نخست وزیر ارمنستان، برای نخستین بار پیشنهاد پروژه «تقاطع صلح» ایروان را به صورت رسمی برای تردد کالا و رفت‌و‌آمد مسافران مطرح کرد که اجرای آن به‌معنای باز کردن همه مسیرهای ارتباطی میان ارمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان و ایران است.
به گزارش پایگاه خبری ترابران به نقل از بی‌بی‌سی، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان روز ۲۶ اکتبر (۴ آبان) در «مجمع راه ابریشم» در شهر تفلیس گرجستان، برای نخستین بار پیشنهاد پروژه «تقاطع صلح» ایروان را به صورت رسمی مطرح کرد که اجرای آن به‌معنای باز کردن همه مسیرهای ارتباطی میان ارمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان و ایران است.
پاشینیان هدف اصلی این پروژه را ایجاد ارتباط میان ارمنستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ایران از طریق بازسازی، ساختن و راه انداختن جادهها، خطوط راه‌آهن، خط لوله، کابل‌کشی و خطوط انتقالی اعلام کرده و گفته بود که شیوه عملکرد همه زیرساخت‌ها شامل جاده، خط آهن، مسیرهای هوایی و خط لوله، در حوزه اختیارات و حاکمیت کشورهایی تعریف می‌شود که خاک آنها در مسیر این پروژه قرار می‌گیرد.
او با بیان اینکه خطوط ترابری در این پروژه می‌تواند هم‌زمان برای حملونقل داخلی و همین‌طور خارجی استفاده شود، افزوده بود: «کشورهای حاضر در این پروژه می‌توانند بر سر تسهیل عبور از مرزها و تشریفات گمرکی به توافق برسند.»
پاشینیان گفته بودکه نهاد تازه‌ای برای تضمین امنیت بین‌المللی حملونقل بار و رفت‌و‌آمد مسافر در چهارچوب این پروژه، در ارمنستان تاسیس خواهد شد. همچنین ایروان به‌زودی درخواست رسمی شروع کار روی این پروژه را برای دولت‌های جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان و ایران خواهد فرستاد.
به نظر می‌آید این ابتکار ایروان جایگزینی برای پروژه «دالان زنگزور» جمهوری آذربایجان باشد که هدف از آن ساخت مسیری برای دسترسی مستقیم به جمهوری خودمختار نخجوان، با گذر از استان سیونیک در جنوب ارمنستان است.
باید توجه داشت که پاشینیان در معرفی پروژه «تقاطع صلح» اشاره‌ای به نقش روسیه در این طرح نکرد. این در حالی است که روسیه اداره خط آهن ارمنستان را بر عهده دارد و نیروهای روسیه از مرز ارمنستان با ترکیه و ایران حفاظت می‌کنند.
او پیش از پرده‌برداری از این طرح در مصاحبه‌ای با وال‌استریت ژورنال، با انتقاد از مسکو گفته بود که پایگاه‌های نظامی روسیه در ارمنستان «هیچ سودی» برای کشورش ندارد. با وجود این، ایروان درباره خارج شدن این پایگاه‌های روسیه از ارمنستان صحبت نمی‌کند.
هم‌زمان مجلس روسیه بررسی طرح به رسمیت شناختن گواهی رانندگی شهروندان ارمنستان برای کار یا فعالیت‌های تجاری در روسیه را به مدت نامعلومی به تعویق انداخته است. رئیس کمیته حملونقل دوما گفت که چنین طرحی در شرایط فعلی بر خلاف منافع روسیه است. این کشور میزبان بزرگ‌ترین جامعه مهاجران ارمنی است.
ابراز امیدواری برای توافق صلح
نخست وزیر ارمنستان در سخنانش در تفلیس ابراز امیدواری کرد که در «ماه‌های آینده» قرارداد صلحی با جمهوری آذربایجان امضا شود. همچنین او در حاشیه اجلاس تفلیس با علی اسدوف، نخست وزیر جمهوری آذربایجان دیدار کرده است.
علاوه بر آن، شبکه طرفدار دولت گرجستان از دیدار این دو مقام گزارش داد و گفت: «جمهوری آذربایجان و ارمنستان در حال پیشرفت به سوی مرحله‌ای تازه برای تضمین روند عادی‌سازی روابط دوجانبه هستند و گرجستان سال‌هاست که نقش میانجی اصلی را در این روند ایفا می‌کند.»
رسانه‌های ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم با ارجاع به گزارش رسانه‌های گرجستان درباره دیدار پاشینیان و اسدوف گزارش داده‌اند و هیچ جزئیاتی از این دیدار منتشر نکرده‌اند. این در حالی است که بعضی ناظران در جمهوری آذربایجان می‌گویند که دیدار اسدوف و پاشینیان در تفلیس نشانگر شکل‌گیری چهارچوبی منطقه‌ای متشکل از سه کشور جنوب قفقاز است.
هم‌زمان با این تحولات نشست برنامه‌ریزی شده باکو-ایروان که قرار بود اواخر ماه اکتبر در بروکسل برگزار شود، لغو شده است.
تردید رسانه‌های جمهوری آذربایجان درباره طرح ایروان
در همین رابطه، وقتی پروژه «تقاطع صلح» موضوع بحث برنامه تحلیلی شبانه تلویزیون دولتی آذربایجان شد، کارشناسان این برنامه گفتند که برای اجرای این پروژه، اول باید جمهوری آذربایجان و ارمنستان یک توافق صلح امضا کنند. آنها گفتند که جمهوری آذربایجان عجله‌ای برای انعقاد قرارداد صلح با ارمنستان ندارد، مگر این که چشم‌انداز چنین پیمانی در جهت تامین منافع باکو باشد.
سایت طرفدار دولت «مساوات» در جمهوری آذربایجان درباره طرح پاشینیان ابراز تردید کرده و گفته است که نخست وزیر ارمنستان همواره در حال تغییر مواضعش بوده است. این سایت نوشت: «او فقط حرف می‌زند، اما عمل نمی‌کند.»
مساوات همچنین گفت که جمهوری آذربایجان نمی‌خواهد زمان را به خاطر «دمدمی مزاج» بودن ارمنستان از دست بدهد و افزود که باکو همین الان هم تصمیمش را برای پیاده‌سازی همه پروژه‌های سیاسی، اقتصادی و استراتژیک در جنوب قفقاز بدون حضور ارمنستان گرفته است.
الدر نمازوف، تحلیلگر سیاسی در جمهوری آذربایجان می‌گوید که پاشینیان با طرح پروژه تقاطع صلح «تلاش کرده از قافله عقب نماند»، آن هم درست بعد از آن که جمهوری آذربایجان و ایران برای ساخت مسیر ارتباطی با نخجوان از طریق ایران گام‌های عملی برداشته‌اند. او گفت: «اگر ارمنستان به جنگ دیپلماتیک با جمهوری آذربایجان ادامه دهد، باکو هیچ قراردادی با ایروان امضا نخواهد کرد.»
سایت پولیتیکو هم اظهارات حکمت حاجی‌اف، مشاور سیاست خارجی رئیس جمهور آذربایجان را منتشر کرد که گفته بود پروژه دالان زنگزور، برای باکو «جذابیتش را از دست داده است». او همچنین گفت به جای آن «ما می‌توانیم این کار را با ایران انجام دهیم.»
