مونوریل قم؛ پروژه‌ای ملی که نیاز به حمایت جدی دارد
در حاشیه کارگاه مطالعه مهندسی ارزش حمل و نقل ریلی درون شهری قم که به میزبانی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی برگزار شد، فرصتی فراهم آمد تا با سید علیرضا سیدوکیلی، عضو هیئت علمی این مرکز و مجری مطالعات مهندسی ارزش پروژه‌های کلان حمل و نقل کشور، گفت‌وگویی داشته باشیم. ایشان در این گفت‌وگو به بررسی ابعاد مختلف پروژه‌های حمل و نقل عمومی و چالش‌های موجود در مسیر اجرای آنها پرداختند. یکی از پروژه‌های مهمی که در این کارگاه مورد توجه قرار گرفت، پروژه مونوریل قم است که با مشکلات مدیریتی و تأمین منابع مالی مواجه بوده و نیازمند حمایت‌های ملی و دولتی برای تکمیل است. سیدوکیلی در این مصاحبه بر لزوم توجه به ابعاد ملی این پروژه و اهمیت هم‌افزایی بین دولت و شهرداری‌ها تأکید کردند تا این پروژه کلیدی به سرانجام برسد.
در گفت و گویی که ترابران آنلاین در حاشیه کارگاه مطالعه مهندس ارزش حمل و نقل ریلی درون شهری قم با مهندس سید علیرضا سید وکیلی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی و مجری مطالعات مهندسی ارزش بر روی پروژه‌های کلان حمل و نقل کشور، داشت به معرفی و تشریح جزئیات پروژه‌های بزرگ و چالش‌هایی که در این مسیر وجود دارد، پرداختند.
به گفته ایشان، پروژه‌های حمل و نقل عمومی به ویژه در بخش قطار شهری و مترو در بسیاری از شهرها، به دلیل اهمیت ویژه‌ای که در بهبود حمل و نقل عمومی دارند، نیازمند دقت و توجه بیشتری هستند. وی اشاره کردند که برای انجام مطالعات مهندسی ارزش در این پروژه‌ها، از توانمندی‌های داخلی کشور بهره‌برداری می‌شود. شرکت‌های مهندسی مشاور با داشتن گواهینامه‌های معتبر و تجربه کافی، برای انجام این مطالعات انتخاب می‌شوند.
پروژه مونوریل قم
یکی از پروژه‌هایی که به‌طور ویژه مورد بررسی قرار گرفته، پروژه مونوریل قم است. به گفته سیدوکیلی، این پروژه به دلیل موقعیت خاص خود در حمل و نقل عمومی کشور، اهمیت زیادی دارد. مشکلات موجود در این پروژه، از جمله تداخل حریم حرم و تغییرات مدیریتی در دولت، سبب توقف آن شده است. ایشان معتقدند که این پروژه در واقع یک پروژه ملی است و باید به‌صورت جامع‌تر و با حمایت دولت تکمیل شود.
وی در ادامه افزود که در ابتدا، دولت برای پیشبرد این پروژه ۵۰ درصد هزینه‌ها را تامین کرده بود، اما پس از توقف پروژه و مشکلات مدیریتی، شهرداری قم تمایلی به ادامه کار نداشت. سیدوکیلی تأکید کرد که پروژه‌های این‌چنینی نباید تنها بر عهده شهرداری‌ها گذاشته شوند، زیرا تامین مالی آنها به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ و گران‌قیمت، بسیار چالش‌برانگیز است. در نهایت، ایشان تصریح کردند که پروژه‌های حمل و نقل عمومی به‌ویژه در مقیاس ملی، باید به‌عنوان پروژه‌های ملی در نظر گرفته شوند که حمایت و تامین مالی از سوی دولت نیز برای آنها ضروری است.
سیدوکیلی درباره چالش‌های تامین منابع مالی برای پروژه‌های کلان شهری نیز توضیح دادند. ایشان اظهار کردند که قانون موجود به شهرداری‌ها اجازه می‌دهد تا ۵۰ درصد هزینه پروژه‌های حمل و نقل عمومی را از دولت دریافت کنند. این امر باعث می‌شود که فشار مالی زیادی بر دوش شهرداری‌ها نباشد و پروژه‌ها بتوانند به مرحله اجرا برسند.
سید وکیلی در ادامه صحبت‌های خود به نقش مهم مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی در این پروژه‌ها پرداختند. ایشان بیان کردند که مرکز تحقیقات به‌عنوان یک شخص ثالث وارد پروژه‌ها می‌شود و هیچ منافع مالی از پروژه‌ها ندارد.
این ویژگی باعث می‌شود که مرکز تحقیقات بتواند با جمع‌آوری صاحب‌نظران مختلف، به بررسی و ارائه راه‌حل‌های بهینه برای پروژه‌ها بپردازد. به گفته ایشان، هدف از این مطالعات، ارائه راه‌حل‌هایی است که به دور از هیاهوهای اجرایی و مالی، به نفع کشور و پروژه‌های عمرانی باشد.
سیدوکیلی همچنین به برخی دیگر از پروژه‌های کلان در حوزه حمل و نقل ریلی اشاره کردند. یکی از این پروژه‌ها، مطالعات افزایش ظرفیت ۲۰۰ کیلومتر از مسیر ریلی جنوب غربی کشور است که از ایستگاه دورود تا شهر اندیمشک است. این مسیر در منطقه‌ای کوهستانی و صعب العبور است قرار دارد و یکی از گلوگاه‌های مهم ارتباطی بین تهران و اهواز است که در راستای آن مطالعات بسیار خوبی انجام شد. ایشان همچنین به پروژه‌های دیگر در حوزه راه‌آهن تهران-شمال و آزادراه‌های کشور اشاره کردند و نتایج مثبت این مطالعات را بیان کردند.
در پایان،سیدوکیلی از اهمیت همکاری‌های بین سازمان‌ها و بخش‌های مختلف در پروژه‌های بزرگ عمرانی صحبت کردند و تأکید کردند که با وجود چالش‌ها و مشکلات موجود، مطالعات مهندسی ارزش می‌تواند به بهبود کیفیت و بهره‌برداری از پروژه‌ها کمک کند. ایشان امید دارند که این پروژه‌ها با حمایت بیشتر دولت و شهرداری‌ها، به موفقیت‌های بیشتری دست یابند.
