رئیس موسسه مطالعاتی جهان معاصر و پژوهشگر مسائل اوراسیا و قفقاز با بیان اینکه فعال‌سازی مسیرهای بین‌المللی تاثیر به‌سزایی بر منزلت استراتژیک ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی دارد، برای بازگشت ایران به مسیرهای ترانزیتی و ورود به بلوک‌های لجستیکی منطقه‌ای راهکارهایی را برشمرد.
دکتر شعیب بهمن در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری ترابران، با اشاره به غیبت ایران در طرح‌های کلان ترانزیتی کشورهای منطقه و ارتباطات ترانزیتی آنها، درباره علت این امر اظهار کرد: «به نظر می‌رسد که این امر ناشی از علل مختلفی اعم از داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی باشد.»
او ادامه داد: «مشکل داخلی ما در حوزه لجستیکی و ترانزیتی، بی‌توجهی به سیاست‌پذیری و سیاست‌گذاری در این زمینه است که درواقع همین امر منجر به غفلت مسئولان و متولیان کشوری نسبت به این مهم است.»
این کارشناس، تحریم‌های آمریکا علیه ایران را از دیگر علل عقب‌ماندگی ایران از بلوک‌بندی ترانزیتی برشمرد و تصریح کرد: «از دهه 90 آمریکا صراحتا خواهان حذف ایران از مسیرهای ترانزیتی و همچنین مسیرهای انتقال انرژی شد، بنابراین دنبال کردن این سیاست کلان آمریکا در ستون راهبردی تا حدی انزوای امروز ایران را رقم زده است.»
بهمن از هراس کشورهای همسایه ایران نسبت به ایجاد یک کشور قدرتمند به‌عنوان یک علت دور زدن ایران نام برد و توضیح داد: «باتوجه به جایگاه و موقعیت ویژه ایران، کشورهای همسایه از اینکه در آینده، اقتصاد و تعاملات خارجی آنها وابسته به ایرانی قدرتمند باشد، هراس دارند که این منجر به کنارگذاشتن ایران از برخی مسیرهای ترانزیتی شده است؛ البته از دیگر دلایل ایجاد راه‌های ترانزیتی بدون حضور ایران رقابت‌های منطقه‌ای و همچنین ایران هراسی هست که در سال‌های اخیر از سوی غرب ترویج شده است.»
او گفت: «هرچند که عبور از ایران در بسیاری مسیرها به لحاظ هزینه‌ای و زمانی و حتی امنیتی به صرفه است اما کشورها مسیرهایی طراحی کرده‌اند که کاملا ایران دور زده شده، برای مثال ترکیه به‌جای عبور از ایران برای دسترسی به پاکستان و افغانستان، در پی طراحی مسیر لاجورد است که افغانستان و پاکستان را از منطقه شمالی ترکمنستان و دریای کاسپین و جمهوری آذربایجان به ترکیه متصل می‌کند.»
رئیس موسسه مطالعاتی جهان معاصر و پژوهشگر مسائل اوراسیا و قفقاز در ادامه یادآور شد: «ایران از سمت غرب با اتصال بصره به ترکیه هم حذف شده و همچنین عبور طرح ابتکاری جاده و کمربندی چین هم از شمال ایران و منطقه آسیای مرکزی از طریق دریای خزر هم حکایت از حذف ایران در معادلات کریدورهای بین‌المللی و طرح‌های کلان و پروژه‌های مهم منطقه‌ای دارد.»
بهمن در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه باتوجه به انزوای بیش از پیش ایران در حوزه لجستیکی و ترانزیتی، آیا راهکاری برای بازگشت به این مسیرها وجود دارد، توضیح داد: «مهم‌ترین راهکار استفاده از مزیت جغرافیای ایران است، چراکه همه مسیرهای گفته شده با دور زدن ایران باید مسیری طولانی و پرهزینه را برای رسیدن به مقصد طی کنند در حالی که با گذر از ایران در زمان و هزینه صرفه‌جویی قابل‌ملاحظه‌ای خواهند داشت؛ بنابراین در وهله اول توجه به موقعیت جغرافیایی باید در دستورکار قرار گیرد.»
این کارشناس ادامه داد: «مرحله دوم برای فعال‌سازی مسیرهای لجستیکی، دارا بودن سیاست‌پژوهی در حوزه راه و کریدورهای بین‌المللی است تا برمبنای آن سیاست‌گذاری و راهبردی جامع و کامل تدوین شود و مبنای اتخاذ تصمیمات کلان کشوری قرار گیرد.»
او با تاکید بر ضرورت به کارگیری هوشمندی در حوزه ترانزیتی و لجستیکی، مشکل اصلی کنونی را بی‌توجهی مسئولان به حوزه ترانزیت و کریدورهای بین‌المللی خواند و گفت: «متاسفانه موقعیت جغرافیایی و ترانزیتی ایران طی سال‌های اخیر موضوع کاملا مغفولی بوده که در اولویت‌های کلان کشور نبوده است اما در 3 سال اخیر به‌دلیل انعکاس رسانه‌ای کمی موردتوجه قرار گرفته است.»
رئیس موسسه مطالعاتی جهان معاصر و پژوهشگر مسائل اوراسیا و قفقاز معتقد است که در حال حاضر به جای سرمایه‌گذاری روی برخی پروژه‌های عمرانی بی‌اهمیت، می‌توان زیرساخت‌های ترانزیتی کشور را تقویت کرد و توسعه داد چراکه سرمایه‌گذاری در این حوزه علاوه بر بازده بسیار بالا برای کشور، منجر به درآمد اقتصادی کلان و همچنین ادغام اقتصاد ایران در تجارت با همسایگان و دیگر کشورها هم می‌شود که این خود ایران را به کشوری تحریمناپذیر تبدیل می‌کند.
بهمن ادامه داد: «در چنین شرایطی تحریم ایران برای سایر کشورها به‌قدری پرهزینه خواهد بود که کشورها از آن صرف‌نظر می‌کنند اما در حال حاضر تحریم ایران برای هیچ کشوری هزینه‌آفرین نیست.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «باتوجه به موارد ذکر شده، مسئله فقط به مشارکت در طرح‌های ترانزیتی یا بهره‌مندی از جغرافیای ایران ختم نمی‌شود بلکه فعال‌سازی مسیرهای بین‌المللی تاثیر به‌سزایی بر منزلت استراتژیک ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی داشته و منجر به افزایش درآمدهای اقتصادی کلان کشور می‌شود.»
