بهینه‌سازی مسیر آزادراه تهران-شمال
پروژه آزادراه تهران-شمال یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور به شمار می‌رود که نه تنها از نظر فنی، بلکه از منظر زیست‌محیطی و اقتصادی نیز چالش‌های زیادی را به همراه دارد. این پروژه که به چهار قطعه تقسیم شده، به ویژه در قطعه سوم با طول پنجاه و دو کیلومتر، تعداد زیادی تونل و پل، و شرایط اجرایی دشوار، نیازمند بررسی و تحلیل‌های دقیقی است تا بتوان به بهترین نحو ممکن آن را پیش برد. قطعه سوم این آزادراه به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در کانون توجه قرار گرفته و حل مسائل مربوط به آن از اولویت‌های اصلی پروژه است. در این راستا، جلسه‌ای مهم با هدف برگزاری کارگاه مهندسی ارزش در پروژه آزادراه تهران-شمال برگزار شد. این کارگاه که به مدت سه روز در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تشکیل گردید، با حضور جمعی از متخصصین فنی، زیست‌محیطی، مالی و اجرایی کشور، به بررسی چالش‌های مختلف پروژه و جستجوی راهکارهای بهینه برای حل آن‌ها پرداخت. دکتر داود رضا عرب، مدیر پروژه مهندسی ارزش این آزادراه، در حاشیه این نشست، توضیحاتی را درباره اهداف و روند این کارگاه ارائه داد و گفت: هدف اصلی این جلسه، بررسی و انتخاب بهترین کریدور برای ادامه مسیر آزادراه تهران-شمال است که در عین تأمین شرایط فنی و اقتصادی مناسب، کمترین خسارت‌های زیست‌محیطی را نیز به همراه داشته باشد. در ادامه، نتایج حاصل از این کارگاه و تصمیمات اتخاذ شده در آن، مسیرهای اجرایی پروژه را مشخص خواهد کرد و در نهایت به تصمیم‌گیری‌های کلیدی برای پیشبرد هرچه بهتر پروژه منجر خواهد شد.
در این کارگاه، که به صورت فرابخشی و بین‌رشته‌ای طراحی شده است، تلاش شده تا با همکاری متخصصین مختلف از جمله مهندسان، تکنولوژیست‌ها و کارشناسان محیط زیست، مشکلات و چالش‌ها به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
این کارگاه در واقع به حل مسائل موجود و همچنین افزایش ارزش پروژه می‌پردازد، از جمله ارتقای کیفیت، کاهش هزینه‌ها و یا بهینه‌سازی ترکیبی از این عوامل. این پروژه به دلیل داشتن پیچیدگی‌های فنی، محیط زیستی و اقتصادی، نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق از جنبه‌های مختلف دارد.
مسئله‌ای که در حال حاضر در این کارگاه مورد بحث است، انتخاب بین دو کریدور اصلی است؛ یکی مسیر ادامه جاده چالوس و دیگری مسیر دره فیروزآباد.
در این راستا، مسائل مختلفی مانند سختی کار، استفاده از تکنولوژی‌های خاص (برای مثال تی‌وی‌ام که در حال حاضر در معرض ابهام به دلیل وضعیت تحریم‌ها قرار دارد)، و تأثیرات زیست‌محیطی مطرح است. بررسی این کریدورها نیازمند تحلیل‌های دقیق است تا مشخص شود کدام یک از این مسیرها کمترین خسارات زیست‌محیطی و اقتصادی را به همراه دارد.
یکی از نکات مهم این پروژه، اثرات زیست‌محیطی است که در هر مرحله از اجرا، چه در زمان ساخت و چه در زمان بهره‌برداری، باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
به عنوان مثال، اگر از تونل‌ها به جای جاده استفاده شود، اثرات زیست‌محیطی کمتری خواهد داشت. بنابراین، یکی از اهداف اصلی این جلسه، انتخاب کریدوری است که کمترین خسارات زیست‌محیطی را به همراه داشته باشد.
این کارگاه به شش فاز تقسیم شده است؛ فاز اطلاعات، فاز تحلیل کارکرد، فاز خلاقیت، فاز ارزیابی، فاز توسعه و فاز ارائه. چهار فاز اول این کارگاه در سه روز گذشته انجام شده و در حال حاضر تمرکز بر روی تحلیل و انتخاب بهترین کریدور است. علاوه بر مسائل فنی، نکات دیگری مانند هزینه، زمان‌بندی پروژه، و انجام‌پذیری فنی نیز در دستور کار قرار دارد. هدف این است که با کمک این تحلیل‌ها، تصمیمات بهتری برای پیشبرد پروژه اتخاذ شود.
در پایان این سه روز، حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ ایده جدید به دست آمده که باید به ۲۰ تا ۳۰ ایده مهم و اجرایی تبدیل شوند.
این ایده‌ها باید از نظر امکان‌پذیری، هزینه، زمان و تأثیرات زیست‌محیطی بررسی شوند تا در نهایت به گزینه‌های نهایی برسند. بعد از این مرحله، تیم‌های مختلف بر روی هر یک از این ایده‌ها کار خواهند کرد و آن‌ها را به طرح‌های اجرایی تبدیل خواهند کرد. همچنین، شاخص‌های ارزش پروژه نیز به کمک این ایده‌ها تعیین خواهد شد تا بتوان تصمیم‌سازی علمی و دقیقی انجام داد.
در نهایت، این جلسه به عنوان یک گام مهم در مسیر تصمیم‌سازی برای مدیران پروژه‌ها و ذینفعان پروژه محسوب می‌شود. در حالی که امروز آخرین روز این فاز از کارگاه است، قرار است مطالعات تکمیلی در یک ماه آینده انجام شود و جلسه‌ای دیگر برای بررسی پیشرفت‌های انجام شده برگزار گردد.
به گفته دکتر داود رضا عرب، مدیر پروژه مهندسی ارزش این پروژه، هدف نهایی این کارگاه‌ها و تحلیل‌ها، ارائه راهکارهای مناسب برای حل مشکلات موجود، کاهش هزینه‌ها، و افزایش بهره‌وری پروژه است.
این کارگاه‌ها به تصمیم‌گیری بهتر و اتخاذ استراتژی‌های مناسب برای مراحل بعدی پروژه کمک خواهند کرد.
