مدیر کل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اهمیت توسعه کمی و کیفی آموزش دریانوردان گفت: «قابلیت صادرات دریانورد به‌صورت کلی در کشور وجود دارد؛ با این حال، ما هنوز راه درازی تا تبدیل شدن به یک کشور تامین‌کننده و عرضه‌کننده دریانورد در پیش داریم و رسیدن به آن هدف هم اما و اگرهای بسیار دارد.»
دکتر علی‌اکبر مرزبان، مدیر کل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی به مناسبت نزدیک شدن به روز جهانی دریانورد در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری ترابران گفت: «توسعه کمی و کیفی آموزش و تربیت دریانوردان یکی از اولویت‌های سازمان بنادر و دریانوردی است که در سال گذشته اقدامات متعددی در این رابطه انجام شد.»
او اظهار کرد: «در همین زمینه، ما دو سیاست راهبردی افزایش ظرفیت پذیرش فراگیران دوره‌های دریانوردی در دانشگاه‌ها، موسسات و مراکز آموزش دریانوردی موجود و دیگری افزایش دانشگاه‌ها، و موسسات آموزشی دریانوردی جدید را در دستور کار خود قرار دادیم.»
مرزبان با اشاره به اینکه تربیت دریانورد در دو رده افسری (عرشه و موتور) و ملوانی است، اظهار کرد: «خوشبختانه ما در حوزه تامین نیروی ملوان مشکلی نداریم، زیرا هر متقاضی می‌تواند با گذراندن یک دوره آموزشی 3 یا 6 ماهه به‌عنوان ملوان وارد کشتی شود؛ اما سیاست راهبردی ما متمرکز بر دوره افسری است که اکنون در کشتی‌های زیر 3000 GT و 500GT با کمبود نیروی افسر مواجه هستیم. بنابراین سیاست تقویت مراکز آموزشی موجود و ایجاد مراکز جدید را در پیش گرفته‌ایم.»
او تاکید کرد: «در سال گذشته با افزایش ظرفیت برخی مراکز آموزشی و دانشگاهی اعم از دانشگاه علوم دریایی چابهار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دریایی خارک و مراکز آموزشی مانند موسسه آموزشی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، توانستیم ظرفیت پذیرش فراگیران حرفه دریانوردی کشور را دو برابر افزایش دهیم، به‌صورتی که تقریبا 450 متقاضی بیشتر در این حوزه جذب شد.»
وجود 11 هنرستان دریایی در کشور
مرزبان با اشاره به اینکه 11 هنرستان دریایی در سواحل جنوبی و شمالی کشور داریم، خاطرنشان کرد: «مذاکرات خوبی را با مدیرکل فنی‌حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش داشتیم و به اتفاق این مسئولان از مراکز واقع در مازندران بازدید و آنها را برای مطابقت خود با استانداردهای کنوانسیون بین‌المللی STCW دعوت کردیم که به‌موجب آن بتوانند با اخذ گواهینامه ایزو، تکمیل و به‌روزرسانی تجهیزات و امکانات و اساتید خبره، دانش‌آموزان را برای تربیت و آموزش حرفه دریانوردی به‌ویژه در کشتی‌های زیر 3000GT به هنرستان خود جذب کنند.»
او با بیان مشکل موسسات و مراکز آموزشی برای جذب اساتید و مدرسان حاذق دریانوردی اظهار کرد: «اگر بتوانیم هنرستان‌های علوم دریایی وزارت آموزش و پرورش را پای کار بیاوریم و ظرفیت بالقوه دانشگاه‌های دریایی را نیز به بالفعل تبدیل کنیم، می‌توانیم شاهد افزایش جهشی تربیت دریانوردان برای ورود به بازار کشتیرانی باشیم.»
مدیر کل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی تاکید کرد: «اگر سازمان بنادر و دریانوردی بتواند در سال جاری به 4 هنرستان دریایی مجوز اعطا کند، ظرفیت پذیرش دانش‌آموز دریایی حدود ۲۵۰ نفر افزایش می‌یابد که با اعطای مجوز به دیگر هنرستان‌ها در یک دوره زمانی کمتر از دو سال می‌توانیم آن را به ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر برسانیم که این تعداد به‌همراه دیگر دانشگاه‌ها و مراکز تکافوی نیاز ناوگان دریایی رو به توسعه ایران را برآورده خواهد کرد.»
به گفته مرزبان؛ در همین روزها آخرین بازدید و ممیزی سازمان بنادر از یک هنرستان علوم دریایی انجام می‌شود که اگر آن موسسه آماده باشد، نهایتا تا یک ماه آینده نخستین مجوز فعالیت آموزش دریایی را در این حوزه صادر خواهیم کرد.
او تصریح کرد: «علاوه بر آن، در هفته آینده مذاکراتی را با مسئولان دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، دانشگاه آزاد واحد آبادان، دانشگاه امیرکبیر شعبه ماهشهر خواهیم داشت تا ببینیم چطور می‌توانیم از ظرفیت این دانشگاه ا برای توسعه کمی دریانوردان استفاده کنیم.»
مرزبان افزود: «اگر بتوانیم تا پایان سال به دو دانشگاه، موسسه یا هنرستان دریایی مجوز دهیم برای افزایش ظرفیت تربیت دریانوردان از هنرستان‌های دریایی تا دانشگاه‌ها و بالقوه کردن ظرفیت‌های بالفعل می‌توانیم در آینده‌ای نه چندان دور تعداد فراگیران خودمان را در این حوزه به بالای هزار نفر در سال برسانیم که تضمینی برای تامین نیاز ناوگان دریایی روبه‌رشد کشور خواهد بود.»
«کارورزی» پاشنه آشیل آموزش دریانوردان
او در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: «پاشنه آشیل آموزش دریانوردان، دوره کارورزی آنها است که بر اساس کنوانسیون بین‌المللی STCW و دیگر مقررات، کسی که دوره‌های تئوری را در موسسه‌های آموزشی می‌بیند باید دوره کارورزی روی کشتی را یک‌ساله بگذراند که به‌جز دو یا سه شرکت بزرگ کشتیرانی، بقیه تاکنون همکاری مناسبی در این زمینه نداشته‌اند.»
مدیر کل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی خاطرنشان کرد: «اگر ما به موازات افزایش پذیرش موسسات آموزشی حرفه دریانوردی نتوانیم ظرفیت کارورزی خود را افزایش دهیم، دانش‌آموختگان این حرفه پشت خط می‌مانند و یک وقفه بین دوره آموزشی و کارورزی و کاریابی آنها ایجاد می‌شود که این خوب نیست. به همین دلیل، ما با شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش ایران و چند شرکت کشتیرانی دیگر برای جذب نیروی کارورز مذاکره کردیم.»
او با اشاره به اینکه هفته گذشته با یک شرکت بزرگ کشتیرانی برای جذب نیروی کارورز مذاکره داشتیم، گفت: «سال گذشته سازمان بنادر و دریانوردی توانسته است 220 دانش‌آموخته رشته دریانوردی را به روی کشتی‌ها برای دوره کارورزی روانه کند.»
گام‌هایی برای افزایش کیفیت آموزش دریانوردان
مرزبان با اشاره به‌ضرورت افزایش کیفیت آموزش دریانوردان گفت: «در این زمینه ارتقای سطح مهارت و دانش مدرسان مراکز آموزشی را در دستور کار قرار دادیم و بانک مدرسان سازمان را به‌روز و تقویت کردیم. علاوه بر آن ممتحنین خود را نیز با برگزاری آزمون‌های مختلف پایش کردیم.»
او یادآور شد: «طرح‌های مطالعاتی مختلفی را برای ارتقای دانش دریانوردان انجام دادیم که مهم‌ترین آنها طرح جامع منابع آموزشی دریانوردی است که پروژه بزرگی است و امیدواریم تا پایان سال به سرانجام برسد.»
سیاست راهبردی کشور استفاده از دریانورد ایرانی است
مدیرکل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی تعداد دریانوردان ایران را در حال حاضر 127 هزار نفر اعلام و اظهار کرد: «در سه دهه گذشته ما به دریانوردان خارجی وابسته بودیم به‌صورتی که بیش از 95 درصد دریانوردان روی کشتی‌های تحت پرچم ایران خارجی بودند، اما خوشبختانه از دهه 60 با ظرفیتی که در داخل کشور و در توسعه مرکز آموزشی رخ داد، اکنون این معادله معکوس شده است و با داشتن 60 مرکز آموزش دریانوردی اکنون می‌توان گفت که نزدیک به ۱۰۰ درصد دریانوردان روی کشتی‌های تحت پرچم کشورمان، ایرانی هستند.»
او با بیان اینکه این واقعیت وجود دارد که ما اکنون تعداد کمی دریانورد خارجی روی کشتی‌های خود داریم، تاکید کرد: «اما سیاست راهبردی کشور و تاکید سازمان بنادر و دریانوردی و بخش دریایی استفاده از دریانوردان ایرانی روی کشتی‌های ایرانی است و توصیه ما به شرکت‌های کشتیرانی به‌ویژه در شرایط کنونی کشور این است که از دریانوردان ایرانی استفاده کنند.»
راه درازی تا صادرات نیروی دریانورد داریم
مرزبان در پاسخ به این پرسش که بر اساس آنچه در سال‌های گذشته درباره صادرات دریانورد ایرانی به کشورهای دیگر گفته شد، تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است؛ گفت: «قابلیت صادرات دریانورد به‌صورت کلی وجود دارد اما ما هنوز ظرفیت آن را نداریم که با این هدف دریانورد پرورش دهیم و تربیت کنیم که بتوانیم آنها را صادر کنیم و ارزآوری برای کشور داشته باشیم. این یک نگاه ایده‌آل و بلندپروازانه است؛ زیرا ما هرچه نیروی دریانورد تربیت کنیم برای ناوگان خودمان نیاز داریم.»
او تاکید کرد: «ما هنوز راه درازی تا آن مرحله‌ای که به‌عنوان کشور تامین‌کننده و عرضه‌کننده دریانورد مطرح شویم، در پیش داریم و رسیدن به آن هدف هم اما و اگرهای بسیار دارد.»
مدیر کل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی افزود: «البته کسانی که از مرجع دریایی ایران گواهینامه شایستگی دریانوردی دریافت کنند، می‌توانند روی کشتی‌های تحت پرچم دیگر کشورها با تاییدیه مرجع دریایی آنها نیز کار کنند، زیرا گواهینامه‌های دریانوردی آنها بر اساس کنوانسیون بین‌المللی STCW صادر می‌شود. همین‌طور شرکت‌ها و مالکان کشتی‌های ما نیز می‌توانند دریانوردان کشورهای دیگر را که گواهینامه‌های آنها بر اساس کنوانسیون نامبرده صادر شده است، به‌کار گیرند.»
او با اشاره به اینکه همه این موارد مشروط بر آن است که دو کشور با یکدیگر تفاهم‌نامه شناسایی اسناد دریانوردان را منعقد کرده باشند، تصریح کرد: «ما با 21 کشور تفاهم‌نامه شناسایی اسناد دریانوردان را داریم. مثلا در سال گذشته این تفاهم‌نامه بین ایران با دو کشور هند و سوریه منعقد شد.»
مرزبان با بیان اینکه تعداد محدودی از دریانوردان ما روی کشتی‌های تحت پرچم کشور دیگر کار می‌کنند و این رویه در دنیا متداول است، افزود: «دریانوردان ما می‌توانند روی کشتی‌های تحت پرچم این 21 کشور فعالیت کنند و همین‌طور بالعکس؛ حالا اینکه چه تعداد از دریانوردان می‌روند و از این فرصت استفاده می‌کنند، به انتخاب خود آن افراد است.»
