در سال 1980 که شرکتBMW با بهره‌گیری از فناوری موفقیت‌آمیز انتقال داده‌ها در خودروهای خود، از پیشگامان ساخت ماشین‌های متصل شد، شاید سرعت پیشرفت این خودروها قابل‌تصور نبود اما امروزه، خودروهای متصل یکی از تکنولوژی‌های مهم و مورد نیاز برای حل چالش‌های کلانشهری شناخته می‌شوند. رشد سریع خودروهای متصل به حدی رسیده که عصر جدیدی در صنعت خودرو به وجود آورده و شبکه‌ای متصل و بسیار گسترده را بین خودروها، زیرساخت‌های شهری، عابران پیاده و به طور کل فضای شهری شکل داده است. به منظور آشنایی بیشتر با آخرین فناوری‌های بومی‌شده در حوزه خودروهای متصل، اخیراً مراسم رونمایی از نوآوری‌های شرکت دلفین در حوزه مدیریت ناوگان خودرویی و خودروهای متصل در مرکز همایش‌های بین‌المللی تهران برگزار و در آن از اولین امداد خودروی هوشمند ایران رونمایی شد. در مطلب پیشرو، با مروری بر ویژگی‌های خودروهای متصل، گزارشی از این رویداد را می‌خوانید.
به گزارش ترابران، یکی از مفاهیم و فناوری‌های متعددی که پس از ظهور اینترنت در صنایع مختلف ایجاد شده، خودروی متصل است. هر خودرویی که به هر نحوی بتواند به اینترنت وصل شود و از داده‌های مختلف برای بهبود تجربه رانندگی، آسایش راننده، ایمنی جاده و جلوگیری از تصادف استفاده کند، به عنوان خودروی متصل در نظر گرفته می‌شود.
به بیان دقیق‌تر، خودروی متصل (Connected Car)، به ماشینی گفته می‌شود که با استفاده از ارتباطات اینترنتی و همین‌طور سنسورها و دستگاه‌های ارتباطی متعدد می‌تواند با پیرامون خود تعامل برقرار کند. فناوری‌های به‌کاررفته در خودروی متصل شامل مسیریابی GPS، سیستم‌های اطلاعات و سرگرمی، سنسورهای شناسایی و ابزارهای ارتباطی می‌شود که امکان ارسال و دریافت داده را برای خودرو فراهم می‌آورند. خودروی متصل می‌تواند با خودروهای دیگر، زیرساخت ترافیکی و سرویس‌های آنلاین ارتباط برقرار کرده و با تهیه اطلاعات آنی برای رانندگان، ایمنی، آسایش و راحتی راننده و سرنشینان خودرو را فراهم آورد.
خودروی متصل دو کاربرد اصلی دارد: منفرد و همکارانه. در کاربردهای تکی، فناوری‌های مختلفی روی هر خودرو نصب می‌شود تا قابلیت‌هایی همچون دستیار راننده و سیستم اطلاعات و سرگرمی ایجاد کنند؛ اما کاربردهای تعاونی و همکارانه، ارتباط بین خودروها و سایر اجزای موجود در زیرساخت جاده‌ای و ترافیکی، مثل چراغ‌های راهنمایی و… را میسر می‌سازد. این کاربردها به ارتباطات V2V (خودرو با خودرو) و V2I (خودرو با زیرساخت) برای بهبود ایمنی و جریان ترافیکی وابسته است.
برخی کشورها در زمینه استفاده از فناروی خودروهای متصل پیشرو محسوب می‌شوند که از آن جمله می‌توان به ایالات متحده، چین، آلمان، ژاپن و کره جنوبی اشاره کرد، این در حالی است که فناوری خودروهای متصل در کشورهای دیگری مانند کانادا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، انگلستان، استرالیا و… نیز در حال استفاده و گسترش است.
استفاده از فناوری خودروهای متصل در ایران
در حال حاضر، استفاده از کاربردهای خودروهای متصل در ایران صرفاً به سیستم‌های ردیاب خودرو برای امنیت و مدیریت ناوگان حملونقل محدود می‌شود و کاربردهای دیگر از جمله خودروهای برقی، رانندگی هوشمند و… همچنان در فاز تحقیق و توسعه هستند. ضمن اینکه مجوز بهره‌گیری از این کاربردها باید توسط شرکت‌های خودروسازی و نهادهای رگولاتوری کشور ارائه شود تا امکان پیاده‌سازی و گسترش آنها وجود داشته باشد.
البته در سال‌های گذشته، شرکت‌های خودرویی مانند سایپا و ایران‌خودرو با انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی با شرکت‌های مرتبط در بخش زیرساخت اینترنتی، به دنبال توسعه این محصول بودند؛ برای مثال خودروی شاهین متصل به‌عنوان جدیدترین محصول سایپا از سرویس خودروی متصل ایرانسل بهره می‌برد و در عین حال، ایران‌خودرو نیز برای توسعه این فناوری به سراغ همراه اول رفته است. ضمن اینکه شرکت‌هایی مانند دلفین و اورنگ هم به دنبال تحقق این هدف هستند.
ویژگی برتر خودروهای متصل چیست؟
در رویداد 9 مهرماه شرکت دلفین، زکریا سلطانی، مدیرعامل همران (پلتفرم خودروهای متصل)، میزان اهمیت فناوری خودروهای متصل، نیازها و چالش‌های این حوزه را بررسی کرد. او با اشاره به اینکه ما در حوزه خودروهای متصل چالش فناوری نداریم، توضیح داد: «شرکت اریکسون در سال ۲۰۲۲، در گزارشی ۵ چالش اصلی خودروهای متصل را بیان می‌کند. یکی از چالش‌ها انتظارات مشتری است؛ به طور مثال، در هنگام خرید تلفن همراه، تکنولوژی به کاررفته عامل برتری یک محصول از رقباست و مشتری آن تلفنی را انتخاب می‌کند که با سبک زندگی او سازگارتر باشد.»
او ادامه داد: «از نظر اریکسون این موضوع در حوزه خودرو هم صادق است. این روزها مشتریان دیگر به آرم کاپوت دقت نمی‌کند و فاکتورهایی مانند زیبایی و امنیت چندان مطرح نیستند، زیرا همه این خودروها به سطح رضایت‌بخشی از ایمنی و زیبایی رسیده‌اند، پس این عامل تکنولوژی‌ها و امکانات به‌روز است که مشتری را برای خرید متقاعد می‌کند.»
سلطانی گفت: «ما حدود ۲۷ میلیون دستگاه خودرو در کشور داریم. تصور کنید اگر فقط نیمی از این تعداد متصل بودند و درصد کمی از این تعداد روزانه درخواستی را به سرویس‌دهنده می‌فرستادند، ما با چه حجم عظیمی از درخواست‌ها روبه‌‍‌‌‌رو می‌شدیم.»
خودروی متصل به ماشینی گفته می‌شود که با استفاده از ارتباطات اینترنتی، سنسورها و دستگاه‌های ارتباطی متعدد می‌تواند با پیرامون خود تعامل برقرار کند. فناوری‌های به‌کاررفته در خودروی متصل شامل مسیریابی GPS، سیستم‌های اطلاعات، سنسورهای شناسایی و ابزارهای ارتباطی می‌شود که امکان ارسال و دریافت داده را برای خودرو فراهم می‌آورند
مدیرعامل همران با اشاره به اینکه در دنیا، شرکت‌های بیمه، ریسک خودروها را بررسی می‌کنند و براساس میزان ریسک، حق بیمه به آن تعلق می‌گیرد، گفت: «همه خودروها در شرایط متفاوت، حق بیمه یکسانی پرداخت نمی‌کنند. وقتی بیمه نیاز دارد که به حجم عظیمی از داده‌ها پاسخ داده شود، آیا زیرساخت لازم برای پاسخگویی به این تعداد از داده وجود دارد؟ طبیعتاً خیر، اما ما در پلتفرم خودروهای متصل همران (اپلیکیشن هوشمند خدمات آنلاین خودرو) به تمام این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم و به سازمان‌ها و سرویس‌دهنده و خدمات پس از فروش کمک می‌کنیم تا متناسب با نیاز کاربر بهترین پاسخ را بدهند.» سلطانی خاطرنشان کرد می‌کند که براساس مسئولیت اجتماعی، سعی کرده‌اند نیاز حوزه علمی خودروهای متصل (ترکیبی از فناوری اطلاعات و برق خودرو) را برطرف کنند و از این رو، برای ذی‌نفعانی که نقشی در حوزه خودروهای متصل دارند، کتابی را با عنوان «خودروهای متصل، مقصد نهایی» منتشر کرده و در ادامه این مسیر، به یک آکادمی در حوزه خودروهای متصل با همکاری ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حملونقل کشور، دانشگاه‌های مطرح کشور مثل دانشگاه علم و صنعت، علامه طباطبایی رسیده‌اند.
فناوری‌های نوین دلفین
در این رویداد، محمدمهدی شیران، یکی از بنیان‌گذاران و مدیرعامل شرکت دلفین، با اشاره به مسیر پرفرازونشیب 14 ساله کارآفرینی دلفین، گفت: «اولین مشتریان دلفین، شهرداری‌ها بودند. در واقع آنها می‌خواستند با کمک محصولات و راهکارهایی، نظارت و کنترل دقیق‌تری بر انجام عملیات‌های مرتبط با جمع‌آوری زباله‌ها و نظافت شهری داشته باشند، اما به‌مرور زمان، مشتریان دلفین بیشتر و نیازهای آنها پیچیده‌تر شد.»
به گفته شیران، دلفین در طی سال‌های فعالیت خود، توانسته با توجه به نیازها و چالش‌های مختلفی که هرکدام از سازمان‌ها در صنایع مختلف با آنها مواجه هستند، راهکارها و ماژول‌های کاربردی و منحصربه‌فردی را برای مشتریان طراحی کند؛ برای مثال، طراحی ماژول مدیریت ماموریت اعزامی خودروهای عملیاتی امدادی، ماژول تعمیر و نگهداری، طراحی و توسعه سنسورهای وزن، شیب، دما و…، ارائه داشبورد و گزارش‌های کاربردی برای تصمیم‌گیری داده‌محور، فراهم کردن قابلیت عیب‌یابی خودرو از راه دور و ارتباط با ECU.
در ادامه، فاطمه جمالی، به‌عنوان یکی دیگر از بنیان‌گذاران و مدیر توسعه محصول دلفین، جدیدترین محصولات سخت‌افزاری این شرکت را معرفی کرد. به‌گفته او، دلفین به‌واسطه‌ی ارتباطات نزدیک با مشتریان، نیازها و چالش‌های بسیاری را شناسایی کرده و محصولات و راهکارهایی را برای آنها ارائه داده است. دستیار پیشرفته راننده (ADAS)، دستگاه Telematics Box، Gateway، Asset Tracker، سنسورهای جدید BLE5 و فناوری eSIM ازجمله جدیدترین محصولات و راهکارهایی بود که در این بخش معرفی شدند.
مدیر توسعه محصول دلفین: یکی از جدیدترین محصولاتی که به سبد ما اضافه شده دستیار پیشرفته راننده است که از جمله قابلیت‌های آن، می‌توان به ذخیره‌سازی ۲۰ چهره مجزا از راننده برای تشخیص خواب‌آلودگی و حالت‌های رفتاری راننده اشاره کرد که می‌تواند امکان کنترل و مراقبت از راننده را فراهم کرده و جلوی بسیاری از حوادث جاده‌ای را بگیرد
جمالی در ارتباط با کاربرد ADAS گفت: «یکی از جدیدترین محصولاتی که به سبد ما اضافه شده است دستیار پیشرفته راننده است که انقلابی در حوزه فناوری‌های جدید محسوب می‌شود و از جمله قابلیت‌های آن، می‌توان به ذخیره‌سازی ۲۰ چهره مجزا از راننده برای تشخیص خواب‌آلودگی و حالت‌های رفتاری راننده اشاره کرد که می‌تواند امکان کنترل و مراقبت از راننده را فراهم کرده و جلوی بسیاری از حوادث جاده‌ای را بگیرد.» مدیر توسعه محصول دلفین در ارتباط با عملکرد دستگاه Gateway نیز چنین توضیح داد: «در صنایع مختلف، ردیاب‌ها نمی‌توانند به‌خوبی پاسخگوی نیاز مشتریان باشند؛ در راستای حل چنین چالش‌ها و نیازهایی، ما دستگاه Gateway را ارائه دادیم. این محصول به‌کمک تنوع پورت‌ها و قابلیت سفارشی‌سازی، داده‌ها را از منابع مختلف دریافت، پردازش و آنها را به سرور ارسال می‌کند.»
مهدی صمدانی، مدیر فنی دلفین، به‌عنوان سخنران بعدی این رویداد، درباره مدل سامانه ابری مدیریت ناوگان و جدیدترین راهکارهای دلفین براساس نیاز کسب‌وکار توضیح داد و گفت: «هدف ما از طراحی سامانه ابری این بود که بتوانیم هم به نیازهای آینده و هم به نیازهای گذشته پاسخ دهیم؛ به‌عبارت دیگر، هم پاسخگوی نیازهای خودروهای متصل و هم نیازهای حوزه مدیریت ناوگان باشیم.»
به گفته مدیر فنی دلفین، پویایی، سادگی و داده‌محوری، 3 اصل مهم در سامانه ابری دلفین هستند. کاربران این سامانه، بدون اینکه درگیر جزییات و پیچیدگی شوند و به‌کمک رابط کاربری ساده می‌توانند داده‌ها و شاخص‌های کلیدی سازمان خود را به‌راحتی مصور کرده و براساس آنها تصمیم‌گیری کنند؛ ضمن اینکه، در آینده نزدیک نیز با کمک داده‌کاوی و هوش مصنوعی، استنباط دقیق‌تر و عمیق‌تری از این داده‌ها خواهند داشت.
نخستین امداد خودروی هوشمند
در بخش دیگری از این رویداد، از اولین امدادخودرو هوشمند ایران رونمایی شد. ایما امداد که بر پایه خودروی لاماری ایما به‌روزرسانی و تجهیز شده است، با اضافه شدن تجهیزات جانبی، به اولین خودرو امدادی هوشمند در ایران تبدیل شده است. قابلیت‌هایی مانند پایش لحظه‌ای وضعیت خودرو از طریق ارتباط با ECU، بررسی و آنالیز رفتار رانندگان، نظارت لحظه‌ای تصویری بر امدادگر، ردیابی لحظه‌ای موقعیت مکانی امدادگر، ارائه گزارش‌ها و سابقه مأموریت‌ها و برقراری تماس اضطراری با فناوری eCall، ازجمله قابلیت‌هایی بودند که به‌طور زنده در این رویداد رونمایی شدند.
ایما امداد با اضافه شدن تجهیزات جانبی، به اولین خودروی امدادی هوشمند در ایران تبدیل شده است و قابلیت‌هایی مانند پایش لحظه‌ای وضعیت خودرو، بررسی و آنالیز رفتار رانندگان، نظارت لحظه‌ای تصویری بر امدادگر، ردیابی لحظه‌ای موقعیت مکانی امدادگر، ارائه گزارش‌ها و سابقه مأموریت‌ها و برقراری تماس اضطراری با فناوری eCall را دارد
خودروی لاماری امداد به دو دوربین داشبورد (دش کم) مجهز است که فعالیت‌های انجام گرفته در داخل و همچنین خارج از این خودرو را رصد می‌کند. یک دروبین در سمت چپ داشبورد و روبه‌روی راننده قرار گرفته است تا فعالیت‌ها و اقدامات راننده خودرو امداد را رصد کند و در صورت رخ دادن تخلف از سوی راننده، اطلاعات را در اختیار شرکت ارائه‌دهنده خدمات امدادی قرار داده و فعالیت‌ها را کنترل می‌کند. دوربین دوم در کنار آینه وسط و رو به جاده تعبیه شده است و اتفاقات و سفرهای روزانه خودروی امداد را ثبت می‌کند. هدف از قرارگیری این دوربین‌ها ثبت اطلاعات و اتفاق‌ها در مسیر خدمت‌رسانی خودرو امداد لاماری است و به این صورت می‌توان از کیفیت و نحوه ارائه خدمات امدادی به خانواده محصولات لاماری اطمینان حاصل کرد.
در ادامه، سند معماری اکوسیستم خودروهای متصل همران توسط حسین نوروزیان، مدیر برنامه‌ریزی استراتژیک دلفین، معرفی شد. او در ارائه خود به بررسی ماهیت اکوسیستمی خودروهای متصل، استراتژی‌ها و فرآیندها پرداخت و در قسمتی از سخنانش گفت: «در اکوسیستم خودروهای متصل سه سمت مشتری، تامین‌کنندگان و مکمل‌ها باید تحلیل شوند. همه باید به اکوسیستم بپیوندند. اگر تامین‌کننده در اکوسیستم نباشد، خروجی اکوسیستم چیزی نخواهد بود. وظیفه ارکستراتور هماهنگی است. این نتیجه فعالیت جمعی است که منجر به ایجاد ارزش نهایی می‌شود و اینجا استراتژی‌ها و شیوه تحلیل استراتژیک شرکت ارکستراتوری باید به‌نوعی باشد که نیازمندی‌های هر سه سمت را به‌خوبی تحلیل کرده و براساس آنها، یک ارزش پیشنهادی خاص ارائه دهد.»
در بخش پایانی مراسم نیز تفاهم‌نامه‌ای در راستای همکاری‌های علمی، آموزشی، پژوهشی و فناوری، میان ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حملونقل و فضایی، دانشگاه‌های علم و صنعت و تربیت مدرس، شرکت سرمایه‌گذاری علم‌گستر خاورمیانه و شرکت اعتماد امنگستر لیان امضا شد.
خودروهای متصل هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارند و نیاز به تحقیق و توسعه بیشتری دارند. بسیاری از قابلیت‌های خودروهای متصل هنوز در حد آزمایش هستند و باید برای استفاده در دنیای واقعی بهبود یابند. به عنوان مثال، قابلیت خودران هنوز به طور کامل توسعه نیافته است و خودروهای خودران هنوز در معرض تصادفات هستند. همچنین، قابلیت‌های ارتباطی خودروهای متصل هنوز به اندازه کافی پیشرفته نیستند و گاهی اوقات قطع می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به مشکلاتی برای رانندگان شود، مانند عدم توانایی دریافت هشدارهای ترافیکی یا کمک در صورت خرابی خودرو.
خودروهای متصل خیلی جذابن، اما نگرانم که حریم خصوصیمون رو به خطر بندازن. امیدوارم مسئولان به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشن.
خودروهای متصل امکانات زیادی دارن، اما ممکنه باعث بشن که بیش از حد به فناوری وابسته بشیم.
امیدوارم این اتفاق نیوفته و بتونیم از فناوری به درستی استفاده کنیم.
خودروهای متصل با قابلیت‌های پیشرفته‌ای که دارند، می‌توانند زندگی ما را بسیار راحت‌تر کنند. اما این راحتی می‌تواند منجر به افزایش وابستگی ما به فناوری شود. امیدوارم با آگاهی و مسئولیت‌پذیری، بتوانیم از فناوری به درستی استفاده کنیم و از وابستگی بیش از حد به آن جلوگیری کنیم.
خودروهای متصل می‌تونن خیلی امکانات خوبی داشته باشن و زندگی ما رو راحت‌تر کنن، اما نباید حریم خصوصی ما رو زیر سوال ببرن. امیدوارم مسئولان به این موضوع توجه کنن.
خودروهای متصل خیلی امکانات خوبی دارن و یه تکنولوژی جدید و جذابن، اما هنوز کامل نیستن. امیدوارم با پیشرفت فناوری، بتونیم از همه امکاناتشون استفاده کنیم.
خودروهای متصل با قابلیت‌های پیشرفته‌ای که دارند، می‌توانند نقش مهمی در کاهش تصادفات و افزایش ایمنی جادهها ایفا کنند. اما برای تحقق این امر، باید از امنیت بالایی برخوردار باشند.
خودروهای متصل با قابلیت‌های پیشرفته‌ای که دارند، می‌توانند نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا کنند. اما برای تحقق این امر، باید زیرساخت‌های لازم، مانند شبکه‌های ارتباطی پرسرعت و پایدار، فراهم شوند. امیدوارم دولت با توجه ویژه به این موضوع، زمینه را برای توسعه خودروهای متصل و کاهش آلودگی هوا فراهم کند.
خودروهای متصل می‌تونن به کاهش آلودگی هوا کمک کنن، اما باید زیرساخت‌های لازم برای این کار فراهم بشه. امیدوارم دست اندرکاران و متولیان امر، به این موضوع توجه کنن.
بله گزارش خوبی بود. خودروهای متصل با قابلیت‌های پیشرفته‌ای که دارند، می‌توانند امکانات و مزایای زیادی را برای ما فراهم کنند. اما این امکانات و مزایا باید به گونه‌ای ارائه شوند که حریم خصوصی ما را نیز حفظ کنند.
خودروهای متصل خیلی امکانات خوبی دارن، اما با این اینترنت تو ایران، فقط میشه روی کاغذ باهاشون رفت و آمد کرد.
خودروهای متصل برای عملکرد صحیح به اینترنت پرسرعت و پایدار نیاز دارند. اما در حال حاضر، زیرساخت‌های ارتباطی ایران برای پشتیبانی از این فناوری کافی نیست. این امر می‌تواند استفاده از خودروهای متصل در ایران را دشوار و محدود کند.
خودروهای متصل خیلی پیشرفته هستن، اما امنیتشون هم خیلی مهمه. چون ممکنه اطلاعات شخصی ما رو لو بدن.
خودروهای متصل با قابلیت‌های ردیابی و نظارتی که دارن، می‌تونن به راحتی همه حرکات ما رو زیر نظر بگیرن. این می‌تونه به نگرانی‌های زیادی در مورد حریم خصوصی ما منجر بشه.
خودروهای متصل بدون اینترنت و زیرساخت‌های ارتباطی کار نمی‌کنن. اگه زیرساخت‌ها قطع بشه، چیکار باید بکنیم؟ چون اون موقع خودروهای متصل هم غیرقابل استفاده میشن. این می‌تونه مشکلات زیادی رو برای رانندگان ایجاد کنه.
خودروهای متصل به دلیل قطعات و سیستم‌های جدیدی که دارن، هزینه نگهداری و تعمیرشون از خودروهای معمولی بیشتره. این می‌تونه برای مردمی که توان مالی محدودی دارن، مشکل‌ساز باشه. امیدوارم پیمانکاران راه اندازی این خودروها برنامه‌ریزی‌های مالی مناسبی برای این موضوع داشته باشن تا همه مردم بتونن از مزایای خودروهای متصل استفاده کنن.
خودروهای متصل با اتوماسیون و خودران شدن، می‌تونن باعث از بین رفتن برخی مشاغل مرتبط با خودرو بشن. مثلاً، شغل‌هایی مثل راننده تاکسی، مکانیک و تعمیرکار خودرو ممکنه با خطر بیکاری مواجه بشن.
واقعا خودروهای متصل قابلیت‌های جدیدی دارن که می‌تونن باعث تغییر در فرهنگ رانندگی بشن. مثلاً، این خودروها می‌تونن به کاهش تصادفات و بهبود ایمنی جادهها کمک کنن. اما برای اینکه این اتفاق بیفته، نیاز به آموزش و فرهنگ‌سازی مناسب هست.
خودروهای متصل با قطعات و سیستم‌های جدیدی که دارن، هزینه نگهداری و تعمیرشون از خودروهای معمولی بیشتره. این می‌تونه برای مردمی که توان مالی محدودی دارن، مشکل‌ساز باشه.