بزرگ‌ترین نمایشگاه هوایی در خاورمیانه که با حضور بیش از 1400 شرکت از 95 کشور جهان در مرکز تجارت جهانی دبی (Dubai World Trade Centre)  برگزار شد، امسال با شکستن رکورد بیشترین بازدیدکننده و قراردادهای تجاری، شاهد بزرگ‌ترین و موفق‌ترین دوره از زمان برگزاری بود و موقعیت امارات را به‌عنوان قطب جهانی هوافضا تقویت کرد. در این نمایشگاه، 180 مدل از انواع هواپیما، از جمله هواپیماهای تجاری، نظامی و بدون سرنشین، به نمایش درآمد و در حاشیه آن، 9 کنفرانس با حضور متخصصان صنعت هوانوردی درباره موضوعات مختلف این صنعت برگزار شد.  به گفته مسئولان برگزارکننده نمایشگاه هوایی دبی 2023، امسال 390 هیئت ارشد نظامی و غیرنظامی از کشورهای مختلف در این نمایشگاه حضور داشتند. این نمایشگاه همچنین میزبان نمایندگان شرکت‌های هوایی داخلی ایران از جمله ایران‌ایر بود.

به گزارش ترابران، نمایشگاه هوایی دبی 2023، که با حمایت شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، معاون و نخست‌وزیر امارات متحده عربی و حاکم دبی برگزار شد، امسال شاهد موفقیت بزرگی بود. در این نمایشگاه، شرکت‌های هواپیمایی، فضایی و دفاعی جهان جدیدترین محصولات و فناوری‌های خود را به نمایش گذاشتند و بیش از 101 میلیارد دلار قرارداد امضا کردند. این نمایشگاه نشان داد که صنعت هوانوردی و دفاعی جهان همچنان در حال رشد و پیشرفت است. نمایشگاه هوایی دبی 2023، بیش از 135 هزار بازدیدکننده داشت که نسبت به دوره قبل 30 درصد افزایش داشت. دوره بعدی این نمایشگاه در سال 2025 در مرکز جهانی دبی (DWC) فرودگاه آل‌مکتوم برگزار خواهد شد.

هواپیمایی امارات در نخستین روز نمایشگاه هوایی دبی 2023، از سرمایه‌گذاری هنگفت 950 میلیون دلاری برای ساخت یک مرکز مهندسی جدید در دبی ورلد سنترال خبر داد. این مرکز مهندسی جدید هواپیمایی، با مساحتی بالغ بر یک میلیون مترمربع، بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین مرکز مهندسی در جهان خواهد بود که به بهبود زیرساخت‌های هوانوردی در کلاس جهانی کمک خواهد کرد.

این مرکز مهندسی جدید هواپیمایی امارات برای پشتیبانی از ناوگان و عملیات این شرکت تا دهه 2040 طراحی شده و به‌عنوان مرکز عالی خدمات مهندسی هوانوردی تجاری در خاورمیانه فعالیت خواهد کرد و می‌تواند به سایر اپراتورهای هوانوردی نیز خدمات ارائه دهد. شیخ‌احمد بن‌سعید آل‌مکتوم، رئیس و مدیر اجرایی شرکت هواپیمایی امارات در این خصوص گفته است: «این سرمایه‌گذاری بزرگ نشان‌دهنده اعتماد ما به رشد آینده خطوط هوایی امارات و به‌طور کلی بخش هوانوردی است.»

هواپیمایی امارات با ساخت این مرکز مهندسی جدید، قصد دارد تا به خودکفایی کامل در زمینه تعمیر و نگهداری هواپیماهای خود نائل شده و قادر به انجام تعمیرات منظم، سبک و سنگین و کلیه الزامات مهندسی برای ناوگان هواپیمایی امارات باشد.

گفتنی است، شرکت هواپیمایی امارات اخیراً سود شش ماهه اول امسال خود را مبلغ ۲ میلیارد و ۷۰۰ هزار دلار اعلام کرده است. این مبلغ یک رکورد تازه برای شرکتی است که سال گذشته در همین شرایط یک میلیارد و ۲۰۰ هزار یورو سود کسب کرده بود. علاوه بر این، این شرکت موفق شده تاکنون ۲ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار از وام‌هایی را که برای جلوگیری از ورشکستگی در دوران کووید-۱۹ دریافت کرده بود، بازپرداخت کند.

بازار پررونق خریدوفروش

مهم‌ترین خبر مربوط به روز اول این نمایشگاه، این بود که شرکت‌های هواپیمایی دبی با پیش‌بینی رشد سفرهای بین‌المللی، ارزش سفارش‌های خود برای خرید جت‌های بوئینگ را به بیش از ۵۰ میلیارد دلار رساندند و به این ترتیب رقبای منطقه‌ای خود را کنار زدند. براساس اخبار منتشر شده، شرکت هواپیمایی «امارات» متعلق به دولت این کشور و شرکت هواپیمایی خواهرش یعنی «فلای‌دبی» سفارش خرید ۱۲۵ فروند هواپیمای جت پهن‌پیکر بوئینگ را در اولین روز نمایشگاه نهایی کردند و درمقابل شرکت هواپیمایی ایرباس اروپا را در انتظار دریافت سفارش برای جت‌های تقریباً مشابه قرار دادند.

هواپیمایی امارات سفارش خرید 55 فروند هواپیمای بوئینگ 777-9 و 35 فروند هواپیمای بوئینگ 777-8 را با موتورهای GE-9X و همچنین سفارش خرید 202 موتور GE-9X و همچنین قرارداد دیگری برای خرید پنج فروند بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر را نهایی کرده و فلای دبی هم 30 فروند هواپیمای بوئینگ 787-9 دریم لاینر به ارزش 11 میلیارد دلار از شرکت بوئینگ خریداری کرده است. این هواپیماها بخشی از تلاش این شرکت برای تنوع بخشیدن به ناوگان خود با استفاده از هواپیماهای پهن‌پیکر هستند.

با این وجود تحلیلگران معتقدند که این حجم از سفارش، خطر افزایش شدیدتر رقابت‌ها در خطوط هوایی منطقه را افزایش داده است، زیرا عربستان سعودی در حال گسترش ناوگان خود است و شرکت‌های هواپیمایی در هند و ترکیه نیز برنامه‌هایی برای جذب بخش بیشتری از ترافیک هوایی منطقه خلیج‌فارس دارند. در همین زمینه، خبرگزاری دولتی آناتولی چندی پیش از مذاکرات خطوط هوایی ترکیه برای خرید حداکثر ۳۵۵ هواپیمای ایرباس خبر داده و شرکت هوافضای اروپایی «ایرباس» نیز انجام این مذاکرات را تایید کرده است. شرکت هواپیمایی «ریاض ایر» هم که جدیدترین شرکت هواپیمایی عربستان سعودی محسوب می‌شود، اعلام کرده در حال برنامه‌ریزی برای سفارش حدود ۱۵۰ هواپیمای باریک‌پیکر است.

در جریان برگزاری نمایشگاه هوایی دبی، سفارش‌های خرید مهم دیگری نیز انجام شد، از جمله شرکت‌های بوئینگ و سان‌اکسپرس نیز در روز اول نمایشگاه هوایی دبی، از سرمایه‌گذاری مشترک بین ترکیش‌ایرلاینز و لوفت‌هانزا برای خرید 90 فروند هواپیمای پهن‌پیکر بوئینگ خبر دادند. این قرارداد شامل خرید 28 فروند بوئینگ 737-8، 17 فروند بوئینگ 737-10 و 45 فروند بوئینگ 737 MAX است.

ایر بالتیک، شرکت هواپیمایی لیتوانیایی، دیگر شرکتی بود که از قراردادهای جدید خود برای توسعه ناوگان هوایی خبر داد. این ایرلاین، قرارداد خرید 30 فروند هواپیمای A220-300 را با ایرباس امضا کرد که شامل امکان خرید 20 فروند هواپیمای دیگر از همین مدل نیز می‌شود. ارزش کل این قرارداد تا 74/2 میلیارد دلار اعلام شده است.

ایرباس اخیراً اعلام کرده که در فصل سوم ۲۰۲۳ درآمد این شرکت به 9/14 میلیارد یورو رسیده و ۸۰۶ میلیون یورو هم سوددهی داشته است. همچنین ایرباس تا پایان ماه اکتبر ۵۵۹ هواپیما تحویل داده و قصد دارد سال ۲۰۲۳ را با تحویل ۷۲۰ هواپیما به پایان ببرد. در خلال برگزاری نمایشگاه دبی، شرکت هواپیمایی مصر نیز 18 هواپیمای 737 MAX را به‌عنوان بخشی از قرارداد اجاره با شرکت ایر لیز (ALC) سفارش داد. بوئینگ همچنین توانست از شرکت هواپیمایی رویال اردن سفارش خرید چهار فروند بوئینگ 787-9 به ارزش 17/1 میلیارد دلار را دریافت کند. این ایرلاین همچنین قرار است به کمک بوئینگ سیستم‌های ارتباطی هواپیماهای 787 خود را به‌روز کرد.

رقابت بر سر خرید هواپیماهای جدید در حالی در جریان است که در پی آغاز جنگ اسرائیل و حماس و در نتیجه بسته شدن حریم هوایی برخی کشورها و مناطق، پروازها برای برخی از خطوط هوایی طولانی‌تر و گران‌تر شده است. شرکت تحقیقاتی ForwardKeys اعلام کرده که از ۷ اکتبر یعنی زمان حمله شبه‌نظامیان حماس به اسرائیل، رزرو پروازها در سراسر جهان کاهش یافته است که کاهش ۲۶ درصدی در خرید بلیت برای پرواز به خاورمیانه نیز بخشی از آن است.

بازار «تجربه سفر متفاوت»

این دوره از نمایشگاه هوایی دبی شاهد حضور شرکت‌های مختلف حاضر در حوزه هواپیماها و پروازهای لوکس و بیزنس است هم بود. به طور مثال شرکت «بیاند» از جمله حاضران در این نمایشگاه بود. یکی از بنیان‌گذاران و مدیرعامل این شرکت درباره رونق سفرهای هوایی لوکس می‌گوید: بازده سفرهای لاکچری اکنون ۲۰ درصد از دوران پیش از کووید بیشتر است. بسیاری می‌گویند این وضعیت موقتی است و مردم می‌خواهند پس از دو سال قرنطینه تجربه‌های نو کسب کنند، اما آنچه ما در یک برنامه پنج ساله می‌بینیم این است که نیاز به تجربه نو خود یک بازار در حال توسعه است. مردم به دنبال تجربیات جدید می‌گردند، بنابراین بازار «تجربه سفر متفاوت» یکی از سریع‌ترین رشدها را در ۵ تا ۱۰ سال آینده تجربه خواهد کرد.

در همین حال، شرکت فرودگاه‌های دبی که بزرگ‌ترین فرودگاه بین‌المللی جهان را اداره می‌کند، از همکاری جدید خود با Intelak Hub برای توسعه فناوری‌های جدید در بخش سفر، گردشگری و هوانوردی خبر داد. پل گریفیث، مدیرعامل فرودگاه‌های دبی با تاکید بر اینکه دبی در حال برنامه‌ریزی برای جایگزینی فرودگاه فعلی بین‌المللی خود با فرودگاهی جدید و بزرگ‌تر است گفت: «ما می‌خواهیم در دهه ۲۰۳۰ ظرفیت پذیرش حداکثر ۱۲۰ میلیون مسافر را در فرودگاه‌های خود داشته باشیم. این ظرفیت، ایده‌آل ما است، بنابراین با رسیدن به این سطح، به یک فرودگاه جدید نیاز خواهیم داشت. ما در چند ماه آینده روی این طرح‌ها کار خواهیم کرد. بنابراین، مسیر ما مشخص است و اعتماد ما به این صنعت همچنان بالاست.»

این فرودگاه جدید که فرودگاه بین‌المللی آل‌مکتوم نام دارد، در حومه شهر دبی ساخته می‌شود. گریفیث افزود: «این امر ضروری است تا دبی بتواند موقعیت خود را به‌عنوان یک مرکز هوایی مهم در منطقه حفظ کند.» مدیرعامل فرودگاه‌های دبی توضیح داد که سرمایه‌گذاری شرکت‌های هواپیمایی منطقه در ساخت فرودگاه‌های جدید و همچنین برنامه عربستان سعودی برای ایجاد یک هاب هوایی جدید در ریاض، دبی را تحت فشار قرار می‌دهد تا ظرفیت خود را افزایش دهد.

او در حاشیه نمایشگاه دبی ایرشو 2023 با اشاره به این نکته که تردد مسافران، تحت‌تاثیر جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه قرار نگرفته و انتظار می‌رود این موضوع، اقتصادهای منطقه و به‌ویژه گردشگری را تحت‌تاثیر قرار ندهد.

غیث الغیث، مدیر اجرایی شرکت هواپیمایی امارات هم در یک نشست مطبوعاتی در جریان در نمایشگاه دبی ایرشو 2023 گفت که فعالیت شرکت هواپیمایی خواهر امارات، یعنی فلای‌دبی نیز مانند شرکت هواپیمایی امارات، چندان تحت تاثیر جنگ غزه قرار نگرفته است.

پیش‌بینی بازار جهانی

در ماه‌های اخیر، هر دو غول هوافضا نیاز به هواپیماهای جدید در 20 سال آینده را نیز پیش‌بینی کرده‌اند. بنا به پیش‌بینی ایرباس در 20 سال آینده تقاضا برای 40850 هواپیمای مسافربری و باری جدید وجود خواهد داشت که یا جایگزین هواپیماهای قدیمی فعلی در بازار خواهند شد یا به ناوگان جهانی موجود اضافه می‌شوند. بررسی‌های ایرباس نشان می‌دهد که منطقه آسیا و اقیانوسیه و جمهوری خلق چین بیشترین تقاضا را برای هواپیماهای جدید در دو دهه آینده خواهند داشت و این دو منطقه شاهد بیش از 46 درصد (تقریباً 19000) هواپیمای جدید خواهند بود. اروپا و آمریکای شمالی نیز هر کدام نزدیک به 20 درصد تقاضا برای هواپیماهای جدید را تشکیل خواهند داد. پیش‌بینی ایرباس حاکی از آن است که منطقه خاورمیانه نزدیک به 10 درصد هواپیماهای جدید را به خود اختصاص خواهد داد.

اما نسخه 2023 چشم‌انداز بازار تجاری بوئینگ نشان می‌دهد که در 20 سال آینده به 42595 هواپیما نیاز خواهد بود. آنها هم معتقدند که هند و چین در سال‌های آینده پیشتاز رشد هوانوردی خواهند بود. بوئینگ پیش‌بینی کرده کمتر از 25 درصد از ناوگان فعال جهانی در سال 2042 حفظ شده و 75 درصد باقیمانده با هواپیماهای نسل بعدی جایگزین خواهند شد.