زمینه‌سازی برای تملک زمین و تعیین معافیت‌های مالیاتی در تازه‌ترین نشست کمیسیون مشترک ایران و روسیه
همزمان با دور تازه نشست‌های کارشناسی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه، جزئیات تازه‌ای از پروژه راه‌آهن رشت–آستارا منتشر شد. به گفته کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو، رئیس‌جمهور دکتر مسعود پزشکیان با صدور دستورات لازم، نهادهای مسئول را مأمور کرده است تا روند تملک اراضی مسیر این خط آهن را تسریع کنند؛ منابع مالی اولیه نیز برای این منظور تعریف شده است.
جلالی توضیح داد: «در چند ماه گذشته، نشست‌های متعدد حضوری و مجازی میان وزرای راه و شهرسازی ایران و حمل‌ونقل روسیه برگزار شد. نتیجه این رایزنی‌ها به سطح معاونان واگذار شد و آخرین جلسه دوم اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار شد.»
زمین؛ شرط آغاز مطالعات روسیه
طرف روس تأکید کرده است که آغاز مطالعات فنی و مهندسی منوط به تحویل اراضی تملک‌شده است. طبق توافق جدید، مطالعات به تناسب میزان زمینی که تحویل می‌شود آغاز خواهد شد. با این حال، مسکو خواستار ارائه یک برنامه زمان‌بندی دقیق برای تکمیل تملک کل مسیر است تا بتواند منابع مالی پروژه را از وزارت دارایی روسیه تخصیص دهد.
تکلیف معافیت‌های گمرکی و مالیاتی
یکی دیگر از موضوعات کلیدی، تعیین وضعیت معافیت‌های مالیاتی و گمرکی وعده داده‌شده به طرف روس است. بخشی از این معافیت‌ها در حوزه اختیارات دولت قرار دارد و بخشی دیگر نیازمند مصوبه مجلس شورای اسلامی است. جلالی خاطرنشان کرد: «امکان دارد بخشی از این موارد از طریق شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی قوا حل‌وفصل شود.»
تأخیر در امضای موافقت‌نامه اجرایی
طبق تقویم اولیه، موافقت‌نامه اجرایی پروژه باید تا ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ (۳۱ مارس ۲۰۲۵) امضا می‌شد؛ اما این موعد به دلیل مسائل فوق به تعویق افتاده است. سفیر ایران در روسیه تأکید کرد که موضوع «به‌طور مستمر» توسط معاونان وزارت‌خانه‌های دو کشور پیگیری می‌شود تا فاز مطالعات و سپس عملیات اجرایی در سریع‌ترین زمان ممکن آغاز شود.
چشم‌انداز کریدور شمال–جنوب
خط ریلی ۱۶۲ کیلومتری رشت–آستارا حلقه مفقوده کریدور بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC) است و تکمیل آن می‌تواند زمان و هزینه حمل‌ونقل میان خلیج فارس، قفقاز، روسیه و اروپای شرقی را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. با اراده سیاسی دو طرف و پیگیری‌های مستمر، انتظار می‌رود پس از نهایی شدن تملک زمین و تعیین معافیت‌ها، قرارداد اجرایی ظرف ماه‌های آینده امضا و مطالعات روسیه بلافاصله آغاز شود.
