مونا روشندل – 25 ژوئن برابر با 4 تیر ماه «روز جهانی دریانورد» نام‌گذاری شده است. آنان که بالغ بر 85 درصد کالاهای تجاری را چه در جعبه‌های فلزی و چه به‌صورت فله و نگله با کشتی از کشوری به کشور دیگر به ارمغان می‌برند و نقش برجسته‌ای را در زنجیره تامین دهکده جهانی به عهده دارند؛ با جمعیتی کمتر از 2 میلیون نفر در جهان و حدود 125 هزار نفر در ایران که درصدی از آنها هم با مشکل بیکاری مواجه هستند.
با توجه به در پیش بودن روز جهانی دریانورد، ترابران در نظر داشت تا برای آگاهی از وضعیت دریادلان فعال روی ناوگان ایرانی و اقداماتی که سازمان بنادر برای فرهنگ‌سازی و تسهیلگری حرفه دریانوردی و ارتقای ایمنی آنها انجام داده، گوش به سخنان معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی بسپارد و روایتگر شرایط جزر و مدی این حرفه باشد که متاسفانه با وجود تلاش‌های انجام شده، مجبور شدیم به دریافت پاسخ‌های مکتوب از دکتر مجید علی‌نازی اکتفا کنیم.
به گزارش ترابران، معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه دریا، کشتی و بندر سه مفهوم و ضلع اصلی صنعت حمل‌و‌نقل دریایی و دریانوردان هسته مرکزی این فعالیت هستند، گفت: «همان‌گونه که می‌دانید کشتی و کشتیرانی بدون دریانوردان ماهر و شایسته، از ملوان گرفته تا افسران و نهایتا کاپیتان، اساسا معنایی ندارد، بنابراین وقتی می‌گوییم حرفه دریانوردی، فرق نمی‌کند که دریانورد چه نوع کشتی باشند؛ از کشتی‌های تجاری، خدماتی، مسافری، پشتیبانی و اکتشافی- تحقیقاتی گرفته تا حتی ناوهای نظامی که وظیفه تامین امنیت دریانوردی و مقابله با دزدان دریایی را دارند و یا حافظ منابع دریایی ملی هستند.»
مجید علی‌نازی درباره حمایت‌های مادی و معنوی سازمان بنادر از این دریانوردان خاطرنشان کرد: «علاوه بر حمایت‌های قانونی مندرج در قانون کار ایران که شامل دریانوردان نیز می‌شود و رعایت حداقل‌های لازم در انعقاد قرارداد کار و شرایط کار در مقاوله‌نامه کار دریایی، پیش‌بینی‌هایی درباره رعایت الزامات و توصیه‌های مقرر در این مقاوله‌نامه نیز در نظر گرفته شده است، چراکه کشتی محل کار و زندگی دریانورد محسوب می‌شود و بنابراین حفظ ایمنی و شرایط عادلانه کار روی کشتی، همچنین حمایت بهداشتی، مراقبت درمانی، تدابیر رفاهی و دیگر اشکال حمایت اجتماعی ضرورتی بیش از پیش می‌یابد.»
او با اشاره به اینکه ایران از تاریخ 21 تیرماه 1394 به مقاوله‌نامه کار دریایی مصوب سازمان بین‌المللی کار ملحق شده است، توضیح داد: «اخیرا نمونه قرارداد کار دریانوردان که دربردارنده حداقل شرایط این‌گونه قراردادهای کار طبق قانون کار و مقاوله‌نامه کار دریایی است، پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد با همکاری این سازمان، شرکت های کشتیرانی، انجمن صنفی کارگری دریانوردان تجاری ایران واتحادیه مالکان کشتی ایران، توسط وزارت تعاون کار ورفاه اجتماعی تهیه و به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها و سایر مراجع ذی‌ربط ابلاغ شده است.»
معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی گفت: «مطالعات، بررسی‌ها و اقدامات لازم برای آیین‌نامه تفکیک وظایف ناشی از قانون الحاق به مقاوله‌نامه کار دریایی توسط سازمان بنادر و دریانوردی در دو بخش پیشنهاد و تهیه پیش‌نویس قوانین و مقررات ملی لازم به‌منظور تسهیل اجرای مقررات مقاوله‌نامه کار دریایی و نیز امور جاری اجرای این مقاوله‌نامه در زمینه‌های مختلف از قبیل بررسی شکایت دریانوردان هنگام کار روی کشتی های (مشمول مقاوله نامه) وارده به بنادر تجاری کشور، از طریق افسران کنترل و بازرسی کشتی‌ها و انجام پیگیری‌ها و نیز مکاتبات لازم با مراجع مربوطه توسط گروهMLC سازمان و نیز انجام سایر امور مربوط از جمله پیگیری موضوع دریانوردان رها شده، بیمه و … مدنظر قرار گرفته است.»
علی‌نازی با اعلام عضویت ایران در کنوانسیون استاندارد آموزش، گواهینامه‌ها و نگهبانی (STCW) به برگزاری همه دوره‌های آموزشی، آزمون‌های شایستگی دریانوردی و صدور اسناد بر اساس مطابق با اصول کنوانسیون STCW اشاره و اظهار کرد: «هر ساله در کمیته فرعی عامل انسانی، آموزش و نگهبانی سازمان بین‌المللی دریانوردی، موضوعات روز مرتبط با آموزش دریانوردان مطرح می‌شود که ایران نیز در این کمیته حضور فعال دارد.»
او افزود: «خروجی جلسات این کمیته‌ها به‌صورت مستمر پایش شده و تغییرات آنها در قوانین آموزشی دریانوردان اعمال و به همه ذی‌نفعان ابلاغ می‌شود و همه این مطالب نیز هر 5 سال یکبار توسط IMO ممیزی شده و خوشبختانه کشور ایران در 20 سال گذشته همواره جزء لیست سفید IMO بوده است.»
اشتغال دریانوردان ایرانی روی کشتی‌های خارجی
معاون امور دریایی سازمان بنادر درخصوص خودکفایی در تامین نیروی انسانی ناوگان دریایی گفت: «با توجه به ظرفیت‌های بسیار خوبی که با حمایت سازمان بنادر و دریانوردی توسط بخش خصوصی ایجاد شده، در حال حاضر تعداد 58 مرکز آموزشی در رده‌های سفرهای نزدیک به ساحل و نامحدود در کشور و در 7 استان مستقر هستند که پتانسیل بسیار بالایی در تربیت نیروی انسانی دریانورد دارند.»
علی‌نازی خاطرنشان کرد: «در حال حاضر میزان پرورش نیروی انسانی دریانورد همه نیازهای کشور را پوشش داده است، بنابراین با توجه به کمبود افسر دریانورد در دنیا به دنبال اشتغال دریانوردان ایرانی روی ناوگان خارجی و به‌دنبال آن ارزآوری برای کشور هستیم و به‌این منظور تاکنون با 22 کشور تفاهم‌نامه شناسایی گواهینامه‌های دریانوردی منعقد کرده‌ایم و با 10 کشور نیز در حال رایزنی هستیم.»
همه اقدامات سازمان بنادر برای ایمنی دریانوردی
معاون امور دریایی سازمان بنادر با اشاره به اهمیت ارتقای ایمنی دریانوردی تصریح کرد: «یکی از برنامه‌های این سازمان برای ارتقای سطح ایمنی دریانوردی در آبراه‌های تحت حاکمیت کشور، استقرار و اجرای طرح ناوبری الکترونیکی (E-Navigation) است.»
علی‌نازی افزود: «این طرح، امکاناتی از قبیل یکپارچه‌سازی سامانه‌های رهگیری، تجمیع اطلاعات ثبتی شناورها، یکپارچه‌سازی نقشه‌ها و داده‌های دریایی، گزارش‌دهی اتوماتیک و برخط، صحت‌سنجی و مانیتورینگ، استفاده از هوش مصنوعی و مهندسی داده‌ها را دربرمی‌گیرد که با استفاده از این امکانات، می‌توان به اهدافی مانند ناوبری ایمن به کمک اطلاعات هیدروگرافی، هواشناسی و تردد در آبراه‌ها، بازرسی و نظارت بر ترافیک دریایی، تامین ارتباطات و انتقال اطلاعات بر بستر قابل‌اتکا، بهینه‌سازی عملیات جست‌وجو و نجات دریایی و تجمیع و ترکیب سامانه‌ها در شناورها و بنادر دست یافت.»
علی‌نازی افزود: «همچنین برای ارتقای سطح ایمنی دریانوردی سازمان بنادر اقدامات متعددی را مستمرا و براساس شرح وظایف قانونی اعم از نظارت کامل بر انطباق تجهیزات و مدارک کشتی‌ها با الزامات قوانین ملی و بین‌المللی، کنترل و بازرسی کشتی‌های متردد در آب‌های تحت حاکمیت ایران، ارتقای نظارت بر مراکز کنترل ترافیک دریایی با تامین و به‌کارگیری تجهیزات جدید و به‌روز از قبیل ECDIS و رادار آریا، خرید تجهیزات دریایی مدرن شامل یدک‌کش و هوشمندسازی پلاک شناورها به جهت کنترل و پایش آنها، سطح‌بندی کارخانجات و کارگاه‌های ساخت شناور و ارتقای سطح آنها به استانداردهای ملی و بین‌المللی، تدوین آیین‌نامه‌های شناورهای صیادی و غیرکنوانسیونی، تکمیل پوشش رادیویی و راداری برای سواحل کشور و برقراری محدوده‌های ویژه تردد برای ترافیک دریایی در مناطق پرتردد انجام می‌دهد.»
او با اشاره به شعار سال جاری و کمک به شکوفایی تولید و صنایع داخلی گفت: «این سازمان در سال‌های اخیر تلاش کرده است نیاز خود و صنایع دریایی را در زمینه‌های مختلف فناوری و صنعتی از مجرای شرکت‌ها و سازمان‌های زبده داخلی تامین کند. از این رو، با تکیه بر پتانسیل چشمگیر شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌های مرتبط با این صنایع، طرح‌های تحقیقاتی و نظارتی خود و نیز طراحی و تولید امکانات و تجهیزات مورد نیاز بخش‌های مختلف دریایی و بندری را به مجموعه‌های داخلی سپرده تا نقشی در تحقق این اهداف ایفا کند؛ مثلا با حمایت سازمان، محصول یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان را برای مدیریت آب‌توازن کشتی‌ها به سازمان بین‌المللی دریانوردی معرفی کردیم که اکنون این سازمان در حال بررسی‌های فنی و ارائه تاییدیه بین‌المللی است.»
علی‌نازی بیان کرد: «با توجه به سواحل طولانی کشور و وجود نیروهای مستعد در شمال و جنوب که در محرومیت هستند، فعالیت‌های دریایی کمک بسیار بزرگی به جمعیت مناطق مذکور می‌کند بنابراین با ترغیب سرمایه‌گذاران به این حوزه می‌توان علاوه بر اشتغال‌زایی در این مناطق، محرومیت را کاهش داد و با توجه به سیاست‌های کشور، قطب دریایی منطقه و حتی بین‌المللی ایجاد کرد.»
او افزود: «استخدام و به‌کارگیری نیروهای بومی در بنادر، حمایت مالی از کارگاه‌های مرتبط با صنایع دریایی در استان‌های ساحلی، کمک به دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند به صنعت دریایی در بنادر از طریق بورسیه و یا پرداخت کمک هزینه‌های آموزشی آنها از اهم مواردی است که به عزم ملی و حمایت همه جانبه دولت نیاز دارد.»
صدور گواهینامه‌های الکترونیک برای دریانوردان
معاون امور دریایی سازمان بنادر درباره برنامه‌های آتی سازمان بنادر و دریانوردی به پروژه گواهینامه شایستگی و مهارت الکترونیک برای دریانوردان اشاره و اظهار کرد: «پیرو مطالعه انجام‌شده درباره صدور گواهینامه‌های الکترونیک برای دریانوردان و تامین تجهیزات سخت‌افزاری مورد نیاز در آینده نزدیک و پس از تهیه زیرساخت‌های نرم‌افزاری، همه گواهینامه‌های کاغذی دریانوردان به‌صورت الکترونیکی صادر خواهد شد. این پروژه در حال حاضر در مرحله مطالعه اسناد بین‌المللی و ملی قرار دارد و براساس یافته‌ها برنامه‌ریزی مناسب برای اجرای آن انجام خواهد شد.»
علی‌نازی تصریح کرد: «با توجه به پیشرفت فناوری‌های الکترونیکی و نیاز جامعه دریانوردان، ارائه همه خدمات حوزه دریانوردان علاوه بر وبسایت موجود بر بستر اپلیکیشن موبایل نیز جزء برنامه‌های آتی سازمان است.»
او گفت: «راهبردهای حوزه امور دریانوردان براساس نقشه راه آموزش دریانوردی کشور اعم از توانمندسازی مراکز آموزش دریانوردی، استفاده متقابل از پتانسیل سایرکشورهای دریایی، هوشمندسازی فرآیندهای حوزه حرفه دریانوردی، ترغیب و تربیت نیروی متخصص دریایی ستاد و بنادر، تربیت نیروی انسانی دریانورد براساس تقاضای بازار است و باید برای هر کدام از آنها برنامه‌هایی تهیه و تدوین شود.»
معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی اظهار کرد: «یکی دیگر از راهبردهای ضروری برای بخش دریایی کشور، مطابق با پیشرفت فناوری و حرکت سایر بخش‌های صنعتی و اجتماعی، هوشمندسازی فعالیت‌ها دریایی و بندری، از قبیل موارد مرتبط با ایمنی دریانوردی است تا امکان نظارت و مدیریت یکپارچه اقدامات و فعالیت‌ها میسر شود. همچنین راهبرد مقتضی دیگر در بخش دریایی کشور، نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات و شناورهای موجود در حیطه وظایف مرجع دریایی کشور است که از این میان، می‌توان به ناوگان لایروبی و علائم کمک‌ناوبری، تجهیزات و واحدهای جست‌وجو و نجات دریایی، و مقابله با آلودگی دریایی اشاره کرد.»
علی‌نازی یادآورشد: «بدیهی است که همکاری و هماهنگی با جامعه جهانی دریانوردی به‌عنوان یک راهبرد ضروری همیشگی در دستورکار این سازمان قرار دارد.»
