انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته  اعلام کرد که نبود نظام انتشار منظم آمار از یک سو و فقدان نظام درست ارزیابی عملکرد بخش ریلی کشور از سوی دیگر منجر به پنهان‌سازی واقعیت‌های این بخش می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری ترابران، انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته سوم دی ماه در نامه‌ای به وزیر راه‌وشهرسازی، پیشنهاد کرد که برای ارزیابی عملکرد راه‌آهن نظام درستی برقرار شود، زیرا مشاهده شده بود که شرکت راه‌آهن، در تشریح عملکرد بخش ریلی و عمدتاً در توضیح موفقیت‌های خود در زمان‌های مختلف شاخص‌های متفاوت و غیرثابتی را به کار می‌برد و گاه با تفاسیر جهت‌دار، تصویر ناکاملی از واقعیات را نشان می‌دهد تا کلیت کارنامه‌ عملکرد خود را مثبت و موفق جلوه دهد؛‌ مثلا آمار خرید واگن و لکوموتیو از سوی بخش خصوصی با برگزاری مراسم افتتاحیه به‌عنوان موفقیت راه‌آهن جلوه داده می‌شود، در حالی که این سرمایه‌گذاری از سوی بخش خصوصی انجام می‌شود و راه‌آهن نه فقط در آن سهمی ندارد، بلکه در سال‌های اخیر به دلیل سستی در پیگیری وصول عواید ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، حمایتی از بخش خصوصی نکرده است.

مصادره به مطلوب کردن آمارها در راه‌آهن

نمونه دیگر این است که افزایش حدود ۵۰ درصدی جابه‌جایی مسافر ۸ ماهه امسال نسبت به سال گذشته به‌عنوان موفقیت راه‌آهن گزارش شده است در حالی که قدری تعمق نشان می‌دهد که این رشد صرفاً ناشی از رفع محدودیت‌های کرونایی و در نتیجه تکمیل صندلی‌های خالی قطارها بوده است. داده‌ها نشان می‌دهند که از یک سو این رشد حدود ۵۰ درصدی در بخش جاده‌ای نیز رخ داده و از سوی دیگر، عملکرد جابه‌جایی مسافر ریلی هنوز از رکورد قبل از کرونا کمتر است.

آمارهای بخش بار نشان می‌دهد که در بازه زمانی ۸ ماهه نخست سال جاری، به موازات کاهش ۹ درصدی حمل بار ریلی، بخش جاده‌ای توانسته است ۴ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کند. این بدان معناست که على‌رغم هدف‌گذاری رشد سهم بخش ریلی از کل حمل بار زمینی کشور، این سهم در مدت یاد شده از ۱۱.۲ درصد به ۱۰ درصد تنزل یافته است.

انجمن معتقد است نبود نظام انتشار منظم آمار از یک سو و فقدان نظام درست ارزیابی عملکرد بخش ریلی کشور از سوی دیگر منجر به پنهان‌سازی واقعیت‌های این بخش مهم می‌شود و فرصت درمان بحران‌های فزاینده‌ی این بخش را از سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان می‌گیرد. از همین روی گزارش حاضر با استفاده از داده‌هایی که عمده آنها در ماهنامه‌های آماری راه‌آهن وجود دارد، می‌کوشد تا با در نظر گرفتن بازه زمانی حضور مدیریت جدید راه‌آهن و مقایسه عملکرد در این بازه با دوره‌های مشابه گذشته، تصویری اگرچه نه چندان کامل، اما حاوی مهم‌ترین متغیرهای سازنده چهره بخش حمل‌ونقل ریلی را نمایش دهد. اميد است دستگاه‌های ذیربط با ملاحظه این گونه تحلیل‌ها، مسیر رشد اقتصادی- اجتماعی کشور را هموارتر سازند.

در بازه زمانی یکم آذر ماه ۱۴۰۰ تا سی‌ام آبان ماه ۱۴۰۱، شاخص تن کیلومتر کل بار ریلی حمل شده نسبت به مدت مشابه قبلی ۱۲ درصد افت داشته است. در همین بازه زمانی شاخص بهره‌وری ماهیانه واگن‌های باری با کاهش شدید و کم‌سابقه تا حد ۸۳ هزار تن کیلومتر، افت ۱۶ درصدی را نسبت به مدت مشابه قبلی تجربه کرده است.

شاخص تن كيلومتر بار ترانزیت ریلی حمل شده در بازه زمانی مذکور ۱۴ درصد نسبت به مدت مشابه قبلی افت داشته است. البته این شاخص نسبت به بازه‌های زمانی «یکم آذر ماه ۱۳۹۸ تا سی‌ام آبان ماه ۱۳۹۹» و «یکم آذر ماه ۱۳۹۷ تا سی‌ام آبان ماه ۱۳۹۸» به ترتیب ۳۳۰ و ۱۰۲ درصد بیشتر بوده است. گفتنی است که سهم بارهای ترانزیتی از مجموع بارهای ریلی حمل شده بر اساس شاخص تن کیلومتر از سال ۱۳۸۰ تا سال جاری به صورت میانگین ۸ درصد بوده و در بهترین حالت در سال 1383 به ۱۵ درصد رسیده است.

در بخش مسافری دو شاخص مسافر کیلومتر جابه‌جا شده و بهره‌وری واگن‌های مسافری در بازه زمانی مذکور نسبت به مدت مشابه قبلی به ترتیب ۶۶ و ۶۵ درصد رشد داشته است. باید توجه داشت که در سال‌های ۱۳۹۹ و1400  به‌دلیل همه‌گیری ويروس كرونا و الزام فاصله‌گذاری در قطارهای مسافری افت شدیدی در شاخص‌های بخش مسافری به وجود آمد و رشد آمار این بخش در چند ماه اخیر به‌دلیل رفع محدودیت‌های مربوط به این همه‌گیری بوده است. اما چنانچه این شاخص‌ها را در دوره مدیریت جدید راه‌آهن با بازه زمانی «یکم آذر ماه ۱۳۹۷ تا سی‌ام آبان ماه ۱۳۹۸» مقایسه کنیم، متوجه کاهش ۲۴ و ۲۷ درصدی دو شاخص مسافر کیلومتر جابه‌جا شده و بهره‌وری واگن‌های مسافری خواهیم شد.

از مهم‌ترین روندهای چند سال اخیر بخش حمل‌و‌نقل ریلی کشور، کاهش جمعیت لکوموتیوهای آماده به‌کار بوده است با توجه به آمار موجود در این گزارش می‌توان اذعان داشت که در چند سال اخیر همواره درصد آماده به کاری لکوموتیوها رو به کاهش بوده است. از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا کنون حدود ۵۰ دستگاه لکوموتیو باری به دلیل ضعف تعمیر و نگهداری و همچنین رسوب مطالبات بخش خصوصی نزد شرکت راه آهن ج.ا.ا. زمینگیر و از چرخه سیر خارج شده‌اند.