چالش‌ها و فرصت‌های حمل و نقل ایران در وضعیت پرتنش؛ از آسیب‌های جنگ تا دردسرهای بندر شهید رجایی
به گزارش ترابران آنلاین به نقل از سایت اتاق بازرگانی ایران – نشست کمیسیون حمل و نقل، لجستیک و ترانزیت اتاق ایران که با حضور فعالان و مسئولان برگزار شد، ابعاد بحرانی وضعیت فعلی صنعت حمل و نقل کشور را آشکار ساخت. تأثیر جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل بر حمل و نقل هوایی، خسارات گسترده حادثه بندر شهید رجایی، مشکلات بیمه‌ای، و بحران مرز ایران با افغانستان محورهای اصلی این نشست بودند.
آسمان نیمه‌تعطیل؛ ضربه سنگین به حمل و نقل هوایی
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های حمل و نقل هوایی، با ارائه آماری دقیق، ابعاد فاجعه را تشریح کرد. توقف کامل حدود 600 پرواز روزانه در طول 12 روز جنگ، عملاً صنعت هوانوردی کشور را فلج کرد. فروش بلیت متوقف شد، خدمات مسافرتی تعطیل گردید، و حتی تعمیر و نگهداری هواپیماها نیز با وقفه مواجه شد.
اسعدی سامانی به مشکلات جانبی نیز اشاره کرد. حملات سایبری که در این دوره رخ داد، همراه با مشکلات مزمن تأمین قطعات، هزینه‌های هنگفتی به شرکت‌های هواپیمایی تحمیل کرده است. بدهی‌های ناشی از استرداد بلیت‌ها نیز بار سنگین دیگری است که بر دوش دفاتر خدمات مسافرتی و شرکت‌های هواپیمایی سنگینی می‌کند.
“برخی شرکت‌ها به دلیل ضعیف بودن بنیه مالی به کمک نیاز دارند.”
– مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های حمل و نقل هوایی
در خصوص راهکارها، اسعدی سامانی گفت که مکاتباتی با سازمان هواپیمایی کشوری برای تدوین بسته حمایتی انجام شده و “برخی شرکت‌ها به دلیل ضعیف بودن بنیه مالی به کمک نیاز دارند.” پیشنهاد تشکیل صندوق حمایتی توسط بخش خصوصی نیز مطرح شده است.
رضا رستمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق ایران، ضمن ابراز امیدواری نسبت به استفاده از ظرفیت صندوق توسعه حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی برای ارائه کمک‌های مؤثرتر، تصریح کرد که بسته حمایتی دولت شاید به تنهایی کافی نباشد.
حادثه بندر شهید رجایی؛ بحرانی فراتر از خسارات
مسعود پل‌مه، دبیرکل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته، گزارش تکان‌دهنده‌ای از وضعیت پس از حادثه بندر شهید رجایی ارائه داد. او با انتقاد از رویکرد بیمه‌ها گفت:
“بیمه‌ها به دنبال تعیین مقصر هستند اما دامنه وسیع خسارات این رویکرد را ناکارآمد کرده است.”
– مسعود پل‌مه، دبیرکل انجمن کشتیرانی
پل‌مه از تخصیص 80 میلیارد تومان برای جبران خسارات اتومبیل‌های شخصی آسیب‌دیده خبر داد و توضیح داد که “بیشتر مالکانی بوده‌اند که خودروهایشان وسیله امرار معاش آنها بوده است.”
او با تأکید بر فوریت موضوع هشدار داد: “باید هرچه سریع‌تر مشکلات بندر شهید رجایی، شاهرگ لجستیکی کشور، حل شود چرا که شرکت‌های خارجی با نگرانی از بلاتکلیفی در خسارات، تهدید به توقف عملیات حمل کرده‌اند.”
دبیرکل انجمن کشتیرانی در ادامه افزود که مکاتباتی با سازمان بنادر درباره بیمه محلی انجام شده، اما تاکنون پاسخ روشنی دریافت نشده و “بیمه محلی توان پوشش این خسارات را ندارد.”
پل‌مه به نبود شفافیت دولتی انتقاد کرد و گفت: “رفتار حرفه‌ای و شفاف در این زمینه لازم است تا از آسیب بیشتر به تجارت کشور جلوگیری شود.” او نسبت به عواقب بی‌توجهی هشدار داد: “اگر دولت و نهادهای مسئول وارد عمل نشوند، دامنه خسارات گسترده‌تر خواهد شد و بخش خصوصی توان مقابله با این بار مالی را نخواهد داشت.”
مرز میلک؛ ترافیک و هزینه‌های سنگین برای کامیونداران
گزارش دیگری که در نشست ارائه شد، وضعیت بحرانی مرز ایران با افغانستان، به‌خصوص مرز میلک را تشریح کرد. این مرز که به دلیل خروج گسترده مهاجران افغانستانی دچار مشکل شده، اکنون محل گرفتاری صدها کامیون ایرانی است.
طبق گزارش ارائه‌شده: “کانتینرها گرفتار شده‌اند؛ به دلیل عبور اتباع 800 کامیون در نیمروز معطل‌مانده است و هزینه زیادی به کامیونداران تحمیل می‌شود.” نماینده حاضر در جلسه با بیان اینکه “برای هر کامیونی 3 هزار دلار باید خسارت بدهیم”، ابعاد مالی این بحران را روشن ساخت.
درس‌هایی از جنگ؛ ضرورت مدیریت بحران در لجستیک
فاطمه قنبرپور، نایب‌رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق ایران، نگاه راهبردی‌تری به موضوع داشت. او بر لزوم بهره‌گیری از تجربه جنگ‌های مختلف در مدیریت بحران تأکید کرد و خواستار مطالعه دقیق سازمان بنادر و دریانوردی در این زمینه شد.
قنبرپور معتقد است که مطالعه تجارب جهانی در کنترل بحران‌های لجستیکی می‌تواند به ایجاد سیستم‌های مقاوم‌تر در برابر شوک‌های آینده کمک کند.
کنفرانس بین‌المللی لجستیک و ترانزیت در زاهدان
در پایان نشست، از برنامه‌ریزی برای نخستین کنفرانس بین‌المللی لجستیک، ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی رونمایی شد. این همایش که قرار است اول آبان ماه با همکاری اتاق زاهدان برگزار شود، ابعاد قابل توجهی خواهد داشت.
همکاری دانشگاه‌های سیستان و بلوچستان، تهران و سلطان قابوس عمان، نشان از رویکرد علمی و منطقه‌ای این رویداد دارد. کنفرانس به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های حمل و نقل بین‌المللی، مناطق ویژه اقتصادی میرجاوه و چابهار و منطقه شرق کشور خواهد پرداخت.
نکته حائز اهمیت، تأکید ویژه کنفرانس بر نقش کریدورها به عنوان ستون‌های تأمین‌کننده صلح منطقه‌ای است. حضور نمایندگان بخش خصوصی، اتاق ایران، ICC، وزارت خارجه، وزارت راه و شهرسازی، نهاد ریاست جمهوری و دیگر تشکل‌ها، گویای اهمیت و گستردگی این رویداد است که می‌تواند نقطه عطفی در توسعه همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه لجستیک باشد.
