وضعیت پروازهای کشور در شرایط امنیتی ویژه
در حالی‌که فضای هوایی کشور در پی تحولات امنیتی اخیر با محدودیت‌های گسترده‌ای روبه‌رو شده، تمرکز پروازهای بازگشتی حجاج از عربستان بر باند فرودگاه مشهد قرار گرفته است. از سوی دیگر، با وجود بازگشایی محدود آسمان برای پروازهای عبوری بین‌المللی در مرکز و نیمه‌غربی کشور، فرودگاه‌های مهمی نظیر مهرآباد و امام خمینی (ره) همچنان در وضعیت تعلیق عملیاتی قرار دارند.
در ابتدای این گزارش به بررسی جزئیات تازه‌ترین تصمیمات سازمان هواپیمایی کشوری در خصوص ممنوعیت پروازها در مناطق غربی، شمالی و جنوبی کشور و بازگشایی محدود فضای پروازی می‌پردازیم و در ادامه با تمرکز بر وضعیت عملیات بازگشت حجاج، اقدامات ایران‌ایر برای تسهیل این روند را مرور می‌کنیم؛ مجموعه‌ای از تصمیمات که بیانگر هماهنگی‌هایی میان نهادهای هوانوردی و سازمان حج و زیارت در شرایطی کم‌سابقه است.
به گزارش ترابران آنلاین به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی مجید اخوان، سخنگوی وزارت راه و شهرسازی، اظهار داشت: «مطابق بررسی‌های امنیتی و ایمنی انجام‌شده در شرایط ویژه این روزها، فضای پروازی شرق کشور برای استفاده تمامی پروازهای داخلی، بین‌المللی و عبوری باز است. علاوه بر آن، فضای هوایی مرکز و نیمه غربی کشور نیز تنها برای این پروازهای بین‌المللی بازگشایی شده است.»
اخوان با تأکید بر لزوم پرهیز از مراجعه به فرودگاه‌های دارای محدودیت عملیاتی، اعلام کرد: «هموطنان از مراجعه به فرودگاه‌هایی نظیر مهرآباد، امام خمینی، بندرعباس، تبریز، اهواز، سنندج، بوشهر و دیگر فرودگاه‌های واقع در مناطق اعلام‌شده خودداری کنند. هرگونه تغییر در وضعیت پروازها از طریق منابع رسمی، رسانه ملی و پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان هواپیمایی کشوری به اطلاع عموم خواهد رسید.»
ممنوعیت پرواز از مبادی غربی، شمالی و جنوبی ادامه دارد
سخنگوی وزارت راه و شهرسازی، عصر جمعه ۷ تیر، در اطلاعیه‌ای رسمی از تمدید ممنوعیت انجام پروازهای داخلی و خارجی از مبادی واقع در شمال، جنوب و غرب کشور خبر داد. فرودگاه‌های مهرآباد، امام خمینی (ره)، تبریز، اهواز، بندرعباس، سنندج و بوشهر از جمله فرودگاه‌هایی هستند که طبق این اطلاعیه، تا اطلاعیه بعدی، همچنان از انجام پرواز محروم خواهند بود.
محید اخوان، سخنگوی وزارت راه و شهرسازی، اعلام کرد: «مطابق بررسی‌های امنیتی و ایمنی صورت‌گرفته در جلسه اضطراری کمیته هماهنگی سازمان هواپیمایی کشوری، فضای پروازی شرق کشور برای انجام پروازهای داخلی، بین‌المللی و عبوری همچنان باز است. همچنین فضای هوایی مرکز و نیمه غربی کشور صرفاً برای پروازهای عبوری بین‌المللی بازگشایی شده است.»
وی با اشاره به وضعیت پروازهای عبوری خاطرنشان کرد: «در شرایط فعلی، تنها پروازهایی که از مسیر آسمان ایران عبور می‌کنند و در خاک کشور نشست و برخاست ندارند، اجازه پرواز از فراز مرکز و نیمه‌غربی را دارند.»
اخوان از مردم خواست تا از مراجعه غیرضروری به فرودگاه‌های تعطیل‌شده خودداری کرده و اطلاعات پروازها را تنها از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان هواپیمایی کشوری (به نشانی www.caa.gov.ir) و رسانه ملی دنبال کنند. وی افزود: «شرکت‌های هواپیمایی داخلی نیز موظفند فروش بلیت در مسیرهای ممنوع را تا زمان اعلام رسمی از سرگیری، متوقف کنند. انجام پرواز از/به فرودگاه‌های(شمال، جنوب و غرب کشور)، مهرآباد و امام خمینی (ره) در حال حاضر مجاز نیست، لذا هموطنان اقدام به خرید بلیت در این مسیرها نکنند.»
انتقال از مدینه به مشهد
در چنین شرایطی، برنامه بازگشت حجاج ایرانی از عربستان نیز با محوریت فرودگاه مشهد در حال پیگیری است. حسین خانلری، مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)، از آغاز پروازهای مستقیم زائران خانه خدا از مدینه به مشهد خبر داده است. به گفته او، با فعال‌سازی ظرفیت‌های پروازی در شرق کشور و با هماهنگی نهادهای ذی‌ربط، پروازهای بازگشت ۲۰ هزار حاجی باقی‌مانده آغاز شده و این روند به‌صورت تدریجی ادامه خواهد یافت.
خانلری گفت: «با توجه به تعطیلی عملیاتی فرودگاه‌های مهرآباد و امام خمینی، اولویت ما انتقال زائران به نقاطی از کشور است که امکان نشست و برخاست هواپیما در آن‌ها مهیاست. فرودگاه مشهد در حال حاضر پذیرای این حجم پرواز بوده و تا زمان بازگشایی فرودگاه‌های دیگر، این روند ادامه خواهد یافت.»
وی با اشاره به پرواز برنامه‌ای هما از مشهد به کراچی که برای فردا در نظر گرفته شده، گفت: «شرکت هواپیمایی هما هیچ‌گونه پرواز داخلی از ایستگاه‌های پروازی خود نداشته و فعالیت‌های جاری با مجوز و طبق ضوابط سازمان هواپیمایی کشوری انجام می‌شود.»
تکذیب شایعه بستن آسمان کشور توسط طرف‌های خارجی
در ادامه واکنش‌ها به انتشار برخی شایعات در فضای مجازی، مدیرعامل هما به‌صراحت اعلام کرد که برخلاف ادعاهای مطرح‌شده، هیچ کشوری آسمان خود را به روی ایران نبسته است.
خانلری تأکید کرد: «مسیرهای عبوری بین‌المللی از فراز ایران برقرار است و شرکت‌های خارجی همچنان از آسمان ایران به‌عنوان کریدوری ایمن استفاده می‌کنند. همچنین پروازهای بین‌المللی هما در مسیرهایی که مجاز هستند، در حال انجام است و تا این لحظه هیچ‌گونه ممنوعیتی از سوی کشور ثالثی گزارش نشده است.»
طرح ویژه پروازهای اربعین در دستور کار هما
خانلری همچنین به برنامه‌ریزی هما برای ایام اربعین اشاره کرد و گفت: «از هم‌اکنون ستاد ویژه پروازهای اربعین در هما فعال شده است و ظرفیت‌سنجی برای ارائه پروازهای برنامه‌ای در حال انجام است. در صورت افزایش تقاضا یا لزوم، پروازهای فوق‌العاده نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.»
او ادامه داد: «اطلاعات پروازهای اربعین از طریق کانال‌های رسمی اطلاع‌رسانی خواهد شد. سیاست شرکت هما بر شفاف‌سازی و عرضه بلیت در چارچوب نرخ مصوب است و فروش چارتری یا خارج از شبکه مجاز فروش وجود نخواهد داشت.»
نگاهی به وضعیت کلی ناوگان هواپیمایی ایران
در پی محدودیت‌های پروازی اعلام‌شده، بخش عمده‌ای از پروازهای داخلی کشور لغو یا تعلیق شده‌اند. پروازهای بین‌المللی تنها از مسیرهایی که فضای هوایی باز دارند (مانند فرودگاه‌های مشهد، زاهدان، و کرمان) در حال انجام است. در این میان، بار دیگر نقش فرودگاه مشهد به‌عنوان گره پروازی شرق کشور پررنگ شده و انتظار می‌رود با ادامه شرایط موجود، فشار عملیاتی این فرودگاه افزایش یابد.
از سوی دیگر، سازمان هواپیمایی کشوری با رصد شرایط ایمنی و امنیتی فضای کشور، به‌صورت مستمر وضعیت عملیاتی هر فرودگاه را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود در صورت بهبود شرایط، به‌تدریج محدودیت‌ها کاهش یابد.
در مجموع، در حالی‌که کشور با شرایط امنیتی خاصی مواجه است و بخش عمده‌ای از زیرساخت هوایی به‌طور موقت از مدار خارج شده، عملیات بازگشت حجاج با بهره‌گیری از ظرفیت فرودگاه مشهد ادامه دارد. این روند، که حاصل هماهنگی بین سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت هما و نهادهای پشتیبان است، نشان می‌دهد که شبکه هوایی کشور توانسته این شرایط بحرانی حاکم را مدیریت کند.
از سوی دیگر، با بازگشایی محدود آسمان برای پروازهای عبوری، ارتباط هوایی بین‌المللی از فراز ایران برقرار است؛ موضوعی که از منظر جایگاه ژئوپلیتیکی ایران در هوانوردی منطقه‌ای نیز اهمیت دارد.
با تداوم این وضعیت، مسئولان از مردم خواسته‌اند از هرگونه مراجعه غیرضروری به فرودگاه‌های تعطیل‌شده خودداری کنند و تمامی اطلاعات پروازی را صرفاً از طریق کانال‌های رسمی پیگیری نمایند.
