بندری در حاشیه تصمیم‌ها
در حالی‌که پروژه راه‌آهن چابهار – زاهدان به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود و مسئولان از بهره‌برداری آن تا پایان سال سخن می‌گویند، این منطقه بار دیگر در میانه فرصت و تهدید قرار گرفته است. چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران، که قرار بود به کانونی برای ترانزیت بین‌المللی و اتصال شرق کشور به بازارهای جهانی بدل شود، اخیراً مشمول تحریم‌های جدید آمریکا شده؛ تحریمی که مستقیماً زیرساخت‌های توسعه‌ای بندر را هدف گرفته و هشدار مهمی درباره نگاه ژئوپلیتیکی غرب به تحرکات اقتصادی ایران در منطقه است. این در حالی‌ست که سال‌ها تأخیر در تکمیل راه‌آهن چابهار – زاهدان، محرومیت ساختاری استان سیستان و بلوچستان و بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری‌های کلان، موجب شده این بندر استراتژیک از ظرفیت‌های واقعی‌اش فاصله بگیرد. اکنون با نزدیک شدن پروژه ریلی به فاز بهره‌برداری و هم‌زمانی آن با اجرای طرح‌هایی چون شهر جدید تیس، بارقه‌هایی از تحول به چشم می‌خورد؛ اما این حرکت، بدون نگاه بلندمدت و مقاوم‌سازی در برابر فشارهای خارجی، نمی‌تواند ضامن آینده‌ای باثبات برای منطقه باشد.
چابهار امروز تنها یک بندر نیست؛ نقطه تلاقی اراده توسعه‌خواهانه داخلی با چالش‌های تحریمی و ژئوپلیتیکی بین‌المللی است. اگر سیاست‌گذاران نتوانند از این بزنگاه با تدبیر عبور کنند، فرصت طلایی اتصال شرق ایران به شبکه تجارت جهانی ممکن است بار دیگر به بن‌بست برسد.
در جریان یک بازدید میدانی و نظارتی، اعضای کمیسیون عمران مجلس به سرپرستی عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون، به چابهار سفر کردند تا از نزدیک در جریان آخرین وضعیت پروژه‌های زیرساختی این منطقه راهبردی قرار گیرند. در رأس این بازدیدها، پروژه کلیدی راه‌آهن چابهار – زاهدان قرار داشت؛ طرحی که به گفته ایری، اکنون با پیشرفت ۸۴ درصدی، در مسیر بهره‌برداری تا پایان سال جاری قرار گرفته است. این مسیر ریلی به طول حدود ۶۳۰ کیلومتر، حلقه مفقوده‌ای را در شرق کشور تکمیل می‌کند؛ از بندر اقیانوسی چابهار آغاز شده و تا زاهدان امتداد می‌یابد و سپس به استان‌های شرقی و شمال‌شرقی کشور متصل می‌شود. ایری با اشاره به ارزش تقریبی یک‌ونیم میلیارد دلاری پروژه، اعلام کرد تنها در دولت سیزدهم بیش از ۱۸۶ کیلومتر از این مسیر ریل‌گذاری شده و عملیات عمرانی در تمامی قطعات با سرعت در حال پیشرفت است.
چابهار؛ گره‌گشای شرق، حلقه وصل کریدورها
اهمیت این خط آهن تنها در اتصال نقاط داخلی کشور نیست. ایری تأکید می‌کند که راه‌آهن چابهار – زاهدان، نه‌فقط مسیر ترانزیتی شرق کشور را متحول می‌کند، بلکه جایگاه ایران را در کریدورهای بین‌المللی شرق–غرب و شمال–جنوب تقویت خواهد کرد. او این پروژه را شاه‌راهی برای اتصال کشورهای آسیای مرکزی، افغانستان و دیگر همسایگان شرقی به آب‌های آزاد از طریق بندر چابهار دانست؛ مسیری که می‌تواند زمان و هزینه حمل‌ونقل را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
در بخش دوم این بازدید، اعضای کمیسیون از پروژه شهر جدید تیس نیز بازدید کردند؛ شهری که از سال ۱۳۹۷ آغاز شده و در محدوده‌ای میان کنارک و چابهار، در مساحتی بالغ بر ۴۰۰۰ هکتار در حال توسعه است. زیرساخت‌هایی نظیر آب، برق و گاز در آن آماده‌سازی شده و ساخت واحدهای مسکونی در جریان است. نقش راهبردی تیس در راستای «نخستین شهر گردشگری برنامه‌ریزی‌شده در سواحل مکران» معرفی شده که با موقعیت جغرافیایی ویژه در نزدیکی بندر چابهار، ظرفیت جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را دارد. به گفته او، این شهر می‌تواند زیرساختی برای سکونت، گردشگری و تجارت در جنوب‌شرق کشور فراهم آورد و هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.
سخنگوی کمیسیون عمران مجلس در جمع‌بندی بازدید یک‌روزه خود گفت: تکمیل پروژه راه‌آهن چابهار – زاهدان، در کنار توسعه شهر تیس، می‌تواند چهره استان سیستان و بلوچستان را تغییر داده و آن را به دروازه نوین تجارت منطقه‌ای بدل کند. او تیس را فراتر از یک پروژه عمرانی دانست و آن را «سرمایه‌گذاری ملی برای آینده ایران» توصیف کرد.
