بندری در حاشیه: لایروبی، تعرفه و بحران سرمایه‌گذاری در بنادر خصوصی ایران
رئیس هیئت‌مدیره انجمن بنادر خصوصی ایران با هشدار نسبت به وضعیت بحرانی بنادر شمال کشور، از تعطیلی دو ساله بندر آستارا به دلیل لایروبی ناکافی و نبود سیاست‌گذاری مؤثر در تعرفه‌گذاری خبر داد. او می‌گوید بی‌توجهی به نیازهای عملیاتی و اقتصادی بنادر واگذارشده، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این حوزه را با خطر ورشکستگی مواجه کرده است.
به گزارش ترابران آنلاین، محمدمهدی حسن‌زاده، در گفت‌وگو با پایگاه تخصصی مانا، تصریح کرد: «در حالی‌که بنادر خصوصی با سرمایه‌گذاری مستقیم زیرساخت ایجاد کرده‌اند، تعرفه‌های پایین و سیاست‌های یک‌سویه، انگیزه فعالیت را از بین برده است.»
تعطیلی بندر آستارا و بحران لایروبی
به گفته حسن‌زاده، بندر آستارا در شمال ایران نزدیک به دو سال است که به دلیل مشکلات ناشی از رسوب‌گذاری و عدم لایروبی مؤثر، از مدار بهره‌برداری خارج شده است. بندر فریدونکنار نیز با اختلافات متعدد میان ذینفعان بر سر لایروبی، دچار بی‌ثباتی عملیاتی است.
او گفت: «دریای خزر با افت سطح آب و رسوب‌گذاری بالا، نیاز به لایروبی مداوم دارد. اما عدم برنامه‌ریزی دقیق و نبود تعهد در اجرای این عملیات، بنادر شمالی را فلج کرده است.»
تعرفه‌های غیرواقعی؛ مانع سرمایه‌گذاری پایدار
یکی از محورهای انتقاد حسن‌زاده، «نرخ‌های بسیار پایین تعرفه در بخش بار فله (کارگو)» است که به گفته او، طی ۲۰ سال گذشته واقعی‌سازی نشده‌اند. وی تأکید کرد: «هزینه‌ها رشد کرده، اما تعرفه‌ها همچنان با تخفیف‌های غیرقابل‌توجیه تعیین می‌شوند. در حالی‌که تعرفه کانتینری تا حدودی منطقی است، نرخ بار فله به‌قدری پایین است که سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی ندارد.»
او می‌گوید بنادر خصوصی، که خود مسئول ساخت اسکله و واردات تجهیزات بوده‌اند، امروز در برابر هزینه‌های سنگین نگهداری و تعرفه‌های غیرواقعی، توان ادامه فعالیت را از دست داده‌اند.
حسن‌زاده در ادامه از بندر انزلی به‌عنوان نمونه‌ای از بحران فراگیر نام برد و گفت: «یکی از شرکت‌های زیرمجموعه سازمان بنادر در انزلی، رسماً اعلام کرده که ادامه فعالیت برایش ممکن نیست و بندر را واگذار می‌کند. این در حالی است که انزلی بزرگ‌ترین بندر شمال کشور است.»
او خواستار یکسان‌سازی تعرفه‌های کارگو با تعرفه‌های کانتینری شد و پیشنهاد کرد: «نرخ کارگو باید تابعی از نرخ کانتینری شود تا اپراتورها بتوانند به سطحی از سودآوری و تعادل برسند.»
سکوت در برابر خواسته‌ها؛ سازمان بنادر پاسخ نمی‌دهد
بر اساس گفته‌های حسن‌زاده، سازمان بنادر تاکنون حتی افزایش سنواتی ناچیز تعرفه‌ها را نیز ابلاغ نکرده و همچنان تعرفه‌های سال گذشته ملاک عمل است. این سکوت، به‌گفته او، نشانه‌ای از بی‌توجهی ساختاری به بخش خصوصی در حوزه بنادر است.
در جلساتی با شورایعالی ترابری و نمایندگان دولت، از جمله علی عبدالعلی‌زاده، پیشنهاد اصلاح تعرفه‌ها مطرح شده، اما به‌نظر می‌رسد تصمیم‌گیری نهایی همچنان در بلاتکلیفی مانده است.
چشم‌انداز؛ خصوصی‌سازی بی‌پشتوانه، خطر در کمین سرمایه‌گذار
در شرایطی که ایران برای کاهش فشارهای بودجه‌ای به توسعه مشارکت بخش خصوصی امید بسته، تجربه بنادر واگذارشده شمال کشور، زنگ خطری جدی است. زیرساخت‌هایی که بدون پشتیبانی واگذار شده‌اند، حالا نه‌تنها سودآور نیستند، بلکه به هزینه برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند.
