رسانه اقتصاد ترابری ایران

اسقاط

جمعه, 1 دی 1402
گواهی اسقاط خودرو
برشماری آثار مثبت برون‌سپاری اسقاط؛

کلید ترغیب فرسوده‌سواران به اسقاط در جیب کیست؟

چهره و ماهیت صنعت اسقاط و بازیافت خودرو در ایران مانند صنعت خودروسازی ایرانی،‌ تفاوت‌هایی ماهوی با صنعت اسقاط در کشورهای پیشرفته دارد‏. این مغایرت می‌تواند نشئت‌گرفته از تفاوت جایگاه «خودرو» به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای در ایران و کالای مصرفی در کشورهای پیشرفته باشد؛‌ اما دلایل دیگری هم باید داشته باشد که باوجود خاک خوردن خودروهای سبک و سنگین وارداتی در گمرک همچنان شاهد جولان خودروهای سواری و تجاری فرسوده در سطح شهرها و جاده‌های ایران هستیم. با این حال،‌ هر روز لزوم یافتن راهکارهایی برای مجاب کردن مالکان خودروی فرسوده به اسقاط و جذاب کردن این رویه برای آنها افزون‌تر می‌شود. هرچند که امکان ثبت سفارش خودروهای روز اروپایی و ژاپنی برای آنها می‌تواند بهترین مشوق برای ایجاد تمایل به اسقاط باشد.

محمود مشهدی شریف،‌ رئیس هیئت‌مدیره انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو در یادداشتی برای ترابران نوشت که در کشورهای پیشرفته، خودرو کالایی مصرفی تلقی می‌شود و حداکثر پس از طی یک مسافت مشخص یا مدت پیش‌بینی شده ارزش آن به صفر می‌رسد و دیگر استفاده از آن مقرون به صرفه نخواهد بود؛ ‌بنابراین اسقاط خواهد شد.

اسقاط و بازیافت خودرو به‌علت پیچیدگی در تولید و موارد مصرف و تنوع مدل‌های مختلف آن به امری کاملاً تخصصی تبدیل شده است تا جایی که یک اشتباه در فرایند اسقاط و بازیافت می‌تواند مضرات سنگینی برای محیط‌زیست، سلامت و اقتصاد هر کشوری داشته باشد. اکنون با پیشرفت مداوم و روزافزون تکنولوژی که به کاهش اصطکاک و مصرف انرژی منجر می‌شود، تولید خودروهایی با کیفیت بالاتر و مصرف کمتر و مقرون به‌صرفه‌تر ممکن شده است.

در کشورهای پیشرفته، شرایط آسان در خریدوفروش خودرو، همچنین تنوع در خرید که در سایه رقابت سالم کمپانی‌های تولید به کاهش قیمت و شرایط متنوع فروش می‌انجامد و در آخر تسهیلات فروش که منجر به ایجاد یک بازار فروش کیفیت‌محور شده، تمایل تبدیل به احسن کردن خودرو و تعویض آن را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، نظر مثبت و مساعد دولت‌ها و برون‌سپاری مقوله اسقاط دستاوردهای مثبتی را به همراه داشته است که آنها را برمی‌شماریم:

 ۱ کاهش تصادفات، خسارات و آسیب‌های ناشی از آن: با توجه به نوسازی ناوگان ترافیکی در خودروهای عمومی و خصوصی و ورود خودروهایی با سیستم‌های ایمنی پیشگیرانه و ایمنی فعال، تصادف و آسیب‌های ناشی از آن همواره کاهشی خواهد شد.

۲ کاهش مصرف سوخت : با به‌کارگیری خودروهای جدید و با مصرف سوخت پایین‌تر یا استفاده از خودروهای با انرژی جایگزین و ارزان می‌توان به کاهش مصرف سوخت‌های سوبسیددار رسید.

۳-کاهش آلودگی: سیستم‌های به‌روز با مصرف پایین و فرسوده نبودن اجزا و ارکان خودرو، نظارت همه‌جانبه سازمان استاندارد و بندهای تشویقی یا تنبیهی نسبت به رعایت میزان آلودگی تولیدی باعث شده تولیدکنندگان در کشورهای پیشرفته اقداماتی برای کاهش آلودگی در تولید داشته باشند‎؛‌بنابراین بدیهی است که با ورود و جایگزینی این‌گونه تولیدات آلودگی‌های محیط‌زیستی ناشی از تردد کاهش می‌یابد.

۴- کاهش ترافیک: ورود خودروهای باکیفیت که غالباَ سیستم‌های ناوبری فعال و امکانات مولتی‌مدیای فعال دارند‏، به رانندگان کمک می‌کند با انتخاب مسیر صحیح، ترافیک را به روان‌ترین شکل ممکن برسانند.

۵-کاهش هزینه‌های نگهداری: با نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای قدیمی عملاً هزینه‌های نگهداری به‌صورت چشمگیری کاهش می‌یابد؛ چراکه خودروهای قدیمی که عمدتاً عمر گارانتی و ضمانت خدمات آن از طرف تولیدکننده به پایان رسیده، اسقاط و از چرخه خارج خواهد شد.

۶-زیبایی چهره شهرها و جاده‌ها

۷- بازیافت صحیح: اسقاط و بازیافت صحیح ضمن کمک به سلامت محیط‌زیست به بازگشت بسیاری از مواد تشکیل‌دهنده به چرخه تولید و سرعت در جایگزینی خودروهای جدید کمک شایانی می‌کند.

اسقاط در ایران و کشورهای پیشرفته

بدون شک صنعت اسقاط در ایران همچون صنعت خودروسازی با صنعت کشورهای پیشرفته تفاوت‌هایی دارد. این تفاوت‌ها را می‌توان چنین برشمرد:

۱- ارزش‌افزوده: خودرو در ایران به سبب پرداخت‌های سنگین گمرکی، تولید کم داخلی و در کل انحصار در تولید و واردات، کالایی سرمایه‌ای و دارای ارزش‌افزوده محسوب می‌‌شود که اسقاط آن نوعی از دست دادن سرمایه‌ است. در حالی که در کشورهای پیشرفته،‌خودرو نوعی کالای مصرفی است.

۲- عرضه کم و بی‌کیفیت: متاسفانه در ایران‌خودرو به‌صورت کم و بی‌کیفیت و در انحصار چند شرکت خاص تولید می‌شود. همچنین واردات نیز با وجود درج شرط ایجاد رقابت و عدم انحصار در قوانین به نفع مصرف‌‎کننده، یا ممنوعت است یا به‌صورت انحصاری صورت می‌گیرد.

۳-چرخه اسقاط: چرخه پر از ایراد فرایند اسقاط با توجه به ضرورت اخذ مجوزهای متعدد از ارگان‌های متنوع و پرهزینه سدی محکم و بعضاً غیرقابل عبور است.

موارد بالا موجب شده است که تمایل دارندگان خودروهای فرسوده برای اسقاط به حداقل برسد. باید توجه کرد عوامل قهری به‌هیچ‌وجه موثر نخواهد بود و فقط با مشوق‌ها می‌توان به نتیجه رسید. در همین زمینه، برای ایجاد جاذبه نسبت به اسقاط خودروهای فرسوده در بین مالکان آنها می‌توان از عوامل زیر کمک گرفت:

۱- ایجاد محرک‌هایی مانند ثبت سفارش خودروهای روز اروپایی و ژاپنی، صرفاً جهت مالکان حايز شرایط خودروی فرسوده در صفحه واردات شرکت‌های حق‌العمل‌کار واردات یا تعاونی‌های اصناف مرتبط.

۲- تولید باکیفیت و با قیمت پایین توسط تولیدکنندگان و مونتاژکاران و ایجاد تسهیلات کم‌بهره و طولانی‌مدت در جهت ترغیب مالک خودروی فرسوده به اسقاط.

۳- کاهش عوارض تولید و واردات و در مقابل افزایش تعداد واحد اسقاط خودروهای نو پلاک جهت شماره‌گذاری

۴- تهیه و تصحیح گردشکار اسقاط و همکاری عوامل و ارگان‌های موثر به نحوی که با کاهش زمان اسقاط از خواب سرمایه جلوگیری شود.

۵- افزایش نرخ سوخت یا کاهش سهمیه سوخت سوبسیددار برای خودروهای با سن بالا.

۶- محدودیت دامنه تردد خودروهای فرسوده.

۷- جلوگیری از خریدوفروش خودروهای فرسوده.

در پایان خاطرنشان می‌سازد؛ موارد یاد‌شده در این نوشتار نگاهی کلی به مقوله اسقاط و اهمیت آن است؛‌ چراکه قطعاً موارد بسیاری می‌توان به آن افزود که مهم‌ترین مسئله، نگاه کلی مسئولان خودرو از گذشته تا امروز است که همواره ناقص و کوتاه‌مدت بوده است. در آخر تاکید می‌شود که برای رسیدن به ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین راه، کپی‌برداری از کشورهایی نظیر کره جنوبی، ژاپن و… و بومی‌سازی روش‌های آنها می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *