“پیمان ریلی ایران و روسیه“
همزمان با برگزاری نمایشگاه حملونقل و لجستیک ایران، که انتقادات و ابهامات زیادی در خصوص غیبت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در این رویداد مطرح شد، دکتر جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، در سفر رسمی به روسیه حضور داشت. این سفر با هدف تقویت همکاری‌های ریلی و انعقاد تفاهم‌نامه‌های مهم در زمینه تسهیل انتقال الکترونیکی داده‌ها و بهبود ارتباطات مرزی میان ایران و روسیه صورت گرفت.
در حاشیه مراسم امضای تفاهم‌نامه لجستیکی میان راه‌آهن و شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران، ذاکری در گفت‌وگوی اختصاصی با ترابران آنلاین به دلایل غیبت راه‌آهن در نمایشگاه لجستیک اشاره کرد و ضمن توضیحاتی درباره این غیبت، از دستاوردهای سفر خود به روسیه گفت.
ذاکری تأکید کرد که با وجود این غیبت، همزمانی این رویداد با سفر رسمی‌اش به روسیه باعث ایجاد فرصت‌های جدید در حوزه دیپلماسی ریلی و همکاری‌های بین‌المللی برای تقویت تجارت و ترانزیت کشور شده است. وی همچنین از برنامه‌های راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری نمایشگاه اختصاصی ریلی در سال آینده خبر داد و افزود که این نمایشگاه با محوریت راه‌آهن و با مشارکت بخش خصوصی برگزار خواهد شد.
غیبت راه‌آهن در نمایشگاه لجستیک
دکتر جبارعلی ذاکری در پاسخ به این سوال که چرا شرکت راه‌آهن ج.ا.ا در ششمین نمایشگاه بین‌المللی حملونقل و لجستیک، حضور نداشته اینگونه پاسخ داد: «نمایشگاه حملونقل و لجستیک در روزهایی برگزار شد که من به‌مدت چند روز در ایران حضور نداشتم. به همین دلیل شخصا در جریان جزئیات نیستم. البته این نمایشگاه عمومی حوزه حملونقل و لجستیک بود و محدود به بخش ریلی نمی‌شد. برای سال آینده، مثل روال گذشته، نمایشگاه اختصاصی ریلی با محوریت راه‌آهن و با مشارکت بخش خصوصی برگزار خواهد شد.»
دستاوردهای سفر به روسیه
وی در ادامه درباره علت حضور خود در نمایشگاه ریلی روسیه توضیح داد: «در این سفر مدیران سه شرکت اصلی ایران یعنی شرکت ایریکو، شرکت رجا و صندوق پس‌انداز کارکنان راه‌آهن حضور داشتند. هدف اصلی ما انعقاد تفاهم‌نامه مشترک با راه‌آهن روسیه برای تسریع در انتقال الکترونیکی داده‌ها بین دو کشور بود. تا پیش از این، داده‌های الکترونیکی اصلاً بین ایران و روسیه منتقل نمی‌شد و همین موضوع یکی از مشکلات جدی در مرزهای مشترک بود. خوشبختانه در این سفر تفاهم‌نامه مربوط به این موضوع امضا شد.»
مذاکرات با بخش خصوصی و شرکت‌های روسی
به گفته ذاکری، در این سفر شرکت‌های خصوصی ایران فعال در تولید ناوگان ریلی نیز حضور داشتند: «برخی شرکت‌های تولیدکننده واگن‌های مسافری و باری (DMU و EMU) در جلسات و بازدیدها شرکت کردند. مذاکراتی میان بخش خصوصی ایران و شرکت‌های روسی صورت گرفت تا بخشی از تولیدات در داخل ایران امکان‌پذیر شود و از ظرفیت‌های فنی طرفین به‌طور مشترک استفاده گردد.»
پروژه‌های مرتبط و تاثیر تحریم‌ها
ذاکری در بخش دیگری از گفت‌وگو اظهار داشت: «این سفر ادامه بازدیدهای کارشناسی بود. پیش‌تر هیأت فنی راه‌آهن از امکانات تولیدی شرکت‌های روسی بازدید کرده بود و سفر اخیر تکمیل‌کننده آن مباحث بود. با توجه به سخت‌تر شدن تحریم‌ها، استفاده از ظرفیت شرکت‌های روسی و همچنین امکان تولید مشترک در ایران اهمیت بیشتری یافته است.»
رایزنی‌های منطقه‌ای و ارتباط با ارمنستان
مدیرعامل راه‌آهن همچنین به مذاکرات با ارمنستان اشاره کرد و گفت: «با توجه به اینکه مشکلات میان ارمنستان و آذربایجان در حال حل شدن است، محور اتصال ایران به دریای سیاه از طریق نخجوان ـ ایروان ـ گرجستان و سپس اتصال به شبکه ریلی روسیه اهمیت ویژه‌ای دارد. خوشبختانه این محور آسیب ندیده و قابل احیاست. مذاکرات خوبی در این زمینه داشتیم و امیدواریم با پیشرفت مذاکرات سیاسی، زمینه فنی نیز برای بهره‌برداری سریع فراهم شود.»
زمان‌بندی پروژه‌ها
مدیرعامل راه‌آهن به زمان‌بندی پروژه‌ها اشاره کرد و گفت که طبق آخرین اطلاعات، روزانه حدود ۳ کیلومتر از مسیر مورد نظر تملک می‌شود و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال میلادی جاری، زمین برای استقرار پیمانکار آماده شود. عملیات اجرایی این پروژه از ابتدای سال ۲۰۲۶ آغاز خواهد شد.
تقویت ترانزیت و تسهیل جریان کالا در کریدورهای بین‌المللی
دکتر ذاکری در حاشیه نمایشگاه در جمع خبرگاران به نقش این تفاهم‌نامه در تسهیل جریان کالا در کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی پرداخت. وی گفت که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه لجستیک کشور، شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران است که زیرساخت‌های مناسبی در بنادر و بنادر خشک دارد. این تفاهم‌نامه می‌تواند هم‌افزایی در کشور ایجاد کند و از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری بهینه داشته باشد.
پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان
دکتر ذاکری در ادامه به پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان اشاره کرد که یکی از پروژه‌های مهم وزارت راه و شهرسازی است. طبق گزارش‌ها، ریل‌گذاری این پروژه تا پایان سال جاری به اتمام خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود که در سه ماه اول سال آینده قابلیت بهره‌برداری داشته باشد. این پروژه در تسهیل ارتباطات شمال-جنوب و تسهیل حملونقل کالا از هند به سمت روسیه تاثیر مهمی خواهد داشت.
تأثیرات بر تجارت با چین
دکتر ذاکری در پاسخ به سؤال در مورد تأثیر این پروژه‌ها بر تجارت ایران و چین توضیح داد که بندر چابهار، تنها بندر اقیانوسی کشور است که امکان پهلوگیری کشتی‌های بزرگ را فراهم می‌کند. این ظرفیت در تجارت ایران با چین، به ویژه از طریق خلیج فارس و آب‌های آزاد جنوب، بسیار حائز اهمیت است.
پیش‌بینی حجم کالا در کریدور
در فاز اول پروژه‌های ترانزیتی، پیش‌بینی می‌شود که ۳ تا ۵ میلیون تن کالا از این محور جابجا شود. این ظرفیت به تدریج با تکمیل کریدور شمال-جنوب افزایش خواهد یافت.
دکتر ذاکری ابراز امیدواری کرد که این تفاهم‌نامه به‌عنوان گام مؤثری در راستای افزایش ترانزیت کالا، تقویت همکاری‌های بین‌المللی و بهبود بازارهای تجاری ایران با کشورهای مختلف، به ویژه چین و روسیه، عمل کند و موجب رشد چشمگیر در صادرات و واردات کشور شود.
