انواع حمل و نقل به خصوص حمل و نقل هوایی ، زمانی که توسعه پیدا کنند و در یک کشور یا منطقه رشد چشمگیری داشته باشند، باعث می‌شوند که گردشگری و اقتصاد، تجارت و سرمایه‌گذاری، فعالیت‌های اقتصادی، خدمات فرهنگی و اجتماعی، اشتغال و … نیز در آن کشور یا منطقه گسترش پیدا کنند. تجارت هوایی نیز عاملی است که باعث پیشرفت اقتصادی و افزایش سرعتِ مبادلات شده و از شاخص‌های توسعه هر کشوری به حساب می‌آید. از دیگر موارد حمل‌ونقل باید به حمل‌ونقل زمینی – که گسترده‌ترین نوع حمل‌ونقل است – حمل‌ونقل ریلی و حمل‌ونقل دریایی، اشاره کرد. هر کدام از این موارد ویژگی‌ها، ابزار و ادوات، مزایا و معایب خود را دارند. در دیگر مقالات وب‌سایت ماهنامه ترابران این موارد را شرح داده‌ایم.

در این مقاله سعی داریم که توضیحاتی را در مورد حمل‌ونقل و تجارت از طریق آسمان بیان کنیم. با ماهنامه ترابران و این مقاله همراه باشید. در ضمن در صورتی که به مباحث حوزه ترابری علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله حمل و نقل دریایی چیست و انواع راه‌های تجارت دریایی چیست؟ را نیز مورد مطالعه قرار دهید.

قبل از توضیحات بیشتر در مورد حمل‌ونقل به شیوه هوایی باید اذعان کرد که برخلاف عقیده بسیاری از افراد گسترش این نوع از حمل‌ونقل صرفاً به عوامل اقتصادی، اجتماعی و طبیعی بستگی ندارد بلکه سیاست‌گذاری‌ها و تصمیمات حقوقی و سیاسی بسیار در این مورد موثرتر هستند. این تصویب و اجرای قوانین مالی، اجرایی و اداری است که باعث می‌شود این صنعت در منطقه یا کشوری رشد داشته باشد یا این‌که نتیجه درخوری در پی نداشته باشد. بدیهی است که این سیاست‌ها و قوانین باید به سمت تسهیلگر بودنِ هر چه بیشتر پیش بروند تا شرکت‌ها و نهادهای مختلف به سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب شوند.

انواع حمل و نقل هوایی برای مقاصد مختلفی استفاده می‌شود، حمل‌ونقل مسافری، تجارت هوایی یا انتقال کالا، حمل‌ونقل نظامی و … از جمله این موارد هستند. در این مقاله تمرکز ما بر توضیح و شرح دادن ارسال کالا به شیوه هوایی است.

انواع حمل و نقل هوایی کالا

این شیوه از نقل‌وانتقال برای اولین بار در سال 1911 یعنی بیش از 100 سال قبل مورد استفاده قرار گرفت که در طی آن مرسولات پستی توسط هواپیماهای کوچک جابه‌جا شدند. حمل‌ونقل کالاها به شیوه هوایی به دو صورت «کارگو» و «فریت» انجام می‌شود. روش فریت مخصوص بارهایی هست که ماهیت تجاری داشته و به نوعی بارهای خصوصی افراد هستند و شیوه کارگو نیز مختص محموله‌هایی تجاری است که با هواپیماهای مخصوص حمل بار جابه‌جا می‌شوند.

به طور مثال حمل‌ونقل فریت برای افرادی که قصد مهاجرت یا سفر طولانی به یک کشور دیگر را دارند، کاربرد دارد. این دسته از افراد می‌توانند لوازم و بارهای خود را به شرکت‌های حمل‌ونقلی که خدمات فریت ارائه می‌دهند، بسپارند و سپس آن‌ها را در کشور مقصد از آن شرکت تحویل بگیرند. حمل‌ونقل به شیوه کارگو نیز بیشتر مخصوص بازرگانان و تاجران است که اجناس و کالاهای خود را بین دو کشور جابه‌جا نمایند.

مدارک مورد نیاز

در صورتی که شخصی بخواهد بار خود را با استفاده از حمل و نقل هوایی و به صورت فریت جابه‌جا کند نیاز به ارائه دادن مدارک مختلفی به مراجع مربوطه دارد.

کپی کارت ملی فرستنده و گیرنده، کپی پاسپورت فرستنده و گیرنده، لیست بسته‌بندی کالاها همراه با ابعاد بسته‌ها (این ابعاد باید به سانتیمتر ذکر شده باشد)، آدرس کامل فرستنده و گیرنده همراه با کد پستی آن‌ها، شماره تلفن و زیپ کدِ (Zip Code) گیرنده، مجموعه مدارکی هستند که باید برای ارسال محموله‌های فریت ارائه شوند.

نکته‌ای که در مورد ارسال بار فریت باید مد نظر داشت این است که به طور معمول ارسال بارها به مقصد مورد نظر با توجه به مقصد و مدت زمان حمل آن‌ها، 3 تا 4 روز قبل از خارج شدن مسافر یا فرستنده از کشور صورت می‌گیرد. به همین خاطر حضور مسافر یا فرستنده در فرودگاه و انجام دادن تشریفات گمرکی و بازرسی کالا الزامی بوده و شخص بعد از انجام دادن این امور و تحویل بار خود، می‌تواند به مقصد مورد نظر پرواز کند.

مزایای حمل و نقل هوایی

دو مزیت اصلی و بزرگی که جابه‌جایی کالاها و لوازم با هواپیما دارد سرعت و ایمنی است. سرعت جابه‌جایی با هواپیما قابل قیاس با سرعت جابه‌جایی از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای، دریایی و ریلی نیست و این نوع از نقل‌وانتقال سرعت بیشتری نسبت به مواردی که ذکر شد، دارد.

هنگامی که مرسوله‌ها به وسیله حمل‌ونقل جاده‌ای جابه‌جا می‌شوند امکان این‌که آسیب ببینند بسیار است؛ همچنین این احتمالِ آسیب در حمل‌ونقل ریلی و دریایی نیز بالا است. تجارت هوایی یکی از انواع حمل و نقل و تجارت است که از لحاظ میزان ایمنی کالاهای در حال انتقال، در بالاترین سطح قرار دارد.

معایب تجارت هوایی

مهم‌ترین موردی که در مورد معایب این شیوه از حمل و نقل هوایی باید بیان کرد قیمت بالای آن نسبت به دیگر روش‌ها است. مشکل دیگری که ارسال کالا با حمل و نقل هوایی دارد محدودیت در اندازه و حجم کالاها است. در این روش از نقل‌وانتقال، کالاهایی که ابعاد متوسط دارند و حجم آن‌ها نیز سبک است، قابلیت حمل دارند و کالاهای سنگین‌تر و با حجم بزرگ‌تر، بیشتر از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای و دریایی منتقل می‌شوند.

کالاهای خطرناک در نقل‌وانتقال هوایی

برخی از کالاها هستند که می‌توانند ایمنی و سلامت هواپیما را دچار مخاطره نمایند، به این دسته از کالاها، کالای خطرناک می‌گویند.

برای نقل‌وانتقال چنین کالاهایی قواعد خاصِ بسته‌بندی در نظر گرفته شده است که تمامی این ضوابط باید کاملاً دقیق انجام شود و روی آن نیز نظارتی سخت‌گیرانه وجود داشته باشد. برای مثال مواد سمی قابل اشتعال و … باید از نظر تغییرات دمایی، ارتعاش، فشار، رطوبت و … ایمن‌سازی شوند و این موارد در بسته‌بندی و نقل‌وانتقال آن‌ها تا هواپیما نیز لحاظ شود. همچنین برای بارگیری در هواپیما هم باید از ضوابط خاصی در مورد این محصولات پیروی کرد.

سازمان‌های بین‌المللی هوایی برای شناسایی و دسته‌بندی این قبیل از محموله‌ها برچسب‌های خاصی را تعریف کرده‌اند که در هنگام تحویل بار باید روی آن‌ها نصب شود تا درجه خطرناک بودن آن‌ها برای پرسنل مشخص شود.

انواع کالاها در نقل‌وانتقال هوایی

کالاهایی که به شیوه هوایی جابه‌جا می‌شوند در سه دسته مختلف دسته‌بندی می‌شوند که شامل کالای مجاز، کالای مشروط و کالای ممنوع‌الصدور می‌شود. کالای مجاز محصولی است که برای ارسال آن به یک کشور یا دریافت آن در یک کشور، نیازی به کسب مجوز از دولت یا مرجع خاصی وجود ندارد.

مورد دیگر کالاهای مشروط هستند. این دسته از محصولات مواردی را شامل می‌شود که برای صادر کردن یا وارد کردن آن‌ها به یک کشور نیاز به دریافت مجوز از دولت یا سازمان‌های خاصی وجود دارد. عموماً محصولات و کالاهای فرهنگی و هنری مثل کتاب، فیلم، نوار، نشریات و … جزو کالاهای مشروط محسوب می‌شوند.

و بخش آخر نیز شامل کالاها و محصولات ممنوع‌الصدور می‌شود که وارد کردن یا صادر کردن آن‌ها به طور کامل ممنوع است. نمونه چنین محصولات و کالاهایی در کشور ما مشروبات الکلی هستند که توسط شرع ممنوع اعلام شده است و هیچ کس حق ندارد در روند تجارت آن‌ها فعالیت داشته باشد. چه قصد وارد کردن آن‌ها از طریق انواع حمل و نقل به خصوص حمل و نقل هوایی را داشته باشد، چه قصد صادر کردن آن‌ها از طریق تجارت هوایی و دیگر شیوه‌های حمل‌ونقل تجارتی را داشته باشد.

بیمه مرسولات هوایی

طبق ضوابط و مقررات انجمن بین‌المللی نقل‌وانتقال هوایی (یاتا) تمام بارها در مسیرهای هوایی، به ازای هر کیلوگرم تا سقف 20 دلار بیمه خواهند شد؛ و در صورتی که سقف 20 دلاری که اعلام شده است برای کالای خاصی کفایت نکند، صاحب بار می‌تواند بیمه‌ای جداگانه که با ارزش محموله برابر باشد را خریداری کند. البته باید دقت داشت که پرداخت خسارت توسط شرکت بیمه منوط به این است که بسته‌بندی محصول کاملاً درست و طبق اصول انجام شده باشد.

لازم به ذکر است که فرد فرستنده محموله باید بعد از این‌که در مقصد بار خود را تحویل گرفت، نسبت به باز کردن محموله و چک کردن کالاها دقت داشته باشد و در صورتی که مغایرتی بین لیست ارسالی و کالاهای دریافتی وجود داشته باشد، یا وسایل و کالاها دچار آسیبی شده باشند، باید اعلام خسارت کرده و فرم‌های مربوط به آن را نیز پر کند.

نکته

در مورد بارها در انواع حمل و نقل باید بدانید که هر کدام از این شیوه‌ها استانداردهای مربوط به خود را دارند و در مورد حمل و نقل هوایی نیز استانداردهایی تعریف شده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، حجم بار است. ارزش فضا در تجارت هوایی به ازای هر مترمکعب 160 کیلوگرم است. در واقع این موضوع بدین معنا است که اگر بار شما از لحاظ وزن و حجم این فضا را اشغال نکند، باز هم به اندازه‌ی یک مترمکعب و 160 کیلوگرم در نظر گرفته شده و هزینه پرداختی نیز بر همین مبنا محاسبه می‌شود. در مورد محموله‌هایی که وزن آن‌ها از 40 کیلوگرم کمتر است نیز چنین قاعده‌‌ای برقرار است و تمام این بارها و بسته‌ها حداقل 40 کیلوگرم محاسبه خواهند شد.

در صورتی که از مطالعه این مقاله رضایت داشته‌اید به شما توصیه می‌کنیم مقاله حمل و نقل هوایی ؛ رفاه بیشتر مسافران با استفاده از تکنولوژی‌های جدید را نیز مطالعه بفرمایید.