تهران – خبرگزاری وزارت راه | وزیر راه و شهرسازی در نشستی با حضور معاونان و مدیران شرکت‌های تابعه، جزئیات برنامه جامع حمل و نقل زائران اربعین 1404 را تشریح کرد. این برنامه که نیازمند تأمین 6 هزار میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل زیرساخت‌هاست، بزرگ‌ترین عملیات حمل و نقل مذهبی سال را هدف قرار داده است.
تشکیل ستاد دائمی با دستور مستقیم وزیر
فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، در نشست 17 خردادماه دستور تشکیل جلسات هفتگی تا پایان اربعین را صادر کرد. “ما باید هر هفته پیشرفت کار را بررسی کنیم. اربعین یک عملیات معمولی نیست”، این نخستین جمله وزیر در جلسه بود که به نقل از حاضران در جلسه منتقل شده است.
طبق گزارش ارائه شده در جلسه، در اربعین 1403 بیش از 3.5 میلیون زائر از مرزهای زمینی تردد کردند که 15 درصد افزایش نسبت به سال 1402 نشان می‌دهد. امسال پیش‌بینی می‌شود این رقم از 4 میلیون نفر عبور کند.
زیرساخت: معادله 6 همت برای 6 محور
یکی از مهم‌ترین دستورات وزیر راه، تأمین اعتبار 6 هزار میلیارد تومانی برای تکمیل شش محور اصلی منتهی به مرزهای غربی کشور است. این محورها شامل پیرانشهر-تمرچین، سنندج-مریوان-باشماق، اسلام‌آباد-قصرشیرین، حمیل-ایلام، ایلام-صالح‌آباد و اهواز-چذابه می‌شود.
طبق برنامه‌ریزی انجام شده، 12 کیلومتر از محور تمرچین در محدوده گردنه عبرت به همراه چند قطعه دیگر تا پایان یک ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. دکتر صادق در این باره تأکید کرد: “رایزنی با سازمان برنامه و بودجه باید بلافاصله انجام شود. حتی یک روز تأخیر در تأمین اعتبار، یعنی ناتمام ماندن پروژه‌ها.”
وضعیت پیشرفت محورهای اربعین:
| محور | طول (کیلومتر) | اعتبار مورد نیاز | وضعیت فعلی |
|---|---|---|---|
| پیرانشهر-تمرچین | 85 | 1200 میلیارد | 12 کیلومتر آماده تا 30 روز آینده |
| سنندج-مریوان-باشماق | 120 | 1100 میلیارد | 70% پیشرفت |
| اسلام‌آباد-قصرشیرین | 95 | 950 میلیارد | در حال اجرا |
| حمیل-ایلام | 75 | 900 میلیارد | 65% پیشرفت |
| ایلام-صالح‌آباد | 110 | 1050 میلیارد | نیازمند تسریع |
| اهواز-چذابه | 80 | 800 میلیارد | 80% پیشرفت |
برنامه ویژه حمل و نقل جاده‌ای اربعین 1404
سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای طرحی سه‌لایه برای تأمین ناوگان ارائه کرده است. بر اساس این طرح، 3000 دستگاه ناوگان از سایر دستگاه‌های اجرایی به صورت موقت در اختیار عملیات اربعین قرار خواهد گرفت.
“تجربه نشان داده حتی یک اتوبوس کم، می‌تواند صف‌های طولانی ایجاد کند. امسال با برنامه‌ریزی دقیق، کمبود ناوگان نخواهیم داشت“، یکی از مدیران حاضر در جلسه اظهار داشت.
برای نخستین بار، استفاده از ظرفیت ناوگان کشورهای همسایه به‌ویژه افغانستان و ترکیه در دستور کار قرار گرفته است. این اقدام علاوه بر تأمین ناوگان مورد نیاز، در تسهیل ترددهای مرزی و کاهش بار ترافیکی نقش مؤثری خواهد داشت.
پایانه برکت به عنوان مرکز اصلی بهره‌برداری از ناوگان مسافری غیراتوبوسی تعیین شده و پایانه مرزی سومار نیز به عنوان گذرگاه اختصاصی تردد ناوگان تجاری انتخاب شده است تا از تداخل جریان بار و مسافر جلوگیری شود.
انقلاب در حمل و نقل ریلی زائران اربعین
در بخش حمل‌ونقل ریلی، برنامه‌های گسترده‌ای برای افزایش ظرفیت جابجایی زائران تدوین شده است. تعداد قطارهای حومه‌ای در مسیر خرمشهر-اهواز از 2 به 4 زوج در روز افزایش یافته و خدمات شبانه‌روزی رایگان با سرفاصله زمانی 20 دقیقه در مسیر خرمشهر-شلمچه راه‌اندازی خواهد شد.
قطارهای فوق‌العاده در مسیرهای متعدد شامل تهران-خرمشهر، تهران-کرمانشاه، مشهد-کرمانشاه و همدان، زاهدان، کرمان و یزد به خرمشهر و همچنین از ساری در مازندران برنامه‌ریزی شده است.
برای ارتقای زیرساخت‌های ریلی، اعتباری بالغ بر 100 میلیارد تومان جهت بهسازی و تجهیز ایستگاه‌های شلمچه، خرمشهر و حمیدیه تخصیص یافته است.
کنترل بازار پروازهای اربعین: ماموریت ویژه وزیر
وزیر راه دستور ویژه‌ای برای کنترل قیمت بلیت هواپیما و نظارت جدی بر کیفیت خدمات ایرلاین‌ها صادر کرد. “سال گذشته شاهد نارضایتی‌های زیادی از قیمت بلیت هواپیما بودیم. امسال اجازه سوءاستفاده به هیچ ایرلاینی داده نخواهد شد”، وزیر راه در این خصوص هشدار داد.
رایزنی‌های فشرده با سازمان هواپیمایی عراق برای افزایش سقف پروازها و همچنین امکان پرواز هواپیماهای MD ایرانی به مقصد عراق در حال انجام است. همچنین پیگیری‌هایی برای اخذ مجوز فرود در فرودگاه کربلا صورت گرفته است.
شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) با برپایی 25 موکب و تأمین 16 هزار جای پارک رایگان، آمادگی کامل خود را برای پذیرش و اعزام زائران اعلام کرده است. شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) نیز ظرفیت ناوگان خود را نسبت به سال گذشته افزایش داده است.
نوآوری‌های دیجیتال در خدمت زائران حسینی
سازمان هواشناسی نرم‌افزار ویژه‌ای برای پیش‌بینی وضعیت آب و هوا در مسیرهای اربعین طراحی کرده است. این نرم‌افزار با قابلیت انتخاب مبدا، مقصد و مسیر عبوری، اطلاعات دقیق هواشناسی را در اختیار زائران قرار می‌دهد و در ترمینال‌های فرودگاهی نیز نصب خواهد شد.
طرح راه‌اندازی اپلیکیشن جامع اربعین با هدف یکپارچه‌سازی تمامی خدمات و اطلاعات مورد نیاز زائران در دستور کار قرار گرفته است. این اپلیکیشن شامل اطلاعات جامع حمل‌ونقل در تمامی شقوق، وضعیت مرزها، خدمات رفاهی و سایر اطلاعات ضروری خواهد بود.
حمل و نقل دریایی: ظرفیت مغفول با پتانسیل بالا
مدیران بنادر خرمشهر و آبادان اعلام کردند با وجود آمادگی کامل زیرساخت‌ها، بدون سوخت یارانه‌ای، هزینه سفر دریایی 3 برابر جاده‌ای است و تنها 5 درصد ظرفیت بنادر استفاده می‌شود.
پیشنهاد ارائه شده، تخصیص سهمیه 10 میلیون لیتر سوخت یارانه‌ای برای فعال‌سازی 200 شناور و افزایش جذابیت این مسیر برای زائران است.
سیستم پایش هوشمند: مدیریت علمی جمعیت
مدیریت عملکرد و حقوق شهروندان وزارت راه، سیستم پایش و عارضه‌یابی مکانی را برای نظارت بر عملیات اربعین راه‌اندازی کرده است. “با این سیستم، دیگر شاهد ازدحام ناگهانی در یک مرز و خلوتی مرز دیگر نخواهیم بود”، مدیر پروژه توضیح داد.
این سیستم با هدف ایجاد تعادل در ورودی و خروجی زائران و شناسایی نقاط بحرانی احتمالی، نقش مهمی در مدیریت هوشمند عملیات خواهد داشت.
برنامه اطلاع‌رسانی: شفافیت در اولویت
وزیر راه دستور تشکیل کمیته ویژه اطلاع‌رسانی با محوریت مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی وزارتخانه را صادر کرد. این کمیته وظیفه تولید محتوای آموزشی، پاسخگویی 24 ساعته به سوالات، همکاری با صداوسیما برای برنامه‌های ویژه و راه‌اندازی مرکز تماس یکپارچه را برعهده خواهد داشت.
چالش‌های پیش رو و راهکارها
در این نشست، 5 چالش اصلی شناسایی و راهکارهای مقابله با آن‌ها تبیین شد:
- تأمین اعتبار به موقع: رایزنی فشرده با سازمان برنامه و بودجه
- هماهنگی بین‌دستگاهی: برگزاری جلسات هفتگی ستاد
- کنترل قیمت‌ها: نظارت مستمر و برخورد با تخلفات
- مدیریت ترافیک مرزی: توزیع متوازن با سیستم هوشمند
- ارتقای رضایت زائران: بهبود کیفیت خدمات در همه بخش‌ها
جمع‌بندی
برنامه جامع وزارت راه و شهرسازی برای اربعین 1404 با رویکرد “مدیریت یکپارچه” و بودجه 6 هزار میلیارد تومانی، بزرگ‌ترین عملیات حمل و نقل مذهبی کشور را هدف قرار داده است.
وزیر راه در پایان جلسه بر ضرورت هم‌افزایی و هماهنگی کامل بین تمامی بخش‌های حمل‌ونقل تأکید کرد و گفت: “این یک آزمون ملی است. باید نشان دهیم می‌توانیم بزرگ‌ترین اجتماع مذهبی را بدون کوچک‌ترین مشکلی مدیریت کنیم.”
با برگزاری جلسات هفتگی پیگیری و نظارت مستمر، انتظار می‌رود اربعین امسال به الگویی برای مدیریت رویدادهای بزرگ در سال‌های آینده تبدیل شود.
📊 در یک نگاه
اعتبارات و زیرساخت:
- 6,000 میلیارد تومان برای تکمیل 6 محور اصلی مرزی
- 100 میلیارد تومان برای نوسازی 3 ایستگاه راه‌آهن
- 12 کیلومتر از محور تمرچین تا 30 روز آینده آماده
ناوگان حمل و نقل:
- 3,000 دستگاه ناوگان اضافی از دستگاه‌های دولتی
- ناوگان بین‌المللی از افغانستان و ترکیه
- قطار رایگان هر 20 دقیقه (خرمشهر-شلمچه) به صورت 24 ساعته
- 4 زوج قطار حومه‌ای (افزایش 100% نسبت به قبل)
خدمات فرودگاهی:
- 16,000 پارکینگ رایگان در فرودگاه امام
- 25 موکب در شهر فرودگاهی
- رایزنی با عراق برای افزایش سقف پروازها
نوآوری‌های دیجیتال:
- اپلیکیشن جامع اربعین (در حال توسعه)
- نرم‌افزار پیش‌بینی آب و هوا ویژه مسیرهای اربعین
- سیستم پایش مکانی برای مدیریت جمعیت
تصمیمات کلیدی:
- جلسات هفتگی ستاد تا پایان اربعین
- مرز سومار انحصاری برای ناوگان تجاری
- کنترل شدید قیمت بلیت هواپیما
- سوخت یارانه‌ای برای شناورهای دریایی (در حال پیگیری)
