رشد ملایم حمل‌ونقل هوایی در ایران؛ عبور مسافران هوایی از مرز ۴۰ میلیون نفر
در حالی که صنعت هوانوردی جهانی همچنان در مسیر بازیابی از تبعات همه‌گیری کرونا حرکت می‌کند، تازه‌ترین گزارشی که محمد امیرایی؛ مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران داد نشان می‌دهد که حمل‌ونقل هوایی کشور در سال ۱۴۰۳ با ثبت رشدهای ملایم اما پایدار، توانسته رکورد جدیدی در جابه‌جایی مسافر ثبت کند.
بر پایه آمار رسمی منتشرشده، طی سال گذشته در مجموع ۴۰ میلیون و ۷۵۰ هزار و ۷۶۵ مسافر در فرودگاه‌های کشور اعزام یا پذیرش شدند؛ رقمی که نسبت به سال ۱۴۰۲، رشد ۶ درصدی را نشان می‌دهد. این افزایش در شرایطی به دست آمده که فعالیت‌های حمل‌ونقل هوایی در ایران با چالش‌های ساختاری نظیر نوسازی ناوگان و تحریم‌های بین‌المللی مواجه است.
افزایش پروازها بدون احتساب فرودگاه امام خمینی
در همین بازه، شمار نشست‌وبرخاست هواپیماها در ۶۴ فرودگاه کشور (اعم از تحت‌مالکیت و غیردولتی) به ۳۵۹ هزار و ۲۱۸ فروند رسید؛ عددی که رشد ۸ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. قابل‌توجه آنکه این آمار، شامل پروازهای فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) نمی‌شود.
همچنین، در مجموع ۳۹۱ هزار و ۸۸۹ تن بار و محموله پستی در شبکه فرودگاهی کشور جابه‌جا شده که نسبت به سال ۱۴۰۲، ۴ درصد رشد داشته است.
عملکرد فرودگاه‌های تحت‌مالکیت دولت
در میان فرودگاه‌هایی که مستقیماً تحت‌مدیریت شرکت فرودگاه‌ها هستند، ۳۱۲ هزار و ۹۶۵ نشست‌وبرخاست هواپیما انجام شده و ۳۵ میلیون و ۶۱۰ هزار و ۴۴۹ مسافر جابه‌جا شده‌اند. این ارقام حاکی از رشد ۶ درصدی مسافران نسبت به ۳۳ میلیون و ۵۱۶ هزار و ۷۹۸ مسافر سال پیش از آن است.
جهش در پروازهای بین‌المللی
در بخش پروازهای بین‌المللی، که شامل پروازهای خارجی، حج و عتبات می‌شود، رشد قابل‌توجهی ثبت شده است. در سال ۱۴۰۳، مجموعاً ۳۳ هزار و ۷۸ پرواز بین‌المللی در فرودگاه‌های کشور انجام شده و ۳ میلیون و ۹۱۶ هزار و ۱۷۵ مسافر از این طریق جابه‌جا شده‌اند.
در مقایسه با سال قبل، نشست‌وبرخاست هواپیماهای بین‌المللی ۱۹ درصد، تعداد مسافران ۲۱ درصد و میزان جابه‌جایی بار و پست ۱۳ درصد افزایش یافته است. این ارقام می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت تدریجی تقاضای سفرهای خارجی در میان ایرانیان و نیز رشد تدریجی سهم ایران از بازارهای هوایی منطقه باشد.
مهرآباد و مشهد، در صدر پرترددترین‌ها
فرودگاه مهرآباد تهران همچنان پرترافیک‌ترین فرودگاه کشور باقی مانده و در سال گذشته با ۱۱۵ هزار و ۷۷۳ نشست‌وبرخاست و ۱۳ میلیون و ۷۵۰ هزار و ۲۱ مسافر، در رتبه نخست ایستاده است.
پس از آن، فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد با ۶۳ هزار و ۲۴۵ پرواز و جابه‌جایی ۸ میلیون و ۴۲۸ هزار و ۷۸۳ مسافر، رتبه دوم پرترددترین فرودگاه‌ها را به خود اختصاص داده است.
پروازهای داخلی؛ رشد آهسته اما پیوسته
در سال گذشته ۳۲۶ هزار و ۱۴۰ پرواز داخلی در فرودگاه‌های کشور انجام شد که نسبت به سال ۱۴۰۲، ۸ درصد افزایش یافته است. این پروازها مجموعاً ۳۶ میلیون و ۸۳۴ هزار و ۵۹۰ مسافر را جابه‌جا کرده‌اند، که به معنای رشد ۵ درصدی نسبت به سال پیش از آن است.
اگرچه این رشد نسبت به ارقام پیش از همه‌گیری کرونا همچنان پایین‌تر است، اما تداوم افزایش سفرهای داخلی می‌تواند نشانه‌ای از بهبود اعتماد عمومی به سفرهای هوایی و افزایش تقاضای جابه‌جایی در داخل کشور باشد.
رقبا اوچ گرفته‌اند؛ ایران هنوز روی زمین است
افزایش همزمان در شاخص‌های نشست‌وبرخاست، جابه‌جایی مسافر و حمل بار در هر دو بخش داخلی و بین‌المللی، از بازگشت تدریجی رونق به صنعت هوایی کشور حکایت دارد. با وجود رشد ۶ درصدی در جابه‌جایی مسافر و عبور از مرز ۴۰ میلیون مسافر در سال ۱۴۰۳، ایران همچنان از روند پرشتاب توسعه صنعت هوانوردی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه عقب مانده است. در سال ۲۰۲۳، هند و ترکیه هر یک بیش از ۲۲۰ میلیون مسافر هوایی را جابه‌جا کردند و اندونزی نیز با حدود ۷۰ میلیون مسافر، جایگاه بالاتری نسبت به ایران دارد. این کشورها، با سرمایه‌گذاری گسترده در نوسازی ناوگان، توسعه زیرساخت‌های فرودگاهی و تقویت تعاملات بین‌المللی، خود را به هاب‌های منطقه‌ای تبدیل کرده‌اند. در مقابل، صنعت هوایی ایران با چالش‌هایی چون تحریم‌های مالی و فنی، فرسودگی ناوگان و ضعف در زیرساخت‌ها مواجه است. با این حال، موقعیت جغرافیایی راهبردی ایران در تقاطع سه قاره و تقاضای فزاینده برای سفرهای داخلی و منطقه‌ای، در صورت رفع موانع ساختاری، می‌تواند زمینه‌ساز جهشی قابل‌توجه در آینده نزدیک باشد.
