موجی از خزر تا خلیج
در جغرافیای دیپلماسی اقتصادی، بندرها همیشه فقط محل بارگیری و تخلیه کالا نیستند؛ گاهی به نقطه تلاقی منافع، گفتگو و حتی رقابت‌های ژئوپلیتیک تبدیل می‌شوند.
در میانه تکاپوی کشورها برای تصاحب سهم بیشتر از مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای، چشم‌اندازهای اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان نیز به هم نزدیک‌تر شده‌اند؛ دو کشوری که یکی در جنوب دریای خزر قرار دارد و دیگری بر ساحل خلیج فارس، و هر دو به دنبال راهی برای وصل کردن تجارت به افق‌های تازه‌اند.
در چنین بزنگاهی، امروز بندرعباس میزبان هیأتی بلندپایه از جمهوری آذربایجان بود؛ رویدادی که اگرچه در ظاهر یک سفر رسمی و یک‌روزه بود، اما پیام‌هایی روشن برای آینده ترانزیت منطقه، سرمایه‌گذاری مشترک و نقش ایران در کریدورهای بین‌المللی داشت.
این گزارش، روایت لحظه‌به‌لحظه از ورود، بازدید و مذاکرات هیأتی است که آمده‌اند ظرفیت‌های جنوب ایران را نه فقط ببینند، بلکه آن را به عنوان گزینه‌ای جدی در معادلات آینده بررسی کنند.
وقتی چشم‌ها به جنوب دوخته شد؛ ورود هیأت عالی‌رتبه آذربایجان به بندرعباس برای توسعه همکاری‌های دریایی و ترانزیتی
در حالی‌که کریدورهای بین‌المللی ترانزیت در حال بازتعریف نقش‌های ژئوپلیتیکی خود هستند، امروز بندرعباس میزبان هیأتی بلندپایه از جمهوری آذربایجان بود؛ سفری کوتاه اما پرمعنا در راستای گسترش همکاری‌های بندری، دریایی و ترانزیتی میان تهران و باکو.
صبح چهارشنبه، «شاهین مصطفی‌اف» معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان به همراه جمعی از مدیران دولتی و سرمایه‌گذاران این کشور وارد استان هرمزگان شد. در این سفر یک‌روزه، سعید رسولی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران، میزبانی از این هیأت را بر عهده گرفت.
اما مقصد اصلی کجاست؟ بندر شهید رجایی، قطب استراتژیک حمل‌ونقل دریایی ایران، جایی که زیرساخت‌های کانتینری و غیرکانتینری آن به محل تلاقی منافع اقتصادی کشورهای منطقه تبدیل شده است.
از دالان‌های نفتی تا ریل‌های ترانزیتی
در جریان این بازدید رسمی، هیأت آذربایجانی از بخش‌های مختلف بندر شهید رجایی دیدن کرد؛ از پایانه‌های کانتینری و نفتی گرفته تا مناطق لجستیکی، انبارهای ترانزیتی، اسکله‌های تخلیه کالای اساسی و حتی ساختمان مرجع دریایی.
هدف روشن بود؛ شناخت ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه ایران در حوزه دریا و بندر، و البته بررسی امکان‌سنجی برای سرمایه‌گذاری مشترک و تسهیل حمل‌ونقل کالا از مسیر جنوب ایران به قفقاز و فراتر از آن.
گفتگو برای آینده
در بخش پایانی این سفر، نشست مشترکی با حضور مسئولان سازمان بنادر ایران و اعضای هیأت آذربایجانی برگزار شد؛ نشستی از دید و بازدیدهای دیپلماتیک، بر توسعه همکاری‌های عملیاتی، تعریف پروژه‌های مشترک، تسهیل ترانزیت کالا و هماهنگی سازوکارهای بندری متمرکز بود.
در شرایطی که ایران به‌دنبال تثبیت نقش خود در کریدور شمال ـ جنوب و جمهوری آذربایجان نیز به دنبال مسیرهای ترانزیتی امن‌تر و اقتصادی‌تر است، این گفتگوها می‌تواند آغازگر فصل تازه‌ای از همکاری‌های استراتژیک باشد.
از دیپلماسی اقتصادی تا واقع‌گرایی زیرساختی
سفر هیأت آذربایجانی به بندرعباس، تنها یک اتفاق نمادین نبود؛ بلکه نشانه‌ای روشن از ورود جدی‌تر جمهوری آذربایجان به مسیرهای ترانزیتی جنوب ایران است.
هم‌زمانی این سفر با تقویت کریدورهای منطقه‌ای، تمرکز ایران بر توسعه بنادر جنوبی و تلاش برای جذب سرمایه خارجی در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، همگی حکایت از آن دارد که بندرعباس بار دیگر به نقطه کانونی تعاملات اقتصادی منطقه بدل شده است.
