پیوند انبار و ریل، برای تجارت ملی
در مراسمی رسمی و با حضور کاظم سلیمی و جبارعلی ذاکری، تفاهم‌نامه همکاری میان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران به امضا رسید. این تفاهم‌نامه در راستای تقویت زیرساخت‌های لجستیک کشور از طریق همکاری و بهره‌گیری از توان فنی، ظرفیت‌ها و تجربیات دو شرکت و با اهدافی همچون توسعه حمل‌ونقل ریلی، کاهش هزینه‌های لجستیک و ارتقای رقابت‌پذیری تجارت ملی منعقد شد.
دکتر کاظم سلیمی، مدیرعامل و نایب‌رئیس هیأت مدیره شرکت انبارهای عمومی، در این مراسم با اشاره به غفلت‌های چند دهه اخیر در حوزه لجستیک، تأکید کرد که ایران باید جایگاه واقعی خود را در اقتصاد جهانی باز یابد. وی خاطرنشان ساخت که در اقتصادهای پیشرفته، ۶۳ درصد رشد اقتصادی از طریق تعاملات تجاری و لجستیک حاصل می‌شود و بیش از ۹۳ درصد اشتغال آینده نیز بر پایه همین نظام شکل خواهد گرفت.
در ادامه، دکتر جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، توسعه ترانزیت ریلی را یکی از راهبردهای اصلی نظام دانست و با اشاره به موقعیت ایران در چهارراه ارتباطی جهان گفت: «هدف‌گذاری در برنامه هفتم توسعه آن است که سهم ترانزیت ریلی کشور در افق پنج‌ساله به ۸ تا ۱۰ درصد افزایش یابد.» او همچنین به فعال‌سازی دیپلماسی ریلی، اصلاح فرآیندها، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و پروژه‌های مهمی همچون بندر خشک آپرین با ۷۰۰ هکتار وسعت و قرارداد تولید ۶۰۰ واگن باری و ۳۰۰ واگن مسافری اشاره کرد. به گفته ذاکری این همکاری نقطه عطفی در مسیر هم‌افزایی، ارتقای بهره‌وری و جهش لجستیک کشور خواهد بود.
توسعه زیرساخت‌های لجستیکی کشور؛ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر
در مراسم امضای تفاهم‌نامه همکاری میان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران، دکتر کاظم سلیمی، مدیرعامل و نایب‌رئیس هیأت مدیره این شرکت، با اشاره به جایگاه مهم لجستیک در اقتصاد جهانی، توسعه زیرساخت‌های لجستیکی کشور را یک ضرورت حیاتی دانست و نسبت به غفلت‌های چند دهه اخیر در این حوزه هشدار داد.
وی این تفاهم‌نامه را اقدامی در راستای: اهداف تفاهم‌نامه
لجستیک؛ موتور محرک رشد اقتصادی
سلیمی با تأکید بر اینکه لجستیک یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی در دنیاست گفت: «امروز در اقتصاد جهانی، بیش از ۶۳ درصد رشد اقتصادی کشورها در گرو تعاملات تجاری و ارتباطات بین‌المللی است. در واقع امنیت و پایداری اقتصاد ملی بدون تقویت زیرساخت‌های لجستیک ممکن نیست. در کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه، بیش از ۹۳ درصد اشتغال آینده بر پایه همین نظام‌های تجاری و زنجیره‌های تأمین خواهد بود».
او افزود: «در حالی‌که دنیا سال‌هاست با ترسیم راهبردهای کلان، لجستیک را در مرکز برنامه‌های تجاری و اقتصادی خود قرار داده، متأسفانه کشور ما طی چهار دهه گذشته در این حوزه دچار غفلت بزرگ شده است.»
مدیرعامل شرکت انبارهای عمومی به وضعیت ایران در شاخص‌های جهانی لجستیک پرداخت و گفت: وی این رتبه‌ها را «زنگ خطری جدی» توصیف کرد و گفت: «علت اصلی این وضعیت، نبود نگرش علمی و تصمیم‌سازی صحیح در سطح مدیریت کلان کشور است. اگر این رویکرد اصلاح نشود، روزبه‌روز از رقابت جهانی عقب‌تر خواهیم افتاد.»رتبه‌های ضعیف ایران در شاخص‌های لجستیک جهانی
لزوم یکپارچگی و پایان دادن به نگاه جزیره‌ای
سلیمی تصریح کرد: «سال‌هاست که دستگاه‌های مرتبط با لجستیک و حمل‌ونقل در کشور به‌صورت جزیره‌ای عمل می‌کنند. در ماه گذشته پیشنهادی به دولت ارائه شد که تمامی ابزارها و ساختارهای مرتبط با اقتصاد، رفاه، حمل‌ونقل و تجارت در قالب یک ساختار منسجم گرد هم آیند تا از پراکندگی و هدررفت منابع جلوگیری شود.»
وی ادامه داد: «شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران در همین راستا با همکاری کشتیرانی جمهوری اسلامی، بانی ایجاد فضاهای جدید و توسعه ظرفیت‌های لجستیکی شده و نشست‌هایی نیز با مقامات مسئول از جمله آقای عبدالعلی‌زاده برگزار کرده‌ایم که به‌طور ویژه بر بهره‌گیری از ظرفیت ریل تأکید داشتند.»
حمایت از راه‌آهن و ضرورت هم‌افزایی ملی
مدیرعامل شرکت انبارهای عمومی تأکید کرد: «راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران پیشانی حرکت توسعه ملی است. این صنعت طی سال‌های گذشته مظلوم و مغفول واقع شده است و اکنون باید با همکاری و هم‌افزایی سایر دستگاه‌ها جایگاه واقعی خود را بازیابد. این تفاهم‌نامه فرصتی است تا با تکمیل پازل‌های لجستیکی و کنار گذاشتن موازی‌کاری‌ها، به ارتقای بهره‌وری و کارآمدی برسیم.»
وی افزود: «مجموعه ما همواره پشت راه‌آهن خواهد بود و خود را ابزاری در اختیار توسعه حمل‌ونقل ریلی می‌دانیم. لجستیک، نان و نمک اقتصاد ملی است و باید به آن هویت و جایگاه واقعی داده شود.»
قدردانی از کارکنان راه‌آهن
سلیمی در بخش پایانی سخنان خود با تقدیر از کارکنان راه‌آهن گفت: « حضور امروز ما در خانه راه‌آهن برای ما مایه افتخار است و امیدواریم این همکاری مشترک به رونق و توسعه لجستیک کشور بینجامد.»
در ادامه مراسم امضای تفاهم‌نامه همکاری راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران، دکتر جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، با ابراز امیدواری از اجرای این تفاهم‌نامه و آثار مثبت و ملموسی برای کشور در حوزه لجستیک و حمل‌ونقل سخنان خود را آغاز کرد.. ذاکری با اشاره به سیاست‌های کلان نظام در حوزه حمل‌ونقل گفت: «یکی از راهبردهای جدی ما، توسعه ترانزیت ریلی است. ایران در چهارراه ارتباطی جهان قرار دارد و باید از ظرفیت‌های شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب به‌طور کامل استفاده کند. اگر این ظرفیت‌ها فعال شود، قطعا آثار اقتصادی مثبتی برای کشور خواهد داشت.» او تأکید کرد که در برنامه‌های اجرایی و عملیاتی راه‌آهن، موضوع ترانزیت جایگاه ویژه‌ای دارد و افزود: «اگرچه در سال‌های گذشته موانع متعددی موجب عقب‌ماندگی شده، اما باید از گذشته درس بگیریم و به آینده با نگاه عملیاتی و راهکارهای روشن بیندیشیم.»اهداف و رویکردهای راه‌آهن
وضعیت فعلی ترانزیت
مدیرعامل راه‌آهن به آمار سال گذشته اشاره کرد و گفت: «در سال گذشته حدود ۵ میلیون تن بار صادراتی، وارداتی و ترانزیتی در کشور جابه‌جا شد. برخی این عدد را رکورد دانستند، اما من علاقه‌ای به استفاده از واژه رکورد ندارم؛ چرا که فاصله ما با شرایط ایده‌آل و ظرفیت واقعی شبکه بسیار زیاد است.»
وی افزود: «در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است که در یک افق پنج‌ساله، سهم ترانزیت به حدود ۸ تا ۱۰ درصد برسد. برای تحقق این هدف، نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها و فعال شدن بخش‌های لجستیکی کشور هستیم.»
برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت
ذاکری در ادامه با اشاره به ضرورت برنامه‌ریزی در سطوح مختلف اظهار داشت: «در کنار برنامه‌های بلندمدتی مانند ساخت خطوط جدید ریلی که زمان‌بر و پرهزینه است، باید برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت تعریف کنیم. این برنامه‌ها می‌تواند با اصلاح فرایندها و استفاده از ظرفیت‌های موجود، نتایج ملموس‌تری در کوتاه‌ترین زمان ایجاد کند.»
او با استفاده از یک مثال افزود: «حمل‌ونقل مانند آب جاری است؛ اگر آن را مهندسی کنیم، مانند کانال آب مسیر مشخص و کارآمدی خواهد داشت. اما اگر رها شود، همچون رودخانه‌ای پرپیچ‌وخم، بهره‌وری پایینی خواهد داشت.»
پرهیز از موازی‌کاری و رقابت درون‌دولتی
ذاکری تأکید کرد: «دو سازمان دولتی که در یک حوزه مشترک فعالیت دارند نباید رقیب هم باشند. باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد و با هم‌افزایی، زمینه توسعه را فراهم نمود. نگاه جزیره‌ای به فعالیت‌ها باید کنار گذاشته شود.»
تسهیل امور مرزی و فعال‌سازی دیپلماسی ریلی
مدیرعامل راه‌آهن به موضوع مبادی ورودی و مرزهای مشترک ایران با کشورهای همسایه پرداخت و گفت: «باید تردد کالا و قطارها در مرزها تسهیل شود. بسیاری از مشکلات ما ناشی از فرایندهای نرم‌افزاری و نبود هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف است. امروز کار کارشناسی برای اصلاح این فرآیندها آغاز شده و هماهنگی با گمرک، سازمان استاندارد، مرزبانی و دیگر نهادها در حال پیگیری است.»
او در ادامه به فعالیت‌های بین‌المللی اشاره کرد و گفت: «در یک سال گذشته دیپلماسی ریلی فعال شده است. هم‌اکنون هیأتی از ازبکستان در راه‌آهن حضور دارند و بعدازظهر امروز وزیر راه‌آهن ترکمنستان وارد کشور خواهد شد. همچنین هیأت‌هایی از قرقیزستان، تاجیکستان و ترکیه نیز طی هفته‌های آینده به ایران خواهند آمد. هدف از این رایزنی‌ها توسعه مراودات ریلی، حل مسائل مرزی و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای است.»
ذاکری با تأکید بر اینکه نباید منتظر ساخت خطوط جدید برای فعال شدن کریدورها باشیم، گفت: «ما هم‌اکنون مرزهایی همچون سرخس، امیرآباد، بندر کاسپین، لطف‌آباد، آستارا و جلفا را داریم. هرکدام از این نقاط می‌توانند ظرفیت حمل یک تا پنج میلیون تن بار را داشته باشند. هدف واقعی ما باید دستیابی به ۳۰ تا ۴۰ میلیون تن ترانزیت در سال باشد.» او افزود: «برای تحقق این هدف، باید دو کار اساسی انجام دهیم:ظرفیت‌های مرزی و کریدورهای منطقه‌ای
۱. اصلاح فرایندها،
۲. تقویت ارتباطات بین‌سازمانی و جلوگیری از جزیره‌ای عمل کردن.»
پروژه بندر خشک آپرین
مدیرعامل راه‌آهن در بخش دیگری از سخنان خود به پروژه بندر خشک آپرین اشاره کرد و گفت: «این پروژه که حدود ۷۰۰ هکتار وسعت دارد، سال گذشته عملیاتی شد. گمرک در آن مستقر گردید و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی آغاز شده است. هم‌اکنون وارد فاز دوم توسعه شده‌ایم و بخشی از زمین‌ها برای فعالیت‌های لجستیکی به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی واگذار خواهد شد. این پروژه ظرفیت بزرگی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی دارد و روند آن رو به رشد است.»
تولید واگن و سرمایه‌گذاری در بخش ریلی
ذاکری همچنین به موضوع تولید واگن پرداخت و اظهار داشت: «حدود سه ماه پیش قرارداد تولید ۶۰۰ واگن باری و ۳۰۰ واگن مسافری امضا شد. تاکنون ۱۹۲ دستگاه واگن تحویل و وارد شبکه شده است. این نشان می‌دهد که بخش تولید فعال شده، نظارت و بازرسی انجام شده و روند تحویل‌گیری آغاز گردیده است.»
وی افزود: «ما در دولت چهاردهم با مردم عهد بسته‌ایم که گزارش عملکرد دقیق تمام قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها را به‌طور سالانه به مردم ارائه کنیم. این اقدامات تشریفاتی و فرمالیته نیستند، بلکه پشتوانه اجرایی و عملیاتی دارند.»
بهره‌گیری از ظرفیت انبارهای عمومی و بخش خصوصی
ذاکری در پایان با قدردانی از همکاری شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران گفت: «ظرفیت‌های این شرکت می‌تواند نقش بزرگی در تسهیل صادرات، واردات و ترانزیت ایفا کند. خدمات گمرکی انبارهای عمومی مانند روغن‌کاری عمل خواهد کرد و زمان سیر کالاها را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، نزدیک به ۲۰ مرکز لجستیکی در کشور مصوب شده که برای عملیاتی شدن آن‌ها نیازمند همکاری مشترک و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی هستیم.»
مدیرعامل راه‌آهن ابراز امیدواری کرد که امضای این تفاهم‌نامه نقطه آغازی برای هم‌افزایی، ارتقای بهره‌وری و جهش ترانزیت ریلی کشور باشد و گفت: «رکورد دیروز، تکلیف امروز ماست. باید هر ساله جهش تازه‌ای داشته باشیم و با اصلاح فرآیندها و تقویت همکاری‌ها، به اهداف پیش‌بینی‌شده در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک دست یابیم.»
