بیمه دریایی در سال ۲۰۲۴؛ بازار جهانی، ریسک‌های نوظهور و جایگاه ایران

بیمه‌های دریایی در موج جدید ریسک‌ها؛ از تغییر اقلیم تا جنگ‌های سایبری
گزارشی از کارگاه «چشم‌انداز بیمه‌های دریایی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» 

بازار جهانی بیمه‌های دریایی در سال ۲۰۲۴ به ۳۹ میلیارد دلار رسیده است و بیمه باربری با سهم ۵۷ درصدی بیشترین وزن را در این بازار دارد، درحالی‌که موج ریسک‌های اقلیمی، ژئوپلیتیک و سایبری هم‌زمان الگوی خسارت را دگرگون کرده است. فراوانی حوادث با اتکا به فناوری کاهش یافته، اما شدت و هزینه خسارت‌ها به‌دلیل باتری‌های لیتیومی، پروژه‌های فراساحلی و تورم افزایش یافته و تجربه منطقه‌ای نشان می‌دهد مزیت از آنِ کشورهایی است که سبد محصولات تخصصی (باربری، بدنه، P&I)، استانداردهای نو و سرمایه‌گذاری داده‌محور را جدی بگیرند؛ مسیری که می‌تواند اقتصادهای در حال توسعه را به بازیگران پیشرو تجارت دریایی تبدیل کند.

موج جهانی بیمه‌های دریایی

بیمه‌های دریایی به‌طور مستقیم با حمل‌ونقل و صنایع دریایی مرتبط است و خسارت‌های وارده به کشتی‌ها، محموله‌های آن‌ها، سکوهای دریایی، بنادر و سایر فعالیت‌های مرتبط با صنایع دریایی را پوشش می‌دهد. این حوزه اصولاً رشته‌های متنوعی از جمله بیمه حمل‌ونقل دریایی، بیمه مسئولیت دریایی، بیمه بدنه دریایی، بیمه باربری دریایی، بیمه کانتینر و سایر پوشش‌های تخصصی را دربر می‌گیرد.

حجم کل بازار بیمه‌های دریایی (به‌جز P&I) در سال ۲۰۲۴ حدود ۳۹ میلیارد دلار بوده است. در این میان، بیمه باربری با ۲۲ میلیارد دلار حق بیمه (۵۷ درصد) در صدر قرار دارد و پس از آن بیمه بدنه و ماشین‌آلات با ۹.۲ میلیارد دلار (۲۳.۶ درصد) جای می‌گیرد.

اروپا همچنان بازیگر نخست این بازار است، به‌ویژه بازار لویدز لندن که سهمی تعیین‌کننده در بیمه باربری دارد. منطقه آسیا–پاسیفیک (به‌ویژه چین و کره‌جنوبی) با سهم ۲۸ درصدی در رتبه دوم و آمریکا با ۱۰ درصد در جایگاه سوم قرار دارد.

لویدز، چین و خاورمیانه در مسیر رشد نابرابر

به گفته محسن آذری، در دهه گذشته بیمه‌های دریایی در اروپا و چین رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند، اما در خاورمیانه و به‌ویژه ایران رشد چشمگیری مشاهده نمی‌شود. او پیش‌بینی کرد با بازگشت تجارت جهانی به سطح پیش از دوران کرونا، روند صعودی بیمه‌های باربری ادامه خواهد یافت، درحالی‌که بیمه‌های انرژی و حفاری به‌دلیل گذار از سوخت‌های فسیلی تقریباً ثابت مانده‌اند.

در بیمه‌های بدنه، ۵۲ درصد از حق بیمه‌ها در اختیار کشورهای اروپایی است و چین سهمی رو‌به‌رشد دارد. بازار بیمه فراساحلی نیز حدود ۴.۶ میلیارد دلار ارزش دارد که به گفته آذری، احتمالاً تا سال ۲۰۲۵ هم به پنج میلیارد دلار نخواهد رسید.

خسارت‌ها از کجا می‌آیند؟

آذری تعداد و میزان پرداخت خسارت‌ها را مهم‌تر از حجم حق بیمه‌های تولیدی دانست و گفت در سال ۲۰۲۴، در مجموع ۳۳۰۰ مورد خسارت گزارش شده که نسبت به سال قبل از آن ۱۰ درصد رشد داشته است. او افزود در ۱۰ سال گذشته ۷۲۹ مورد خسارت کلی ایجاد شده که ۲۷ مورد آن مربوط به سال ۲۰۲۳ است و در کل ۶۲ درصد از خسارت‌ها در منطقه آسیای شرقی و چین رخ داده است؛ دقیقا همان‌جایی که سانحه سانچی اتفاق افتاد. او دلایل عمده این خسارت‌ها را چنین برشمرد:

• ۲۵۰ مورد ناشی از آتش‌سوزی

• ۱۸۶۰ مورد مربوط به شکست ماشین‌آلات

آذری می‌گوید سهم خطای انسانی از ۸۳٪ به ۷۵٪ کاهش یافته و هوش مصنوعی ۳۳٪ از خسارات را کم کرده است. با این‌حال، ورود فناوری‌هایی مانند باتری‌های لیتیومی باعث افزایش آتش‌سوزی در کشتی‌های حامل خودروهای برقی شده است.

با وجود آنکه برخی کشورها مانند ایران به دلیل تحریم‌ها آمار دقیقی در زمینه حق بیمه‌های تولیدی اعلام نمی‌کنند، مقایسه حق بیمه تولیدی شرکت‌های بیمه‌ای در ایران، ترکیه و امارات می‌تواند یک دیدگاه کلی به ما بدهد تا دریابیم رقبای ایران در منطقه در چه وضعیتی قرار دارند.