وقت بیدار شدن است
کاهش آمادهبهکاری لکوموتیوها به زیر ۵۰ درصد در سال ۱۴۰۳، زنگ خطری بود که بالاخره سیاستگذار را متوجه عمق بحران در صنعت ریلی کرد؛ بحرانی که نه یکشبه شکل گرفت و نه صرفا نتیجه کمبود منابع، بلکه حاصل سالها عقبماندن تعرفهها، تضعیف نقش بخش خصوصی و نگاه انحصاری به مدیریت ناوگان بود. حالا وزارت راه و شهرسازی، در شرایطی که گزینههایش محدودتر از همیشه است، مسیر تازهای را با محوریت سرمایهگذاری بخش خصوصی و توسعه مراکز لجستیکی آغاز کرده است. امضای قراردادها و تفاهمنامههای جدید سرمایهگذاری در حوزه لجستیک و حملونقل ریلی، با حضور وزیر راه و شهرسازی، بیش از آنکه فقط یک مراسم باشد، اعترافی رسمی به این واقعیت است که بدون اعتماد به بخش خصوصی، نه احیای ناوگان ممکن است و نه تحقق اهداف بزرگتری چون توسعه ترانزیت و ایفای نقش منطقهای ایران در کریدورهای بینالمللی.
فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، در آیین امضای قراردادها و تفاهمنامههای سرمایهگذاری بخش خصوصی در توسعه مراکز لجستیکی کشور، با تأکید بر نقش حیاتی بخش خصوصی در احیای صنعت حملونقل ریلی، گفت: «امروز در مقطعی ایستادهایم که هم وزارت راه و شهرسازی و شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران و هم فعالان دلسوز بخش خصوصی، در کنار یکدیگر برای عبور از چالشهای انباشتهشده سالهای گذشته و حرکت در مسیر توسعه پایدار صنعت ریلی گرد هم آمدهاند. سرمایهگذاری در حوزه ریلی، علیرغم بازدهی بلندمدت، خدمتی بزرگ به مردم و آینده این سرزمین است و این موضوع نشاندهنده تعهد و دغدغهمندی سرمایهگذاران این حوزه است.»
وی با اشاره به برگزاری چهارمین نشست با فعالان اقتصادی و سرمایهگذاران بخش ریلی افزود: «آنچه امروز شاهد آن هستیم حاصل یک کار تیمی، اراده جدی و باور مشترک دولت و بخش خصوصی برای احیای صنعت ریلی است. بازخوردهایی که در بیش از یک سال گذشته دریافت کردهایم، نشان میدهد آیندهای روشنتر نسبت به گذشته در انتظار حملونقل ریلی کشور خواهد بود.»
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به چالشهای جدی موجود در این بخش تصریح کرد: «در کنار موضوع زیرساخت که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری و پیگیری ویژه رئیسجمهور در تکمیل کریدورهای ریلی بوده، یکی از مهمترین گلوگاههای توسعه ریلی در سالهای اخیر، کاهش شدید ضریب آمادهبهکاری ناوگان بوده است؛ بهطوریکه در سال ۱۴۰۳، آمادهبهکاری لکوموتیوها به زیر ۵۰ درصد رسید؛ اتفاقی کمسابقه در تاریخ راهآهن جمهوری اسلامی ایران. نخستین گام، پذیرش واقعیت بحران و سپس تصمیمگیری سریع و شجاعانه برای خروج از آن بود. در این مسیر، به این جمعبندی رسیدیم که کمرنگ شدن نقش بخش خصوصی یکی از عوامل اصلی بروز این وضعیت بوده است. از همین رو، بازگرداندن بخش خصوصی به جایگاه واقعی خود، بهعنوان بازیگر اصلی صنعت ریلی، در دستور کار قرار گرفت.»
صادق با اشاره به اقدامات انجامشده گفت: «تأمین فوری منابع مالی برای تعمیر و نگهداری ناوگان، پرداخت بخش عمدهای از مطالبات شرکتهای مالک لکوموتیو خصوصی، اصلاح و افزایش تعرفهها بهمنظور بهبود اقتصادی بهرهبرداری و ایجاد جذابیت سرمایهگذاری از جمله تصمیمات اساسی بود که در ماههای ابتدایی اتخاذ شد. واقعیت این است که تعرفههای ریلی سالهاست در مقایسه با بخش جادهای عقبمانده و این پارادایم باید اصلاح شود؛ اصلاحی که با حمایت مجلس شورای اسلامی، کمیسیون عمران و تأکید رئیسجمهور در حال پیگیری است.»
وی با اشاره به شکستن انحصار دولتی در تأمین لکوموتیو اظهار داشت: «با توجه به ناترازیهای کلان اقتصادی، دولت نمیتواند و نباید متولی اصلی تأمین ناوگان باشد. اعتماد به بخش خصوصی و سفارشگذاری در این حوزه، نهتنها انحصار را شکست، بلکه زمینهساز احیای ناوگان و افزایش مشارکت سرمایهگذاران شد؛ موضوعی که برگزاری مستمر نشستهای تخصصی با فعالان این بخش، گواه آن است.»
وزیر راه و شهرسازی توسعه مراکز لجستیک را مکمل توسعه ریلی دانست و گفت: «اگر لکوموتیو قلب تپنده حملونقل ریلی است، مراکز لجستیک شریانهای حیاتی آن هستند. امروز شاهد حضور سه شرکت خصوصی برای سرمایهگذاری در مرکز لجستیک پیشرفت هستیم که نشاندهنده نگاه همزمان به توسعه ناوگان و زیرساختهای لجستیکی است؛ نگاهی که آثار آن بهصورت تصاعدی در آینده نمایان خواهد شد.»
وی با اشاره به استقرار گمرک در مراکز لجستیکی افزود: «بدون حضور گمرک، زنجیره حملونقل و لجستیک عملاً ناقص میماند. خوشبختانه با تعامل مؤثر میان راهآهن و گمرک جمهوری اسلامی ایران، این گلوگاه برطرف شد و مراکزی که سالها صرفاً افتتاح شده بودند، امروز در مسیر پویایی و بهرهبرداری واقعی قرار گرفتهاند.»
صادق همچنین از همافزایی میان شرکت آپرین و شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) خبر داد و گفت: «این همکاری فراتر از یک تفاهمنامه کاغذی است. اتصال عملیاتی و معنادار صنعت هوایی به شبکه ریلی، لازمه ایفای نقش واقعی یک فرودگاه بینالمللی در زنجیره لجستیک کشور است که آثار آن بهزودی نمایان خواهد شد.»
وی در پایان با اشاره به دیپلماسی حملونقلی دولت چهاردهم اظهار داشت: «گسترش تعاملات منطقهای و افزایش ترانزیت ریلی با کشورهای همسایه از چین، ازبکستان و روسیه تا احیای مسیر پاکستان–ایران–ترکیه، بخشی از نتایج این رویکرد است. اطمینان سرمایهگذاران بخش خصوصی به آینده ترانزیت، پشتوانه اصلی این مسیر خواهد بود.»
وزیر راه و شهرسازی ضمن قدردانی از سرمایهگذاران، فعالان صنعت ریلی و حمایتهای مجلس شورای اسلامی، تأکید کرد: «این همدلی و همراهی، قوت قلبی برای ادامه مسیر توسعه، عزت و سربلندی جمهوری اسلامی ایران است و ما با انگیزهای مضاعف، این راه را در کنار بخش خصوصی ادامه خواهیم داد.»
