چالش‌های پنهان حملونقل جاده‌ای ایران در شرایط بحران
نشست «ضرورت توجه به معضلات حملونقل جاده‌ای کشور در تقویت پدافند غیرعامل» با حضور مسئولان وزارت راه و شهرسازی، سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای، کارشناسان و نمایندگان صنفی رانندگان برگزار شد.
نشست جمعیت طرفداران ایمنی راه‌ها با همکاری ترابران در شرایطی برگزار شد که نگرانی‌ها از بحران‌ها و تنش‌های احتمالی آینده رو به فزونی است. ناصر رزاق‌منش، مدیرعامل جمعیت طرفداران ایمنی راه‌ها، در ابتدای نشست گفت: «حمل و نقل جاده‌ای و رانندگان هنوز به‌طور شایسته از سوی حاکمیت دیده نشده‌اند.» او از کارشناسان و متخصصان دعوت کرد تا با ارائه تحلیل‌های دقیق، مسئولان را نسبت به اهمیت این حوزه حساس کنند.
رانندگان؛ سرمایه‌گذاران بی‌حقوق
علی‌اکبر سیارمه، رئیس کمیسیون حملونقل مسافر و نماینده کانون رانندگان، گفت: «بیش از 70 درصد سرمایه‌گذاری در ناوگان حملونقل بر عهده رانندگان است، اما جایگاه واقعی آنها در طول بیش از دو دهه فعالیت صنفی نادیده گرفته شده است.» او ناوگان حملونقل را «یک ابزار اقتصادی با نیازهای پیچیده نگهداری» خواند و از مسئولان خواست تشکل‌های صنفی را به رسمیت شناخته و در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت واقعی دهند.
سیدجلال موسوی، نایب‌رئیس کانون کامیونداران، به ناکامی‌های ملموس پس از جنگ اخیر اشاره کرد: «وعده‌ها و جلسات بی‌نتیجه، اعتبار صنفی رانندگان را خدشه‌دار کرده است.»
مشکلات مطرح شده توسط موسوی:
او با هشدار درباره تأخیر در پرداخت خسارت‌ها و سوءاستفاده‌ها در روند نوسازی، خواهان اقدام عملی مسئولان شد.
غلامرضا خادمی‌زاده، نماینده کانون رانندگان مسافری، فشارهای غیرنظامی بر رانندگان در بحران‌ها را «فراتر از نیروهای نظامی» خواند. او از بی‌برنامگی، افزایش غیرمنصفانه حق بیمه و قطع یارانه سوخت انتقاد کرد و وضعیت فعلی را «بحرانی» خواند. خادمی‌زاده گفت: «رانندگان تنها خواهان اجازه انجام درست کارشان هستند، نه دریافت کمک یا یارانه.»
پیمان سندجی، عضو اتاق بازرگانی تهران، نگاه فرابخشی و تقویت بخش خصوصی را راهگشای مشکلات حملونقل دانست. او نوسازی ناوگان را «یک اولویت ملی» خواند که «به‌خاطر مقررات پیچیده متوقف مانده» و خواستار کنار گذاشتن تصدی‌گری دولتی به نفع سیاست‌گذاری هوشمندانه شد.
زیرساخت‌های فرسوده، وعده‌های تکراری
مختار داوودی، از کانون رانندگان بخش مسافری، وضعیت بیمه رانندگان را بحرانی توصیف کرد: «هزاران راننده بدون بیمه واقعی مانده‌اند و بیمه‌های موجود اغلب قدیمی و بی‌ارتباط با شغل رانندگی است.» او تأکید کرد که رانندگان با سرمایه شخصی ناوگان را تأمین کرده و هزینه‌های جانبی را خود پرداخت می‌کنند اما «هیچ حمایت عملی دریافت نمی‌کنند.»
حمزه علی‌بخشی، کارشناس حملونقل، رانندگان حملونقل کالا را «مظلوم‌ترین گروه حوزه» معرفی کرد. او گفت: «حدود 570 هزار راننده با ناوگان فرسوده که عمر متوسط آن بیش از 18 سال است، فعالیت می‌کنند، اما حمایت دولتی و زیرساختی مناسب ندارند.» بخشی پیشنهاد تشکیل دفتر هماهنگی تشکل‌ها را مطرح کرد تا با شفاف‌سازی و هماهنگی، مصوبات عملیاتی شوند.
سیدرضا محمدی، نماینده کانون وانت‌بارها، هشدار داد که عدم ساماندهی و حمایت از بخش وانت‌بار، که در بحران‌ها نقش کلیدی داشته، «می‌تواند به بحرانی داخلی تبدیل شود.» او تأکید کرد که این بخش باید به عنوان «مزیت ملی» سازماندهی شود.
راهکارهای مطرح‌شده از سوی دولت
رضا نفیسی، رئیس مرکز تدوین مقررات، ایمنی حملونقل، پدافند غیرعامل و مدیریت بحران وزارت راه و شهرسازی، دو اصل را برای برون‌رفت از مشکلات حملونقل ضروری دانست: «مشارکت واقعی بخش خصوصی و نقش مؤثر دولت.» او بر ضرورت طراحی زیرساخت‌ها به گونه‌ای تأکید کرد که «در شرایط بحرانی و حتی جنگ پاسخگو باشند.»
نفیسی به حادثه مرگبار اتوبوس‌های فرسوده اشاره کرد و آن را «نشانه‌ای از ضعف‌های ساختاری و مدیریتی» خواند. وی همچنین ساماندهی تاکسی‌های اینترنتی و قیمت ناعادلانه بلیت‌ها را از چالش‌های مهم حوزه حملونقل مسافر برشمرد.
داریوش باقرجوان، مدیرکل دفتر حملونقل مسافر سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای، مدیریت بحران در حملونقل جاده‌ای را بر اساس سلسله‌مراتب اداری سازماندهی شده دانست و تأکید کرد: «بخش حملونقل همیشه مدافع نظام بوده و در همه بحران‌ها چرخه حملونقل به حرکت خود ادامه داده است.»
او از تهدیدهای سایبری و نظامی به عنوان چالش‌های جدی یاد کرد و بر لزوم تقویت این بخش تأکید داشت. باقرجوان هشدار داد که «بحران‌های داخلی خودساخته هزینه‌های جبران‌ناپذیری دارند» و تنها با رفتارشناسی سازمانی می‌توان آنها را مدیریت کرد.
جمع‌بندی: معضلی که دیگر پنهان نیست
نشست پدافند غیرعامل حملونقل جاده‌ای، تصویری از معضل ملی ارائه داد که امنیت اقتصادی و تداوم خدمات حیاتی کشور را به چالش کشیده است. رانندگان و فعالان این حوزه که در تنش‌ها و بحران‌های روزهای گذشته نقش ستون فقرات اقتصاد را ایفا کردند و همیشه در ابتدای صف جهاد هستند، همچنان با مشکلات متعدد دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
در برابر این واقعیت، پاسخگویی دولت و به رسمیت شناختن نقش رانندگان، ضرورتی حیاتی برای حفظ ثبات و امنیت کشور است. اگر شکاف میان تلاش‌های عملی رانندگان و پاسخ‌های ناکافی دولتی پر نشود، خطرات ناشی از تضعیف حملونقل جاده‌ای می‌تواند زنجیره‌ای از مشکلات را به دنبال داشته باشد که فراتر از جاده‌ها و ناوگان، به تمام ساختارهای اقتصادی و اجتماعی کشور سرایت خواهد کرد.
