دسترسی به حمل‌ونقل عمومی یکی از معضلات مهمی است که معلولان به بند آن گرفتار هستند. هرچند طی یک دهه اخیر تلاش‌هایی برای مناسب‌سازی معابر و همچنین دسترسی معلولان به سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی انجام شده اما کامران عاروان، مدیرعامل جامعه معلولان معتقد است عدم به‌روزرسانی و همچنین یکپارچه نبودن خدمات، منجر شده عملاً معلولان نتوانند از این امکانات استفاده کنند و هزینه زیادی بابت جابه‌جایی درون‌شهری بر آنان تحمیل شود.
به گزارش پایگاه خبری ترابران، بیش از سه دهه از روزی که مجمع عمومی سازمان ملل سوم دسامبر را به‌عنوان روز جهانی معلولان نام‌گذاری کرد تا امکان دسترسی به امکانات برای همگان فراهم باشد، می‌گذرد اما وضعیت دسترسی معلولان در ایران به حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه در سال‌های اخیر وخیم گزارش شده است.
حضور در خیابان و رسیدن به مقصد برای معلول جسمی و حرکتی به کابوسی بی‌پایان می‌ماند که در برخی موارد منجر به گوشه‌نشینی و دوری این قشر از جامعه شده است. معلولان برای فعالیت‌های اجتماعی و همچنین برآورده کردن نیازهای اولیه خود مانند سایر اقشار جامعه نیازمند خروج از منزل هستند تا بتوانند مانند سایر شهروندان به پیگیری امور شخصی و فعالیت‌های اجتماعی خود بپردازند. اما حمل‌ونقل این گروه از شهروندان در سراسر کشور به کلافی سردرگم تبدیل شده است. هرچند در سال‌هایی دورتر اقداماتی برای تسهیل شرایط حمل‌ونقل آنان انجام شد اما عدم یکپارچگی و به‌روزرسانی آنها سنگ بزرگی از جلوی پای معلولان برنداشت.
اوضاع وخیم حمل‌ونقل شهری برای معلولان
کامران عاروان، مدیرعامل جامعه معلولان هم از این موضوع شاکی است و تأکید کرد که یکپارچگی در خدمات‌دهی حمل‌ونقل به معلولان وجود ندارد از این رو عملاً این قشر از جامعه نمی‌توانند از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند و باید برای جابه‌جایی در شهر هزینه بالایی در ماه پرداخت کنند.
او با بیان اینکه در جاهایی هم که امکانات برای معلولان گذاشته‌اند این امکانات یکپارچه نیست، به وخیم بودن اوضاع حمل‌ونقل شهری برای معلولان اشاره و اظهار کرد: «مثلاً در برخی ایستگاه‌های اتوبوس برای معلولان رمپ جانمایی شده است اما می‌بینیم ایستگاه وسط اتوبان است و آسانسوری برای جابه‌جایی معلولان ندارد بنابراین معلولان ویلچری نمی‌توانند خودشان را به ایستگاه برساند. در نهایت هم باید برای جابه‌جایی از طریق اسنپ و تپسی هزینه چند برابری پرداخت کنند.»
عاروان در ادامه به وضعیت متروها اشاره کرد و گفت: «در بسیاری از متروها شما می‌توانید با آسانسور پایین بروید اما در ایستگاه مقصد آسانسوری نیست که معلول بتواند خارج شود یا اگر هم هست، خراب است! بنابراین خدماتی هم اگر در اختیار معلولان گذاشته‌اند یکپارچگی ندارد و به‌هم متصل نیست که به درد این قشر از جامعه بخورد و عملاً بدون استفاده می‌ماند. این یعنی هزینه شده اما به‌دلیل عدم یکپارچگی و به‌روزرسانی و تعمیرات بلااستفاده مانده است.»
غفلت از فرهنگ‌سازی
مدیرعامل جامعه معلولان به عدم کم‌کاری دستگاه‌های فرهنگی نیز اشاره کرد و ناآگاهی جامعه را یکی دیگر از مواردی دانست که باعث دشواری حمل‌ونقل معلولان شده است. به گفته او عدم فرهنگ‌سازی باعث شده گاهی مردم ناآگاه وسیله‌نقلیه خود را در جایی پارک کنند که مخصوص معلولان است یا بی‌توجهی آنان در پارک خودروهای شخصی در معابر باعث می‌شود رفت‌وآمد برای معلولان از معابری که برای آنان مناسب‌سازی شده غیرممکن شود!
او توضیح داد: «به‌عنوان مثال، معبری برای معلولان مناسب‌سازی شده تا به ترمینال برسند اما در جایی با مانعی موقتی یا دائمی قطع شده است. همین باعث می‌شود معلول نتواند از حمل‌ونقل عمومی استفاده کند. همه این عوامل باعث شده هزینه بیشتری به معلولان برای رفت‌وآمد تحمیل شود و از طرف دیگر هم مجبور باشند زمان بیشتری صرف کند. همچنین همه این موارد باعث می‌شود به‌لحاظ روانی نیز به‌هم بریزند.»
تاکسی اینترنتی سفر مسافر ویلچری را لغو می‌کند
او یکی دیگر از مشکلات معلولان را مربوط به محدودیت‌های تاکسی‌های اینترنتی دانست و گفت: «متأسفانه رانندگان اسنپ و تپسی وقتی متوجه می‌شوند که مسافر ویلچری است سفر را لغو می‌کنند! حتی بسیاری از رانندگان تاکسی‌های معمول نیز همین کار را می‌کنند.»
سامانه‌ای که به‌روزرسانی نشد
نیمه دوم سال ۹۱ خدمات سامانه حمل‌ونقل معلولان و جانبازان توسط شهرداری تهران راه‌اندازی شد. همچنین اواخر سال ۹۶ نمایندگان مجلس با تصویب تبصره ۱ ماده ۵ قانون حمایت از حقوق معلولان، شهرداری‌ها را مکلف کردند که سامانه‌های حمل‌ونقل ویژه افراد معلول را با تجهیز ناوگان خودروهای مناسب‌سازی شده ایجاد کنند تا امکان تردد افراد معلول در کشور تسهیل شود. با این حال با گذشت بیش از یک دهه از راه‌اندازی نخستین سامانه حمل‌ونقل معلولان در کشور این سامانه‌ها به‌روزرسانی نشده و به همین دلیل دچار بی‌نظمی شده است. از این رو معلولان ناچار به استفاده از تاکسی اینترنتی یا آژانس و پرداخت هزینه‌های گزاف تردد با وسایل‌نقلیه خصوصی شده‌اند.
ون‌های مخصوص معلولان پاسخگوی تعداد آنها نیست
مدیرعامل جامعه معلولان هم این موضوع را تایید کرد و گفت: «درست است سامانه حمل‌ونقل معلولان در تهران راه‌اندازی شده اما به‌روزرسانی نشده و تعداد سرویس‌ها اصلاً کافی نیست. تعداد معلولان ما خیلی بیشتر از کسانی است که در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و سرویس‌ها اصلاً پاسخگوی نیاز آنها نیست.»
او با بیان اینکه اکنون ۴ هزار و ۳۵۰ نفر در سامانه حمل‌ونقل معلولان ثبت‌نام کرده‌اند اما تعداد معلولان ما بیشتر از این تعداد است یادآور شد: «باید این ناوگان نوسازی، تجهیز و تعمیر می‌شد اما متأسفانه این اتفاق نیفتاده است. سال گذشته ۲۰ خودروی ون به سرویس‌ها اضافه شد و قرار بود امسال هم ۲۰ خودروی دیگر اضافه شود که متأسفانه این اتفاق هم نیفتاد. این در حالی است که حتی اگر ۲۰ خودرو امسال هم اضافه می‌شد، بازهم جوابگوی نیازهای معلولان نیست.»
عاروان تأکید کرد: «اکنون یکی از مشکلات اصلی معلولان حمل‌ونقل عمومی است و که هزینه‌های زیادی به آنان تحمیل می‌کند. می‌توان گفت یک معلول در ماه حدود ۳ میلیون تومان هزینه رفت‌وآمدش می‌شود. این در حالی است که اگر ناوگان حمل‌ونقل معلولان به‌روزرسانی شده بود اکنون بخش بزرگی از مشکلات این قشر از جامعه برطرف شده بود.»
