کارشناسان بر این باورند که در شرایط تشدید ناترازی بنزین و عدم تمایل برای توسعه پالایشگاه‌ها همچنین به صرفه نبودن آن، اکنون واردات بنزین ناگزیر است.
به گزارش ترابران، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره واردات بنزین به ایلنا گفته بود که در شرایط خاص و تعمیرات نیاز به واردات است که از مسیر تهاتر و سواپ انجام می‌شود، زیرا امسال منابعی در بودجه برای واردات پیش‌بینی شده وقتی ۱.۵ میلیون خودرو اضافه می‌شود اسقاط نیز باید صورت گیرد و این تعداد خودرو ۵ میلیون لیتر به مصرف بنزین اضافه می‌کند.»
او همچنین درباره احتمال سه نرخی شدن بنزین اظهار کرد: «نرخ بنزین قانون و طبق تکلیف خواهد بود. نرخ بر اساس قانون بودجه و بر اساس سیاست دولت تعیین می شود، هیچ‌گونه افزایش قیمت در دستور کار نیست فقط بحث مدیریت و جلوگیری از انحراف و قاچاق سوخت در دستور کار است.»
با این حال، باید دید چرا دولت ناگزیر شده است بنزین وارد کند و تا چه زمانی تمایل دارد از راهکار غیرقیمتی برای بنزین دوری کند؟
نمی‌توان جلوی واردات بنزین را گرفت
در همین زمینه، حمید حسینی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی، در گفت‌وگو با خبرنگار ترابران واردات بنزین را ضروری دانست و اظهار کرد که با توجه به تحریم‌ها و مشکلات کشور در سرمایه‌گذاری، نمی‌توانیم بگوییم که می‌توانستیم مانع واردات بنزین شویم.
او با بیان اینکه نمی‌توان سیستم حمل‌ونقل را به حال خود گذاشت و اگر پمپ بنزین‌ها اعلام کنند که بنزین ندارند بحران ایجاد می‌شود، تاکید کرد: «مشکل مضاعف این است که حمل‌ونقل عمومی، هوایی و راه‌آهن فلج است و همه با خودروی شخصی مسافرت می‌کنند که نسبت به روش‌های دیگر، اقتصادی‌تر است، فلذا مصرف بنزین افزایش پیدا کرده است.»
این عضو اتاق بازرگانی به توان تولید و مصرف روزانه اشاره کرد و گفت: «توان تولید داخلی از ۱۱۵ میلیون لیتر در روز بیشتر نیست اما مصرف در برخی روزها تا ۱۲۰ میلیون لیتر در روز افزایش پیدا می‌کند.»
حسینی یادآوری کرد که سال گذشته هم تقریبا ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار صرف واردات گازئویل و بنزین شده است.
پالایشگاه‌سازی به صرفه نیست
او اصلی‌ترین مشکلی را که منجر به واردات بنزین شده است، کمبود منابع و سرمایه دانست و گفت: «ساخت پالایشگاه زمان‌بر و و پرهزینه است علاوه بر آن، دانش فنی و تکنولوژی می‌خواهد که با توجه به نبود تکنولوژی و منابع، ساخت پالایشگاه به صرفه نیست.»
این عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با تاکید بر اینکه در صورت وجود منابع، پالایشگاه‌سازی اولویت ندارد، ادامه داد: «اگر منابعی که داریم، صرف توسعه میادین نفتی خود کنیم، قطعاً برای اقتصاد موثرتر است زیرا هر زمان که به تولید نفت اضافه کردیم، اقتصاد قوت گرفت و همچنین در قیمت دلار هم ثبات ایجاد شد. پس توسعه میادین نفتی اهمیت بیشتری تا ساختن پالایشگاه دارد.»
او درباره احتمال استفاده دولت از راهکارهای قیمتی برای بنزین اظهار کرد که این استفاده بستگی به میزان افزایش مصرف و سیاست‌های دولت جدید دارد.
حسینی با تصریح اینکه مجلس مجوز افزایش قیمت سوخت را به دولت داده و دولت هر زمان اراده کند می‌تواند این کار را انجام دهد، اذعان کرد که باید دید توان دولت برای این کار کافی است یا خیر زیرا بنزین سوپر می‌تواند آزاد شود چون کسانی که خودروهای گران‌قیمت سوار می‌شوند توانایی پرداخت آن را دارند. همچنین بنزین مازاد سهمیه هم باید مشمول افزایش قیمت شود.
برنامه‌ریزی برای جلوگیری از واردات بنزین
همچنین یک کارشناس اقتصاد انرژی درباره ارزیابی خود از واردات بنزین به خبرنگار تبرابران گفت: «زمانی که تراز تولید و مصرف بنزین منفی باشد و مصرف از تولید داخل پیشی گرفته باشد، چاره‌ای جز واردات در کوتاه‌مدت نداریم.»
مرتضی بهروزی‌فر در پاسخ به این پرسش که آیا توان جلوگیری از واردات بنزین را داشتیم، اظهار کرد: «با برنامه‌ریزی می‌توانستیم از این واردات جلوگیری کنیم. به صورتی که با برنامه‌هایی مانند توسعه حمل‌ونقل عمومی، بهبود وضعیت پالایشگاهی و اصلاح صنعت خودروسازی و خودروهای داخلی می‌توانست واردات بنزین را غیرضروری کند.
این کارشناس با عنوان اینکه زمانی که برنامه‌ریزی لازم اتفاق نیفتاده پس چاره‌ای جز واردات نداریم، اضافه کرد: «در چندسال گذشته، ظرفیتی در تولید پالایشگاه‌ها ایجاد نشده و از طرفی هم چندصدهزار خودروی بی‌کیفیت داخلی تولید می‌شود و تقریبا هم اسقاط خودرو نداریم؛ با این روند، افزایش مصرف بنزین بدیهی است.»
بهروزی‌فر تصریح کرد که ظرفیت و میران تولید اضافه نمی‌شود و از طرفی هم خودروهای باکیفیتی جایگزین قبلی‌ها نمی‌شوند و این شکاف تولید و مصرف هرساله نسبت به سال قبل افزون می‌گردد.
نبود انگیزه سرمایه‌گذاری با خصولتی شدن پالایشگاه‌ها
او با اشاره به ناترازی در تولید و مصرف، درباره مشکلات تولید اظهار کرد: «هیچ‌گونه توسعه‌ای در تولید فرآورده‌های نفتی در چندسال گذشته اتفاق نیفتاده چرا که همه پالایشگاه‌ها خصولتی شده‌اند و انگیزه‌ای برای افزایش راندمان و ظرفیت تولید نیست.»
این تحلیلگر اقتصاد انرژی درباره مشکلات سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها ادامه داد: «پالایشگاه‌ها از سرمایه‌گذاری بخش دولتی محرومند و این مهم اتفاق نمی‌افتد زیرا اصل ۴۴ مانع سرمایه‌گذاری بخش دولتی می‌شود چرا که سرمایه‌گذاری در بخش پایین دستی صنعت نفت، به سرمایه بخش خصوصی محول شده است.»
بهروزی‌فر با تصریح اینکه در افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت تولید سرمایه‌گذاری نشده است، درباره مشکلات مصرف بیان کرد: «هرساله خودروهای جدیدی وارد چرخه مصرف می‌شوند اما خودروهای فرسوده از این چرخه خارج نمی‌شود زیرا تقریباً اسقاط صفر است. همچنین کیفیت خودروهای داخلی مناسب نیست و بسیار بیشتر از میانگین استاندارد جهانی مصرف می‌کنند.»
او با عنوان کردن اینکه جلوی واردات خودرو گرفته شده است و خودروهای هیبریدی و برقی تقریباً جایگاهی در حمل‌ونقل ما ندارد، تاکید کرد که مصرف بنزین بالا رفته و تولید هم ثابت مانده و این شکاف غیرطبیعی نیست.
این کارشناس درباره کیفیت بنزین تولید داخل نیز گفت: «با توجه به ناترازی بنزین، سیستم مجبور است بخشی از فرآورده‌های پتروشیمی را به بنزین تبدیل کند و به عنوان بنزین بفروشد. از طرفی امکان تولید بنزین سوپر وجود نخواهد داشت و مشخص است که تراز منفی بنزین بر کیفیت تولید داخل تاثیر منفی می‌گذارد.»
دولت بعدی درباره بی‌فایدگی راهکار قیمتی هوشیار باشد
بهروزی‌فر درباره احتمال استفاده دولت از راهکارهای قیمتی، آن را بی‌فایده خواند و یادآور شد: «با راهکار قیمتی امکان مثبت کردن تراز بنزین نیست. در دوره احمدی‌نژاد قیمت بنزین هفت برابر شد اما چه تاثیری بر مصرف داخلی داشت؟»
او با تصریح اینکه مصرف داخلی باید طی فرآیندی کاهش پیدا کند که یکی از آخرین حلقه‌های این روند می‌تواند افزایش قیمت باشد، افزایش حمل‌ونقل عمومی، بهبود وضعیت خودروهای تولید داخل، اسقاط خودروهای پرمصرف و قدیمی از راهکارهای کاهش مصرف دانست.
این کارشناس مسائل انرژی تاکید کرد: «افزایش قیمت بدون راهکارهای دیگر هیچ تاثیری نمی‌گذارد و فقط یک تاثیر کوتاه‌مدت چندماهه بر مصرف می‌گذارد که بعد از آن با توجه به افزایش تورم و قیمت تمام کالاها، عملاً تاثیر افزایش قیمت بنزین خودبه‌خود از بین می‌رود و مصرف روند سابق خود را طی می‌کند.»
بهروزی‌فر در پایان خاطرنشان کرد: «عمر دولت سیزدهم دیگر به راهکار قیمتی قد نمی‌دهد و امیدوارم دولت بعد منطقی‌تر از این باشند که بخواهند صرفاً با راهکار قیمتی، افزایش مصرف را مدیریت کند.»
