برای آشنایی با مفهوم «ترابری» یا حمل و نقل، ابتدا بهتر است درباره این واژه بیشتر بدانیم. طبق آنچه که در واژه‌نامه‌ای پارسی آمده؛ ترابری تشکیل شده است از پیشوند پارسی «ترا» به معنای فراسو و آن‌سو، و «بری» که ریشه در فعل بُردن دارد. پیشوند «ترا» پیشوندی کهن در زبان پارسی باستان بوده و با واژه انگلیسی «Trans» هم‌ریشه است. ترکیب ترابری از دید واژگانی به معنی بردن به آن‌سوی دیگر یا همان «حمل و نقل» است. هرگونه حمل و نقل و جابه‌جایی کالا یا انسان یا هر چیز دیگری از مبدأ به مقصد را در اصطلاح ترابری گویند.

به بیان دیگر، وقتی پرسیده می‌شود ترابری چیست؟ حمل و نقل چیست؟ در پاسخ می‌تون گفت که ترابری یا حمل و نقل یعنی جابه‌جایی افراد، حیوانات و کالاها از مکانی به مکان دیگر.

انسان‌های نخستین پس از آغاز زندگی اجتماعی‌شان، یا کوچ‌نشین شدند و در حال رفت و آمد به ییلاق و قشلاق و یا یکجانشین شده و به دامداری و کشاورزی پرداختند. در همه این سبک‌های زندگی، حمل و نقل مایحتاج و محصولات‌شان و یا مهاجرت‌هایی که به نقاط دیگر داشتند نقش ترابری را در زندگی بشر پررنگ‌تر کرد. رام کردن حیوانات برای استفاده از آنها در حمل و نقل و اختراع چرخ نقاط عطفی در رشد کمی و کیفی ترابری محسوب می‌شدند.

افزایش توانایی انسان در استفاده از ابزارآلات و ساخت جاده‌ها و کاروان‌سراها، ترابری جاده‌ای را به سرعت در سرتاسر امپراطوری‌های بزرگ باستان گسترش داد. همچنین انسان‌ها در طول تاریخ توانستند کشتی‌هایی بزرگ و با قابلیت طی مسیرهای طولانی‌تر از محیط زندگی و زیست‌شان بسازند و بدین‌سان ترابری دریایی بنیان نهاده شد.

با گسترش صنعت حمل و نقل، ترابری به شکل مستقیم یا غیرمستقیم نقشی تعیین کننده در عرصه‌های مهم اقتصادی جوامع پیدا کرد.

زیرساخت‌های حمل و نقلی

زیرساخت‌های حمل و نقلی، سازه‌های ثابتی هستند که به وسایل نقلیه اجازه تردد می‌دهند. زیرساخت‌ها می‌توانند شامل شبکه‌های حمل و نقل مانند جاده‌ها، خطوط راه‌آهن، راه‌های هوایی، راه‌های آبی، خطوط لوله حمل مواد، و… باشند.

تأمین مالی برای ساخت زیرساخت‌ها می‌تواند از منابع خصوصی یا منابع دولتی انجام گیرد. در بسیاری از کشورها، تأمین مالی جاده‌ها، خطوط ریلی و فرودگاه‌ها از طریق سامانه مالیات انجام می‌شود. ساخت پروژه‌های زیرساختی جدید می‌تواند به بودجه‌های هنگفت نیاز داشته باشد که معمولاً از طریق قرض‌گیری انجام می‌شود.

در نتیجه بسیاری از صاحبان زیرساخت‌ها، برای استفاده از زیرساخت هزینه دریافت می‌کنند، برای مثال در فرودگاه‌ها عوارض فرود و در جاده‌ها عوارض عبور دریافت می‌شود. مستقل از این هزینه‌ها، ممکن است نهادهای مختلف برای خرید خودرو یا وسیله نقلیه، مالیات وضع کنند.

معمولاً به دلیل پیش‌بینی نادرست میزان مسافران و تخمین بیش از حد آن، سود به‌دست آمده از ساخت زیرساخت کمتر از میزان پیش‌بینی شده به‌دست می‌آید.

انواع روش های حمل و نقل

حمل و نقل به سه شیوه یا روش اعم از زمینی، هوایی و دریایی وجود دارد که روش زمینی به دو شاخه جاده‌ای و ریلی تقسیم می‌شود.

علاوه بر آن، هر کدام از شیوه‌های حمل‌ونقلی به دو بخش مسافری و باری انجام می‌شود. در این میان حمل‌ و نقل هوایی سریع‌ترین روش، حمل و نقل دریایی روش انبوه‌بر، حمل‌ونقل ریلی ایمن‌ترین روش و حمل و نقل جاده‌ای در دسترس‌ترین روش ترابری مسفری و باری شناخته می‌شوند.

البته با پیشرفت تکنولوژی روش‌های جدید حمل و نقلی نیز در حال شکل‌گیری است که می‌توان به حمل و نقل فضایی و هایپرلوپ اشاره کرد.

از جنبه دیگر، حمل و نقل را می‌توان به حمل و نقل عمومی، درون‌شهری، برون‌شهری و بین‌المللی تقسیم‌بندی کرد.