بر اساس گزارش رویترز، واشنگتن و پکن هم‌زمان عوارض متقابل خود را اجرایی کردند. این عوارض کشتی‌هایی را هدف قرار می‌دهد که تحت مالکیت، بهره‌برداری، ساخت یا پرچم طرف مقابل هستند. این تصمیم در حالی به مرحله اجرا رسید که هفته گذشته چین کنترل‌های صادرات مواد معدنی حیاتی (Rare Earth) را گسترش داده و دونالد ترامپ تعرفه‌های سه‌رقمی بر کالاهای چینی را تهدید کرده بود، تا جایی که بازگشت به جنگ تجاری تمام‌عیار قریب‌الوقوع به نظر می‌رسید. با این حال، هر دو طرف پس از تعطیلات آخر هفته با اشاره به همکاری تیم‌های مذاکره‌کننده و امکان یافتن راه‌حل، تلاش کردند بازارها و سرمایه‌گذاران را آرام کنند.
چگونگی اجرای عوارض و واکنش اولیه بازار
چین اعلام کرد دریافت عوارض ویژه بندری از کشتی‌های مرتبط با آمریکا را آغاز کرده، اما در عین حال روشن ساخت که کشتی‌های ساخت چین از این عوارض مستثنی هستند. بر اساس گزارش تلویزیون دولتی چین، معافیت‌هایی نظیر ورود کشتی‌های خالی به کارخانه‌های کشتی‌سازی برای تعمیرات نیز در نظر گرفته شده است. مطابق طرح آمریکا، عوارض چین یا در اولین بندر ورودی هر سفر یا برای پنج سفر نخست طی یک سال اخذ می‌شود.
کارگزار یونانی Xclusiv در یادداشتی تحلیلی نوشت این تقارن مقابله‌به‌مثل، دو اقتصاد را در چرخه‌ای از مالیات‌ستانی دریایی گرفتار کرده که می‌تواند جریان‌های جهانی حمل بار را به‌شدت مخدوش کند.
اوایل سال جاری، دولت ترامپ برنامه اخذ عوارض از کشتی‌های مرتبط با چین را رونمایی کرد تا چنگ‌اندازی پکن بر صنعت دریایی جهان را تضعیف کند و از کشتی‌سازی داخلی آمریکا حمایت شود. یافته‌های یک تحقیق که در دوره دولت پیشین بایدن آغاز شده بود نیز این مسیر را هموار کرد و نتیجه گرفت چین با سیاست‌ها و رویه‌های ناعادلانه، دست بالا را در بخش‌های دریایی، لجستیک و کشتی‌سازی به دست آورده است. چین هفته گذشته اعلام کرد هم‌زمان با اجرایی شدن عوارض آمریکا، عوارض بندری خود را بر شناورهای مرتبط با آمریکا اعمال خواهد کرد.
اد فینلی-ریچاردسون، تحلیلگر مستقل بازار فله خشک، در این باره گفت: «در اوج مرحله اختلال هستیم. همه بی‌سروصدا دنبال راه‌حل موقت‌اند، با درجات مختلف موفقیت.» او از شنیده‌هایی درباره تلاش برخی مالکان آمریکایی کشتی‌های غیرچینی برای واگذاری محموله در مسیر به خریداران دیگر خبر داد تا کشتی منحرف شود، اطلاعاتی که رویترز نتوانست به‌طور فوری تأیید کند. یک مشاور بازرگانی مستقر در شانگهای نیز در گفت‌وگو با رویترز ابراز داشت بعید است عوارض جدید آشفتگی عظیمی ایجاد کند. تجارت با آمریکا همین حالا هم آشفته است، اما شرکت‌ها راهش را پیدا می‌کنند.
تأثیر مالی بر صنعت
به گفته تحلیلگران، شرکت کانتینری دولتی چین «کُسکو» (COSCO) بیشترین تأثیر را از عوارض آمریکا خواهد پذیرفت و نزدیک به نیمی از هزینه برآوردی ۳.۲ میلیارد دلاری این بخش در سال ۲۰۲۶ را بر دوش خواهد کشید. در مقابل، خطوط کشتیرانی بزرگ بین‌المللی مانند مرسک، هاپاگ-لوید و CMA CGM با خارج کردن کشتی‌های مرتبط با چین از مسیرهای آمریکا، مواجهه خود را کاهش داده‌اند.
| نوع کشتی | درصد ناوگان در معرض تأثیر | منبع برآورد |
|---|---|---|
| نفتکش‌های نفت خام | ۱۳٪ | Jefferies – Omar Nokta |
| کشتی‌های کانتینری | ۱۱٪ | Jefferies – Omar Nokta |
| نفتکش‌ها (کل ظرفیت) | ۱۵٪ | Clarksons Research |
| VLGC حامل LPG | ۱۱٪ | Vortexa |
مقامات تجاری آمریکا نیز پس از فشار شدید از سوی بخش‌های کشاورزی، انرژی و کشتیرانی داخلی، سطح عوارض را از مقادیر پیشنهادی اولیه کاهش دادند و طیف گسترده‌ای از شناورها را از اعمال این عوارض معاف کردند.
نمایندگی تجاری آمریکا (USTR) به درخواست اظهارنظر رویترز پاسخی نداد. وزارت بازرگانی چین اما در بیانیه‌ای تأکید کرد: «اگر آمریکا رویارویی را برگزیند، چین تا پایان می‌ایستد؛ اگر گفت‌وگو را انتخاب کند، در چین باز است.»
تحریم هنوا اوشن و گسترش تنش به شبه‌جزیره کره
در اقدامی مرتبط، پکن پنج زیرمجموعه مرتبط با آمریکا از شرکت کره‌ای هنوا اوشن (Hanwha Ocean) را به دلیل مساعدت و حمایت از تحقیق آمریکایی درباره رویه‌های تجاری چین تحریم کرد. هنوا اوشن، یکی از بزرگ‌ترین کشتی‌سازان جهان، مالک کارخانه کشتی‌سازی فیلادلفیا در آمریکاست، قرارداد تعمیر و نوسازی ناوگان نیروی دریایی آمریکا را در اختیار دارد و ساخت یک حامل LNG با پرچم آمریکا نیز به آن محول شده است. این گروه اعلام کرد پیامدهای احتمالی را رصد می‌کند و همچنان به ارائه خدمات ادامه خواهد داد. سهام هنوا اوشن در معاملات روز سه‌شنبه نزدیک ۶ درصد افت کرد. چین همچنین تحقیق تازه‌ای را درباره تأثیر آن بررسی آمریکایی بر صنایع کشتیرانی و کشتی‌سازی خود آغاز کرده است.
آمریکا جمعه گذشته برای چارترکنندگان بلندمدت کشتی‌های تحت‌عملیات چین که اتان و LPG تولید آمریکا را حمل می‌کنند، استثنا قائل شد و اخذ عوارض بندری را تا ۱۰ دسامبر به تعویق انداخت. در همین حال، شرکت رهگیری کشتی Vortexa شناسایی کرد که ۴۵ فروند VLGC حامل LPG (معادل حدود ۱۱ درصد ناوگان جهانی) مشمول عوارض چین خواهند شد.
گسترش جنگ تجاری به حوزه محیط‌زیست
ترامپ در واکنش به محدودیت‌های چین بر صادرات مواد معدنی حیاتی، جمعه تهدید کرد تعرفه‌های اضافی ۱۰۰ درصدی بر کالاهای چینی وضع کند و تا اول نوامبر کنترل‌های تازه صادراتی بر هر نرم‌افزار حیاتی بگذارد. چند ساعت بعد، مقامات دولت آمریکا هشدار دادند کشورهایی که این هفته به طرح سازمان بین‌المللی دریانوردی سازمان ملل (IMO) برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشتیرانی رأی مثبت دهند، ممکن است با تحریم، ممنوعیت پهلوگیری یا عوارض تنبیهی بر شناورها روبه‌رو شوند. این طرح همان طرحی است که چین علناً از آن حمایت کرده است.
کارگزار Xclusiv در این باره نوشت: «تبدیل سیاست‌های تجاری و محیط‌زیستی به اهرم فشار نشان می‌دهد کشتیرانی از گذرگاه بی‌طرف تجارت جهانی به ابزاری مستقیم در دست دولت‌ها تبدیل شده است.»
سهام کُسکو در معاملات صبح روز سه‌شنبه بیش از ۲ درصد رشد کرد. شرکت اعلام کرد هیئت‌مدیره برای حفظ ارزش شرکت و صیانت از منافع سهام‌داران، بازخرید سهام تا سقف ۱.۵ میلیارد یوان (معادل ۲۱۰ میلیون دلار) را ظرف سه ماه آینده تصویب کرده است. کُسکو به پرسش‌های رویترز درباره عوارض بندری پاسخی نداد.
