تنگه هرمز با ترافیک روان در خلیج فارس و همزمان با تداوم اختلال در سیستم‌های ناوبری کشتی‌ها
در پی اعلام آتش‌بس بین ایران و اسرائیل، آخرین گزارش‌ها از منابع معتبر از جمله بلومبرگ، Financial Times و مؤسسه Windward نشان می‌دهد که ترافیک دریایی در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز به وضعیت نسبتاً پایدار و روان بازگشته است. با این حال، اختلالات گسترده در سیستم‌های ناوبری کشتی‌ها همچنان ادامه دارد و نگرانی‌هایی جدی در میان اپراتورها، بیمه‌گران و فرماندهان کشتی‌ها ایجاد کرده است.
وضعیت فعلی ترافیکی؛ بازگشت خطوط بزرگ کشتیرانی
در هفته‌های گذشته، با شدت گرفتن درگیری‌ها میان ایران و اسرائیل، بسیاری از خطوط کشتیرانی از عبور مستقیم از تنگه هرمز اجتناب کرده یا مسیرهای جایگزین را انتخاب کرده بودند. با این حال، پس از اعلام رسمی آتش‌بس، شرکت‌های کشتیرانی بزرگی نظیر مرسک (Maersk) و هاپاگ‌لوید (Hapag-Lloyd) اعلام کردند که مجدداً فعالیت‌های خود در منطقه را از سر گرفته‌اند. طبق گزارش بلومبرگ، ائتلاف جنینی (Gemini Cooperation) نیز صبح امروز طی بیانیه‌ای اعلام کرد که کشتی‌های این ائتلاف در حال عبور عادی و بدون وقفه از تنگه هرمز هستند.
خط کشتیرانی فرانسوی CMA CGM نیز در تاریخ ۲۴ ژوئن در بیانیه‌ای تأکید کرد که عملیات لجستیکی آن‌ها در منطقه خلیج فارس بدون هیچ‌گونه تغییری ادامه دارد و تردد کشتی‌ها در این مسیر همچنان برقرار است.
این روند نشان از بازگشت تدریجی اعتماد اپراتورهای بزرگ به شرایط امنیتی منطقه دارد. اما با وجود این ترافیک روان، چالش‌های فنی و امنیتی جدیدی ظاهر شده‌اند که می‌توانند به طور جدی امنیت حمل‌ونقل دریایی را تحت‌تأثیر قرار دهند.
تداوم اختلال در سیستم‌های ناوبری کشتی‌ها
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های فعلی در تنگه هرمز و آب‌های اطراف آن، اختلال گسترده در سیستم‌های موقعیت‌یابی کشتی‌ها از جمله GPS، AIS و PNT است. به گزارش اتاق بین‌المللی کشتیرانی وابسته به سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO)، از تاریخ ۱۳ ژوئن تا ۲۳ ژوئن، بیش از ۱۱۰۰ فروند کشتی که در منطقه تردد کرده‌اند، دچار اختلال در سیستم ناوبری خود شده‌اند.
بر اساس داده‌های تحلیلی شرکت Windward، این اختلالات به‌طور میانگین روزانه بین ۹۷۰ تا ۱۱۰۰ کشتی را درگیر کرده‌اند. بیشتر این کشتی‌ها در حوالی بندرعباس و مسیرهای منتهی به تنگه هرمز قرار دارند. اختلالات شامل انتقال غیرواقعی موقعیت کشتی‌ها به خشکی، چرخش‌های بی‌قاعده و ناپایداری در ارسال داده‌های موقعیت‌یابی بوده‌اند.
نمونه‌هایی از تبعات این اختلالات نیز به ثبت رسیده است. از جمله برخورد دو کشتی تانکری به نام‌های Front Eagle و Adalynn که گزارش‌ها احتمال می‌دهند به دلیل نقص در سیستم ردیابی به یکدیگر برخورد کرده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده سطح خطر فزاینده‌ای است که صنعت حمل‌ونقل دریایی در منطقه با آن مواجه شده است.
پیامد‌های عملیاتی و بیمه‌ای
مارک داگلاس، تحلیلگر ارشد مؤسسه Starboard Maritime، در گفتگو با رسانه‌های تخصصی اعلام کرد: «علیرغم استفاده گسترده از فناوری‌های نوین، صنعت کشتیرانی هنوز موفق به شناسایی منشأ دقیق این اختلالات نشده است. همین موضوع باعث سردرگمی شدید در میان فرماندهان و اپراتورهای کشتی‌ها شده است.»
از طرفی، داده‌های مؤسسه Navios Maritime نشان می‌دهد که حجم تردد کشتی‌ها در برخی نقاط کلیدی منطقه تا ۲۰٪ کاهش یافته است. بسیاری از شرکت‌ها اکنون ترجیح می‌دهند فقط در ساعات روز از این مسیر عبور کنند تا در صورت بروز اختلال بتوانند از ابزارهای بصری و تجهیزات کمکی استفاده کنند.
این اختلالات، هزینه‌های بیمه‌ای را نیز افزایش داده‌اند. بیمه‌گران بزرگ دریایی با استناد به شرایط پرخطر فعلی، خواستار اعمال حق بیمه‌های اضافی تحت عنوان «مخاطره جنگی» شده‌اند. این امر منجر به افزایش هزینه کلی حمل‌ونقل دریایی از مسیر خلیج فارس خواهد شد که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر زنجیره تأمین جهانی نیز بگذارد.
تدابیر و راهکارهای جایگزین
در واکنش به این وضعیت، نهادهای بین‌المللی از جمله UK Maritime Trade Operations (UKMTO) و Joint Maritime Information Center (JMIC) توصیه کرده‌اند کشتی‌ها علاوه بر GPS، از سیستم‌هایی نظیر رادار، قطب‌نما و ابزارهای ناوبری بصری استفاده کنند. همچنین در صورت بروز هرگونه اختلال، باید بلافاصله به مراکز اطلاع‌رسانی دریایی گزارش داده شود.
برخی خطوط مانند CGM، Hapag-Lloyd، ZCMA IM و Maersk همچنان به عبور از این مسیر ادامه می‌دهند، اما فعالیت آن‌ها با نظارت شدید و رعایت پروتکل‌های امنیتی تقویت‌شده انجام می‌شود. تحلیلگران معتقدند در صورت تداوم اختلالات، ممکن است برخی از این خطوط تصمیم به تغییر مسیر یا تعلیق موقت برخی سفرها بگیرند.
در حالی‌که اعلام آتش‌بس بین ایران و اسرائیل موجی از آرامش نسبی را به منطقه خلیج فارس بازگردانده، اما اختلالات فزاینده در سیستم‌های ناوبری، زنگ خطری جدی برای امنیت و بهره‌وری کشتیرانی در این مسیر حیاتی جهانی است. تداوم این وضعیت نه‌تنها ایمنی خدمه و کشتی‌ها را به خطر می‌اندازد، بلکه پایداری زنجیره تأمین و نرخ‌های حمل‌ونقل را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
صنعت حمل‌ونقل دریایی اکنون نیازمند رویکردی ترکیبی از فناوری‌های نوین، هماهنگی‌های بین‌المللی و دستورالعمل‌های ایمنی سخت‌گیرانه‌تر است تا از تبدیل یک بحران فنی به یک فاجعه عملیاتی جلوگیری شود.
