسخ به پرسش چگونه بحران ترافیک را کاهش دهیم، ابتدا سراغ راه‌حل‌هایی چون طراحی بزرگراه و ساخت تونل و پل‌های چند طبقه می‌روند اما مهرداد تقی‌زاده، کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک معتقد است که این راهکار نه‌تنها معضل ترافیک را حل نمی‌کند بلکه باعث افزایش ترافیک نیز می‌شود.
او با اشاره به تجربه شهرهای بزرگ دنیا که با حل معضل ترافیک مواجه هستند می‌گوید: «هیچ‌کدام از شهرهای بزرگ دنیا زمانی که با معضل ترافیک در ساعات پیک مواجه شدند، نتوانستند این معضل را حل کنند. این شهرها همچنان ترافیک پیک صبح و عصر را دارند و حتی ترافیک برخی از آنها از ما شدیدتر هم هست.»
او با تأکید بر اینکه اصلاً ترافیک زمان پیک قابل حل نیست، توضیح می‌دهد: «به همین دلیل، تا به امروز هیچ کشوری نتوانسته این معضل را حل کند اما حل نشدن این معضل به‌معنای سرگردان کردن مردم هم نیست. اتفاقی که در این کشورها افتاده این است که شهرداری‌های دنیا در ابتدا حل معضل ترافیک پیک را از دستور کار خارج کرده‌اند و اقدام دیگری را در اولویت قرار داده‌اند.»
تقی‌زاده اضافه می‌کند: «آنها به این راهکار رسیده‌اند که شهرداری‌ها موظف هستند مشکل جابه‌جایی انسان‌ها را سهل کنند نه مشکل جابه‌جایی خودروها را؛ از این رو به‌سمت توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی حرکت کرده‌اند.»
او اظهار کرد: «آنها به همان اندازه که موفق نبودند مشکل ترافیک را در ساعت پیک حل کنند، به همان اندازه موفق شدند که مشکل جابه‌جایی شهروندان را حل کنند. به‌عبارت دیگر آنها با توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی توانسته‌اند مردم را در ساعات اوج ترافیک با کیفیت بالا و در کمترین زمان از مبدأ به مقصد برسانند.»
ضرورت افزایش شبکه مترویی
این کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک سپس به مشکل اساسی مدیران دولتی و شهری در کشورمان برای حل این معضل اشاره می‌کند و می‌گوید: «در کشور ما اشکالی که وجود دارد این است که مسئولان تصور می‌کنند باید برای حل معضل ترافیک پل دو طبقه بسازند یا تونل احداث کنند. اشکال این نیست که ترافیک وجود دارد، بلکه این است که چرا تسهیلات لازم برای جابه‌جایی مردم از طریق شبکه حمل‌ونقل عمومی فراهم نیست. متأسفانه فردی که منزلش نزدیک به مترو هم هست در صورت استفاده از مترو باید زمانی دو الی سه برابر استفاده از خودروی شخصی صرف کند تا به مقصد برسد چون سرفاصله حرکت قطارها در ساعات پیک ۷ دقیقه است؛ بنابراین ترجیح می‌دهد از خودروی شخصی استفاده کند.»
او تأکید می‌کند: «در نتیجه باید شبکه ریلی را گسترده کنیم تا قطارها با سرفاصله دو دقیقه حرکت کنند. در کشور ما اشکال این است که برخی فکر می‌کنند اگر بزرگراهی را دو طبقه کنند یا تونل بسازند مشکل ترافیک حل می‌شود در حالی که نه‌تنها معضل ترافیک حل نمی‌شود بلکه با توسعه معابر خودرویی قطعاً مشکل ترافیک بیشتر هم خواهد شد.»
تقی‌زاده در توضیح بیشتر می‌گوید: «مثلاً وقتی در مسیری تقاطع غیرهمسطح رفع می‌شود تقاضای سفر اضافی ایجاد می‌شود که به تقاضای القایی معروف است؛ یعنی وقتی افراد می‌بینند که مشکل ترافیکی در نقطه‌ای حل می‌شود چند برابر آن خودروی شخصی به بار ترافیکی دیگر مناطق شهر تهران افزوده می‌شود و گره ترافیکی تازه‌ای در دیگر نقاط شهر به وجود می‌آید.»
او افزود: «به بیان دیگر، وقتی ظرفیت زیادتر برای معابر خودرویی ایجاد می‌شود حتماً وضعیت ترافیک در نقاط مختلف شهر بدتر خواهد شد. برای همین شهرداران کلان‌شهرهای توسعه‌یافته مانند پکن، مسکو و ژنو که ترافیک‌های شدیدی در ساعات پیک دارند از خیر افزایش ظرفیت معابر گذشته و تمرکز را بر بهبود و گسترش سیستم حمل‌ونقل عمومی گذاشته‌اند چون معتقدند آنان موظف به جابه‌جایی انسان‌ها هستند نه خودروها.»
تقی‌زاده در همین حال یادآور می‌شود: «البته از این حرف این‌گونه برداشت نکنیم که نباید اقدامی برای افزایش ظرفیت معابر خودرویی کرد بلکه نکته این است که در ابتدا باید اولویت بر گسترش و بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی قرار گیرد.»
این کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک با تأکید بر اینکه سیستم حمل‌ونقل در کشور و شهر تهران بسیار ضعیف است، اظهار می‌کند: «وضعیت حمل‌ونقل تهران ۵ درصد سیستم مطلوبی است که باید در شهر وجود داشته باشد تا مردم قید استفاده از خودروی شخصی را بزنند. این آمار نشان می‌دهد که ما چقدر از وضعیت مطلوب فاصله داریم.»
