منطقه قفقاز همواره برای ایران منطقه مهمی محسوب شده و از لحاظ امنیت ملی برای ایران حساسیت بالایی داشته و می‌تواند به نوعی برای ایران در شرایط فعلی تحریم نقش عرصه ارتباط با جهان را ایفا کند. حالا هم با توجه به تغییرات منطقه‌ای و فعال شدن حضور ترکیه در قفقاز و مرزهای شمال غربی ایران، اتصال کریدورهایی از ترکیه به جنوب جمهوری آذربایجان و نگرانی‌هایی در خصوص باز شدن پای رژیم صهیونیستی به این منطقه سبب شد تا محمدجواد ظریف به قفقاز، روسیه و ترکیه سفر کند.

دریای خزر، انرژی و مسیر ترانزیتی از قفقاز به اروپا از مسائل بسیار مهمی برای ایران هستند که حالا تحت تاثیر جنگ قره باغ قرار گرفته اند و به واسطه این جنگ تغییراتی مهم مانند اتصال مستقیم ترکیه به مرکز جمهوری آذربایجان ایجاد شده است؛ این تغییر مهم است چرا که با این اتصال مستقیم و بدون واسطه ترکیه دیگر برای اتصال به خلیج فارس و آسیای میانه نیازی به ایران و گرجستان نخواهد داشت.

قاسم مومنی، کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با روزنامه آرمان ملی در این رابطه گفته است: اگر کریدور خلیج فارس به سمت دریای سیاه عملیاتی شود می‌تواند یک پیروزی بزرگ برای ایران در عرصه اقتصادی باشد.

گفتنی است که این کریدور ریلی ارتباط حوزه خلیج‌فارس و اقیانوس هند را با آذربایجان، منطقه قفقاز و روسیه فراهم می‌کند و قرارداد احداث کریدور شمال – جنوب از سال ۲۰۰۰ امضا شده ولی هنوز فعال نیست.

از سوی دیگر قفقاز به دلایل دیگری هم برای ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که احداث خط راه آهن می‌تواند در صورت ادامه پیدا کردن تحریم‌ها به اقتصاد ایران کمک کند. مومنی در این باره می‌گوید: راه‌آهن می‌تواند ایران را به روسیه متصل کرده و یک مسیر ترانزیتی مهم شود. خط راه‌آهنی که در گذشته تخریب و به فراموشی سپرده شد. ترانزیت ریلی ایران از این مسیر می‌تواند خود را به جهان و اروپا متصل کند و تحولات عظیم اقتصادی برای ایران به ارمغان آورد. امروز شرایط به گونه‌ای مهیا شده که ایران می‌تواند از طریق آذربایجان و ترکیه به دریای سیاه متصل شده که خود دروازه ورود به اروپاست که امنیت خوبی دارد و قابل اطمینان‌تر است. این خط راه‌آهن و نقل و انتقال کالا از طریق آن پس از لغو تحریم‌ها به مرحله بسیار شکوفایی خواهد رسید.

خبر خوش ظریف: دسترسی ایران به تمام راه‌های قفقاز

13 بهمن ماه، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشور وارد جمهوری خودمختار نخجوان شد و در گفت‌وگو با خراسان در رابطه با تبعات ایجاد یک جاده میان نخجوان و آذربایجان که بر اساس توافق آتش بس اخیر ایجاد خواهد شد و باعث قطع دسترسی مرزی ایران با ارمنستان و افزایش حضور ترکیه و حذف ایران از معادلات قفقاز می شود، گفت: با این طرح نه تنها مشکلی از جهت دسترسی و ارتباطات تهران و ایروان نخواهیم داشت بلکه عملا دسترسی های ما به ارمنستان و دیگر بخش های قفقاز که پیش از این ارتباط زیادی نداشتیم نیز افزایش خواهد یافت.

او افزود: در سفر به جلفای نخجوان و جلفای ایران نیز عموما توافق داشتند که با رفع انسداد راه های مواصلاتی، اولین راه آهنی که می تواند در سریع ترین زمان و کمترین هزینه راه اندازی شود راه آهن جلفا – نخجوان – ایروان است. این راه آهن که در واقع احیای راه آهن قدیمی شوروی سابق به شمار می رود می تواند ایران و قفقاز را از یک سو به آب های خلیج فارس و اقیانوس هند و از سوی دیگر به دریای سیاه و اروپای شرقی برساند که به جهات سیاسی ، اقتصادی و امنیتی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.

ظریف در ادامه از کنسرسیومی که قرار است در آینده نزدیک میان شش کشور ایران، روسیه، گرجستان، ارمنستان، آذربایجان و ترکیه در منطقه قفقاز شکل بگیرد، خبر داد گفت: با اجرای این کنسرسیوم مهم که در صورت عملی شدن اولین بار است در این منطقه راهبردی ایجاد می شود، جمهوری اسلامی ایران یکی از شش کشوری خواهد بود که به تمام راه های منطقه قفقاز دسترسی پیدا می کند.

وی درباره برخی حساسیت ها راجع به راه ارتباطی میان نخجوان و آذربایجان که از مرز ایران و ارمنستان عبور می کند نیز اظهارکرد : هیچ کریدوری میان جمهوری خودمختار نخجوان به جمهوری آذربایجان برقرار نخواهدشد بلکه آن چه در عمل اجرا می شود یک جاده ترانزیتی است که کشور ما نیز در آن جاده به عنوان یک عضو کنسرسیوم شش جانبه نقش آفرینی خواهد داشت و از منابع چنین ارتباط مهم و راهبردی بهره مند می شود.