یک دریانورد با تشریح وضعیت حاکم بر این شغل، تصریح کرد که کارفرمایان از پرکاری و حضور 9 ماهه ملوانان هندی روی کشتیها سوءاستفاده میکنند و دستمزد نیروی ایرانی را کمتر از مقدار قانونی پرداخت میکنند.
مهدی رفیعی، دریانورد و مهندس سوم کشتی، در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری ترابران، یکی از معایب این شغل را حضور هندیها در مشاغل ملوان و روغنکار دانست و گفت: «اکنون بیشتر مالکان شناورها نیروی هندی جذب میکنند؛ هرچند که برای مهندس مجبورند نیروی ایرانی بگیرند اما گاه دیده شده است که مهندس هندی هم روی شناورها حضور دارد.»
این دریانورد که در خط کشتیرانی جبلعلی به بندرعباس کار میکند، با عنوان اینکه حضور گسترده هندیها، بنگلادشیها و فیلیپینیها نگرانکننده شده است، تاکید کرد: «ملوانان هندی برای آموزش به ایران میآیند و با حقوق کمتری حاضر به کار روی شناور میشوند؛ به همین دلیل، صاحبان شناورها نیز به این بهانه که نیروی کار غیرایرانی حقوق کمتری میگیرند، به نیروی کار ایرانی هم کمتر از مقدار قانونی حقوق پرداخت میکنند.»
او تصریح کرد که نیروی کار غیرایرانی، بازار کار نیروی کار ایرانیان را تصاحب کرده و موجب کاهش سطح رضایت ایرانیان از کار در دریا شده است در صورتی که اگر این افراد نباشند، هم دست دریانوردان ایرانی برای انتخاب کار بازتر است و هم حقوق ایرانیها بسیار بیشتر خواهد شد.
رفیعی درباره مقدار دستمزد دریانوردان اظهار کرد: «حقوق دریانوردان به سمت و رده شغلی آنها بستگی دارد. در دریای خزر دستمزد برای یک روغنکار بین 38 تا 43 میلیون تومان است و دستمزد یک ملوان، اگر عادی باشد، حداقل 32 میلیون تومان است.»
او با اعلام اینکه این میزان دستمزد در بندرعباس به دلیل حضور هندیها کمتر است، ادامه داد: «هندیها برای گذراندن دوره آموزشی پیش از این یک سال حضور داشتند اما اکنون این مدت به 9 ماه کاهش یافته است؛ آنها به نمایندگی خود 150 میلیون تومان، پرداخت میکنند تا به نمایندگی ایرانی معرفی شوند. بعد که مدرک با مهر معتبر ایرانی دریافت کردند، چون تحریم نیستند، به کشورهای خارجی میروند و با حقوق 6 تا 7 هزار دلار کار میکنند.»
رفیعی گفت: «حضور هندیها از این لحاظ بازار کار نیروی ایرانی را خراب کرده است که با دستمزدی کمتر از نیروی کار ایرانی کار میکنند و 9 ماه کامل روی کشتی میمانند، هرکاری هم که از آنها خواسته شود، حتی تمیزکاری و نظافت، انجام میدهند؛ اما نیروی ایرانی اگر ۲ ماه در دریا بماند، یک ماه مرخصی میخواهد.»
او با اشاره به اینکه ویژگی مثبت و برتر هندیها در مقایسه با ایرانیها، تسلطشان به زبان انگلیسی است، بیان کرد: «صاحب شناور از آنها به عنوان ملوان و مهندس موتورخانه استفاده میکند. برای هندیها فقط مهم این است که در ایران حضور داشته باشد و سیتایم 9 ماهه آنها پر شود و مدرک معتبر ایران را بگیرند.»
این دریانورد تصریح کرد: «کارفرما هم میگوید کارگر ایرانی بیمه و حقوق رسمی میخواهد اما کارگر هندی چنین توقعاتی ندارد و فقط وعدههای غذایی را میگیرد و بعد از ۹ ماه دستمزدشان پرداخت میشود.»
او تاکید کرد: «بر اثر حضور هندیها تبعیض، بیعدالتی و پایین بودن حقوقها برای دریانوردان ایرانی بیداد میکند؛ زیرا نیروی کار ایرانی باید بیکار شود یا دستمزدش از 40 میلیون تومان به 20 میلیون تومان کاهش پیدا کند.»
رفیعی درباره نحوه فعالیت کارفرمایان این حوزه گفت: «معمولا یک نفر مالک چندین شناور است و آنها را کرایه میدهد. برای مثال شرکتی که من در آن کار میکنم، چند کشتی اجاره کرده است، بار چارتر میگیرد و به مقصد میرساند و کرایه صاحب شناور هم پرداخت میکند.»
آموزش در هنرستانهای دریایی
او درباره آموزشگاههای دریایی نیز اظهار کرد: «برای اعطای مدرک خود آموزشگاه امتحان میگیرد و بعد خود سازمان بنادر آزمون دارد. در کنار این امتحان، پاسپورت و مدرک ایمنی چهارگانه و اطفای حریق و کارت سلامت هم الزامی است که خود آموزشگاه صادر میکند.»
رفیعی درباره روند برگزاری امتحانات ادامه داد: «اول باید در هنرستانها به صورت حضوری آموزش دید، آموزش برای هر سمتی نیز متفاوت است. سپس خود آموزشگاه امتحان میگیرد و بعد از آن نوبت امتحان شفاهی سازمان بنادر است و این امتحان بستگی به مهندسی دارد که آزمون میگیرد اما حداقل به 3 سوال از 5 سوال باید پاسخ درست داد.»
وظایف مهندس سوم چیست؟
این دریانورد با اشاره به حضور سر مهندس، مهندس سوم و روغنکاران در هر کشتی، درباره وظایف هرکدام توضیح داد: «کشتیهای حوزه خلیج فارس بیشتر مهندس سوم دارند، به اضافه 3 روغنکار. روغنکاران ۴ ساعت پست میدهند که حواسشان به فیلترها، روغن، موتور، میزان سوخت و… است. اگر مشکلی باشد، روغنکاران به مهندس سوم و مهندس سوم به سرمهندس خبر میدهد.»
رفیعی تاکید کرد: «کار مهندس سوم بیشتر اندازهگیری سوخت و گزارش روزانه درباره ساعت کار موتورها و میزان مصرف سوخت و… است که به سرمهندس میدهد و سرمهندس به کاپیتان اطلاع میدهد، کاپیتان هم این گزارش را یا به مالک یا شرکت میفرستد. در واقع کار مهندس سوم اندازهگیری سوخت، میزان مصرف سوخت و ساعت کاری موتورها و… است که به کمک روغنکاران انجام میشود.»
هیچچیز این شغل سر جایش نیست
او در نهایت درباره وضعیت شغلی دریانوردان اظهار کرد: «وضعیت نیروهای خود شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران مناسب است زیرا همه پرداختیهایشان مرتب انجام میشود و حتی پاداش به صورت ارزی و ریالی میگیرند و در مناسبتها امتیازات ویژه دارند.»
رفیعی در پایان خاطرنشان کرد: «برای دریانوردان ایرانی اگر قوانین کار براساس قوانین بینالمللی IMO باشد و اگر حقوقشان طبق اصول بینالمللی پرداخت شود، عالی است اما متاسفانه هیچ چیز این شغل در ایران، سر جای خودش نیست.»
