ارس، مرکز فرصت‌ها
در دهه‌های اخیر، مناطق آزاد تجاری-صنعتی به‌عنوان یکی از ابزارهای راهبردی توسعه اقتصادی در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته‌اند. این مناطق با هدف تسهیل سرمایه‌گذاری، رونق صادرات، ارتقای فناوری و ایجاد اشتغال پایدار طراحی شده‌اند و در ایران نیز نقشی کلیدی در تحقق اهداف کلان اقتصادی کشور ایفا می‌کنند. در این میان، منطقه آزاد ارس با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی ممتاز در شمال‌غرب کشور و هم‌جواری با چند کشور مهم همسایه، به یکی از کانون‌های مهم توسعه و جذب سرمایه در ایران تبدیل شده است.
با توجه به اهمیت راهبردی این منطقه در مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی، وجود زیرساخت‌های متنوع در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک، ظرفیت‌های برجسته در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و علمی، و همچنین روند رو‌به‌رشد جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، منطقه آزاد ارس امروز جایگاهی فراتر از یک منطقه ویژه اقتصادی یافته است. بررسی برنامه‌ها و اقدامات توسعه‌ای این منطقه، به‌ویژه در گفتگو با مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس، تصویری روشن از چشم‌انداز آینده و نقش آن در اقتصاد ملی و منطقه‌ای ارائه می‌دهد.
موقعیت جغرافیایی و اهمیت راهبردی
ظرفیت‌های حمل‌ونقل و لجستیک
• حمل‌ونقل جاده‌ای: سالانه حدود ۴۰ میلیون تن ظرفیت جابجایی کالا.
• حمل‌ونقل ریلی: خط ریلی متصل به تبریز با ظرفیت حدود ۶ میلیون تن در سال.
• زیرساخت‌های انبارداری: بیش از ۲۰۰ هزار مترمربع انبار مدرن و فضای باز تحت مالکیت دولت برای ذخیره و توزیع کالا.به اعتقاد مقدم‌زاده، این ظرفیت‌ها ارس را به یکی از قطب‌های اصلی لجستیک کشور تبدیل کرده و می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در تجارت خارجی ایران ایفا کند.
جایگاه صنعتی و کشاورزی
منطقه آزاد ارس علاوه بر ظرفیت‌های تجاری، جایگاه ویژه‌ای در بخش‌های صنعتی و کشاورزی دارد:
• ایجاد بزرگ‌ترین گلخانه هیدروپونیک خاورمیانه با ماهیت صادرات‌محور.
• استقرار صنایع پاک و کم‌خطر در راستای توسعه پایدار.
• فراهم‌سازی بستر برای صنایع نوین و دانش‌بنیان.
این ترکیب، ارس را هم به قطب کشاورزی صادراتی و هم به پایگاه توسعه صنایع پاک در شمال‌غرب کشور بدل کرده است.
سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی
به گفته مقدم‌زاده، طی هفت ماه نخست سال جاری، میزان جذب سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد ارس به حدود ۴۴ همت رسیده که از این رقم، حدود ۲۰ همت به مرحله تحقق عملی درآمده است. وی با تأکید بر پایبندی به هدف‌گذاری‌های کلان افزود: «قطعاً تا پایان سال، اهداف تعیین‌شده در حوزه سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی محقق خواهد شد.»
تمرکز اصلی سیاست‌های جذب سرمایه‌گذار بر صنایع پاک و حوزه‌های صادرات‌محور قرار دارد.
انرژی و تأمین زیرساخت‌های حیاتی
یکی از چالش‌های اصلی توسعه صنایع در کشور، موضوع انرژی است. مقدم‌زاده در این باره گفت:
• ظرفیت تأمین انرژی در منطقه آزاد ارس ۴۲۰ مگاوات است.
• عملیات اجرایی یک نیروگاه ۴۷ مگاواتی طی سه تا چهار ماه اخیر آغاز شده و اکنون آماده بهره‌برداری است.
• تعمیرات ویژه و بهینه‌سازی زیرساخت‌ها در سایت‌های صنعتی انجام شده تا مانع بروز مضرات احتمالی صنایع شود.
این اقدامات سبب شده است که منطقه آزاد ارس در زمینه تأمین انرژی مورد نیاز سرمایه‌گذاران، نگرانی خاصی نداشته باشد.
منابع انسانی و ظرفیت‌های علمی
مقدم‌زاده یکی از مزیت‌های ویژه ارس را دسترسی به نیروی انسانی متخصص دانست. به گفته وی، وجود مراکز علمی و دانشگاهی معتبر در این منطقه از جمله:
• پردیس دانشگاه تهران
• پردیس دانشگاه تبریز
• دانشگاه فنی و حرفه‌ای
• دانشگاه پیام نور
به همراه دیگر مراکز علمی، امکان آموزش و تأمین نیروی انسانی متخصص و متعهد را برای صنایع فراهم کرده است. او افزود: « در حال حاضر ما در منطقه آزاد ارس مشکلی در زمینه نیروی انسانی نداریم و ظرفیت علمی موجود پاسخگوی نیاز صنایع است.»
چشم‌انداز توسعه‌ای
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در پایان، با تأکید بر نقش محوری مناطق آزاد در اقتصاد ملی، گفت: «تمام این ظرفیت‌ها دست به دست هم خواهند داد تا مناطق آزاد در قامت حقیقی و واقعی خود ظاهر شوند و بر مبنای اهداف و فلسفه وجودی‌شان نقش‌آفرینی کنند.»
به باور وی، با تکمیل زیرساخت‌های لجستیکی، صنعتی و انرژی و همچنین تقویت همکاری‌های بین‌المللی، منطقه آزاد ارس می‌تواند به یکی از کانون‌های اصلی توسعه اقتصادی ایران در شمال‌غرب کشور بدل شود.
منطقه آزاد ارس با موقعیت استراتژیک، زیرساخت‌های متنوع حمل‌ونقل و لجستیک، ظرفیت‌های ویژه کشاورزی و صنعتی، سرمایه‌گذاری‌های گسترده داخلی و خارجی و برخورداری از نیروی انسانی متخصص، به‌عنوان یکی از موتورهای محرک توسعه اقتصادی کشور در حال نقش‌آفرینی است.
چشم‌انداز این منطقه نه‌تنها ارتقای جایگاه اقتصادی ایران در سطح منطقه است، بلکه الگویی برای سایر مناطق آزاد کشور در تحقق اهداف توسعه‌ای محسوب می‌شود.
