فرمانده پیشین پلیس راه کشور معتقد است که افزایش جریمههای رانندگی به تنهایی نمی‌تواند بازدارندگی داشته باشد و باید در کنار آن مجازاتهای اجتماعی دیده شود. او همچنین می‌گوید باید در کنار افزایش جریمهها و محرومیت‌های اجتماعی زمینه بروز تخلف هم از بین برود.
به گزارش پایگاه خبری ترابران، تصمیم راهنمایی و رانندگی و دولت برای افزایش چند برابری جریمههای تخلفات رانندگی در هفته‌های اخیر بسیار بحث برانگیز شده است. بر اساس آنچه اعلام شده جریمه سرعت غیرمجاز به ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان و رانندگی در حالت مستی به ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان افزایش خواهد یافت.
پلیس راهور با اشاره به عدم تغییر جریمههای رانندگی در ۶ سال گذشته معتقد است که هدف اصلی از افزایش جرایم، بازدارندگی است. با این حال کارشناسان این حوزه تاکید دارند افزایش جریمهها به تنهایی راهکار کاهش تخلفات و سوانح رانندگی نیست و باید مجازاتهای اجتماعی را هم لحاظ کرد. همچنین تاکید می‌شود باید در کنار جریمههای ریالی و مجازاتهای اجتماعی، زمینه کاهش تخلف هم فراهم شود.
در همین زمینه، سرهنگ علیرضا اسماعیلی، فرمانده پیشین پلیس راه کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ترابران با بیان اینکه افزایش جریمههای رانندگی را باید از زوایای مختلف بررسی کرد چراکه نگاه تک‌بعدی به آن فایده‌ای ندارد و مشکلی را حل نمیکند، گفت: «در کشور ما نرخ تورم هر سال افزایش می‌یابد؛ به عبارت دیگر ارزش پول ملی هر سال پایین می‌آید بنابراین مبلغ جریمه‌هایی که تعیین می‌شود در پایان سال عملا بازدارندگی خود را از دست می‌دهند. این در حالی است که در کشورهای دیگر وضعیت این‌گونه نیست.»
او افزود: «ما امسال مبلغ جریمههای رانندگی را افزایش دادیم و از مدتی دیگر افزایش جریمهها اعمال خواهد شد، اما سال دیگر به دلیل افزایش تورم دوباره این رقم قابل توجه نخواهد بود و بی‌ارزش خواهد شد بنابراین این روش درستی نیست.»
توجه کشورهای دیگر به مجازاتهای اجتماعی
اسماعیلی با اشاره به تجربه‌های جهانی یادآور شد: «در دنیا سال‌هاست که برای کاهش تخلفات و سوانح رانندگی به متغییرهای دیگر از جمله موضوع مجازاتهای اجتماعی روی آورده‌اند که بازدارندگی بالایی دارد. در این نوع مجازات‌ها فرقی ندارد موقعیت اجتماعی و سیاسی فرد خاطی چیست، قانون برای همه یکسان است. تجربه ثابت کرده که این روش بازدارندگی به مراتب بیشتری از مجازاتهای ریالی دارد.»
او با تاکید بر اینکه بهترین کار این است که مجازاتهای اجتماعی را در کنار مجازاتهای ریالی قرار دهیم، گفت: «در غیر این‌صورت هر سال ارزش ریال پایین می‌آید و باید مبلغ جریمهها را افزایش دهیم. البته این سخن بدان معنی نیست که الان کار بدی صورت گرفته است. الان چاره‌ای جز این نداشتند اما باید چاره‌ای جدی اندیشید وگرنه اوضاع تغییر چندانی نخواهد کرد.»
فرمانده پیشین پلیس راه کشور با تاکید بر اینکه مجازاتهای اجتماعی بازدارندگی بالایی دارند، گفت: «مثلا وقتی شما فردی را چند ماه از رانندگی محروم و گواهینامه او را توقیف می‌کنید مشخص است که این فرد بار بعدی بسیار دست به عصاتر خواهد بود. چند سال قبل که جورج بوش دوم کاندیدای ریاست‌جمهوری آمریکا بود، یکی از رقبای او در مبارزات انتخاباتی سندی علیه بوش منتشر کرد که نشان می‌داد او تخلف رانندگی داشته است. افشای این سند باعث ریزش محبوبیت او شد! در اینجا می‌بینید که مجازاتهای اجتماعی چقدر می‌تواند بازدارندگی بالاتری داشته باشد.»
ضرورت کاهش زمینه بروز تخلف
اسماعیلی در بخشی دیگری از این مصاحبه با تاکید بر اینکه موضوع مهم‌تر از مجازاتهای اجتماعی و جریمههای ریالی لزوم کاهش زمینه بروز تخلف است، گفت: «به عنوان مثال وقتی شما در پارک قدم می‌زنید اگر سطل آشغال در مسیر نباشد شاید زباله را روی زمین پرت کنید. در حوزه ترافیک و حمل‌ونقل نیز وضعیت همین‌گونه است و باید ابتدا زمینه تخلف را از بین برد.»
او اضافه کرد: «به عنوان نمونه فردی در شهر کار مهمی دارد؛ اگر پارکینگ به اندازه کافی وجود داشته باشد دوبله پارک نمیکند یا خودرویش را در محل توقف ممنوع نمی‌گذارد اما وقتی پارکینگ نیست مجبور می‌شود این تخلف را انجام دهد، حالا جریمه‌اش هرقدر باشد. برخی از جاده‌های کشور هنوز یک لاین دارند و رانندگان برای عبور از یک ماشین سنگین مجبور می‌شوند مدت طولانی آرام رانندگی کنند و ممکن است در جایی دیگر طاقت نیاورند و سبقت غیرمجاز بگیرند. بنابراین فراهم بودن زمینه، میل به تخلف را ایجاد کرده است.»
اسماعیلی با تاکید بر اینکه این گزاره که علت بالا بودن تعداد تصادفات به خاطر مبلغ پایین جریمه است، گزاره درستی نیست؛ گفت: «بسیاری از تصادفات به خاطر موج‌های ترافیکی است که استاندارد نیست. اینکه به دلیل بالا بودن آمار تصادفات باید جریمهها را افزایش داد، یک ضلع این موضوع است و به تنهایی مشکلی را حل نمیکند. باید اضلاع دیگر هم دیده شود.»
فرمانده پیشین پلیس راه کشور عوامل محیطی، مقررات و وسیله نقلیه را سه عامل مهم افزایش کشته‌شدگان تصادفات رانندگی دانست و گفت: «اخیرا دو جوان به دلیل ناایمن بودن یک خودروی داخلی بود به خاطر رفتن روی یک دست‌انداز غیراستاندارد دچار حادثه و فوت شدند. قطعا اگر ماشین آنها استاندارد بود این دو جوان زنده می‌ماندند. بنابراین باید همه اضلاع متوازن و هماهنگ باشند وگرنه نگاه تک‌بعدی مشکلی را حل نمیکند. با افزایش جریمهها شوک به جامعه وارد می‌کنید اما بعد از مدتی دوباره عادی می‌شود.»
ابزار کنترل مهیا نیست
اسماعیلی با بیان اینکه مساله دیگر در موضوع اعمال جریمهها نبود ابزار کنترل است گفت: «مثلا جریمه رانندگی در حالت مستی جریمه بالایی دارد اما وقتی پلیس ابزاری برای کنترل ندارد چه فایده! در کشورهای توسعه‌یافته پلیس نه به صورت رندم بلکه به صورت دائمی چک می‌کند که کسی در حین رانندگی مست نباشد و ۹۰ درصد راننده‌ها جرات مصرف الکل ندارند. اما در کشور ما پلیس ابزاری برای کنترل ندارد حالا جریمه هرقدر می‌خواهد باشد.»
او همچنین یادآور شد: «یا مثلا کسی که گواهینامه می‌گیرد برای یک سال نباید در شب یا در جاده رانندگی کند اما آیا واقعا این اتفاق می‌افتد؟ خیر. بنابراین باید فاکتورهای دیگر را هم کنار افزایش جریمهها لحاظ کرد چون به تنهایی نمی‌تواند موثر باشد. شاید در حد مسکن عمل کند ولی در درازمدت پایدار نیست.»
