از برف‌های مسکو تا آفتاب آپرین
صبح امروز، نخستین قطار باری برنامه‌ریزی‌شده از روسیه با عبور از مسیر ریلی روسیه، قزاقستان و ترکمنستان و از طریق مرز اینچه‌برون وارد جمهوری اسلامی ایران شد و پس از طی مسافتی حدود ۶۵۰۰ کیلومتر، در بندر خشک ریلی آپرین مستقر در جنوب تهران متوقف گردید. این رویداد که در چارچوب توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی میان ایران و روسیه و فعال‌سازی کریدور بین‌المللی شمال–جنوب انجام شد، گامی مهم در جهت تقویت تبادلات تجاری، افزایش سهم ترانزیت ریلی کشور و ارتقای جایگاه ایران در شبکه حمل‌ونقل منطقه‌ای محسوب می‌شود. قطار مذکور حامل ۶۲ کانتینر ۴۰ فوتی شامل محموله‌هایی از کاغذ، خمیر کاغذ و مشتقات آن است که مقصد نهایی آن‌ها ایران و عراق می‌باشد. ورود این قطار به بندر خشک آپرین، آغاز مرحله جدیدی از همکاری‌های منظم ریلی میان ایران، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی تلقی شده و زمینه‌ساز توسعه سرمایه‌گذاری و افزایش ظرفیت لجستیکی کشور خواهد بود.
ورود نخستین قطار باری برنامه‌ریزی‌شده از روسیه به بندر خشک ریلی آپرین؛ گامی بزرگ در توسعه کریدور شمال–جنوب و تقویت همکاری‌های تجاری ایران و روسیه
نخستین قطار باری برنامه‌ریزی‌شده از روسیه امروز (شنبه) وارد بندر خشک ریلی آپرین در جنوب تهران شد؛ رویدادی که به گفته مسئولان حمل‌ونقل دو کشور، نقطه‌عطفی در توسعه همکاری‌های اقتصادی و لجستیکی ایران و روسیه و گامی مؤثر در فعال‌سازی کریدور بین‌المللی شمال–جنوب به شمار می‌رود. این قطار که از ۹۰۰ کیلومتری شمال مسکو حرکت خود را آغاز کرده، پس از عبور از کشورهای روسیه، قزاقستان و ترکمنستان، از مرز ریلی اینچه‌برون وارد ایران شده و پس از طی حدود ۶۵۰۰ کیلومتر مسیر در مدت ۱۰ تا ۱۲ روز به بندر خشک آپرین رسیده است. محموله این قطار شامل ۶۲ کانتینر ۴۰ فوتی حامل کاغذ، خمیر کاغذ و سایر مشتقات کاغذ است که بخشی از آن برای بازار داخلی ایران و بخش دیگر برای صادرات به کشور عراق در نظر گرفته شده است.
ایران و روسیه در مسیر جدید همکاری‌های لجستیکی
مرتضی جعفری، معاون بازرگانی و بهره‌برداری راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در مراسم استقبال از این قطار اظهار کرد: «امروز شاهد ورود نخستین قطار ترانزیتی روسیه به بندر خشک ریلی تهران (آپرین) هستیم؛ مسیری که حاصل تلاش‌های مشترک چند ساله میان راه‌آهن‌های ایران، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان است.»
وی یادآور شد: «فعال‌سازی کریدور شمال–جنوب از سال ۲۰۲۲ در دستور کار قرار گرفت. در ابتدا قطارهای آزمایشی با توقف‌های طولانی و تعرفه‌های بالا مواجه بودند و صاحبان کالا رغبتی به استفاده از این مسیر نداشتند، اما امروز با هماهنگی‌های انجام‌شده میان راه‌آهن‌های کشورهای مسیر، شاهد بهبود چشمگیر شرایط هستیم و هم‌اکنون به طور میانگین هر ۱۰ روز یک قطار در این کریدور حرکت می‌کند. این قطار با طی مسیر حدود ۶۵۰۰ کیلومتری در مدت ۱۰ روز به آپرین رسید، در حالی که مسیر مشابه به بندرعباس حدود ۱۵ روز و مسیرهای دریایی جایگزین دست‌کم ۴۵ روز زمان می‌برد. این نشان‌دهنده ظرفیت بالای مسیر ریلی جدید برای رقابت در عرصه حمل‌ونقل بین‌المللی است.»
معاون راه‌آهن تأکید کرد: «آپرین نقطه بسیار مهمی در کشور است که می‌تواند به قطب حمل‌ونقلی منطقه تبدیل شود. بر اساس مصوبه دو هفته پیش در ستاد مراکز لجستیک، طی تفاهم‌نامه‌ای شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) و بندر خشک ریلی آپرین به عنوان شهر لجستیک تهران معرفی و مصوب شدند تا از ظرفیت‌های هر دو مجموعه برای توسعه صادرات، واردات و ترانزیت استفاده شود. در حال حاضر هماهنگی‌هایی با کشورهای عضو CIS، از جمله روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، ترکیه، افغانستان و پاکستان انجام شده و هدف این است که ایران به قطب صادرات، واردات و ترانزیت کالا در منطقه تبدیل شود.»
جعفری با اشاره به اهمیت حضور بخش خصوصی در این مسیر افزود: «دولت وظیفه دارد بستر را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم کند. با اتکا به توان این بخش، امیدواریم به‌زودی به اهداف تعیین‌شده دست یابیم. طی یک ماه آینده چند قرارداد سرمایه‌گذاری جدید در بندر خشک آپرین به امضا خواهد رسید و هدف‌گذاری ما رسیدن به ظرفیت ورود روزانه یک قطار به این بندر تا پایان سال است.»
نقش آپرین در زنجیره توزیع کالا
در بخش دیگری از این مراسم، داریوش یزدی، مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری آپرین پرس، گفت: «ورود این قطار پیام‌آور ظرفیت‌های عظیم کریدور حمل‌ونقلی شمال–جنوب است که شمال آسیا را به اقیانوس هند و بازارهای پررونق جنوب متصل می‌کند. بندر خشک ریلی آپرین یک قطب مهم منطقه‌ای، کشوری و شهری است که توزیع کارآمد کالا بین تهران، سایر مناطق و کشورهای اطراف را میسر می‌کند.»
وی تأکید کرد: «این رویداد تنها یک انتقال بار نیست؛ بلکه آغاز راهی است که رونق همکاری، توسعه اقتصادی و صلح را برای کشورهای منطقه به همراه خواهد داشت.»
همکاری‌های راه‌آهن روسیه و ایران؛ گذشته تا امروز
در این مراسم اولِگ پولی‌یِف، مدیرعامل لجستیک راه‌آهن روسیه نیز گفت: «امروز جشن یک پیروزی مشترک میان ایران و روسیه را برگزار می‌کنیم. توسعه این مسیر از سال ۲۰۲۲ آغاز شد، زمانی که نیاز به ایجاد مسیر جایگزین و مطمئن برای شرکت‌ها و کارفرمایان احساس شد. پاییز سال ۲۰۰۲ نخستین قطار از مسکو به بندرعباس حرکت کرد؛ مسیری که طولانی و پرهزینه بود. اما امروز، با همکاری شرکت‌های فعال در مسیر و هماهنگی میان راه‌آهن‌های ایران، ترکمنستان و قزاقستان، زمان ترانزیت به حدود ۱۵ روز کاهش یافته و هزینه‌ها نیز تقریباً نصف شده است.»
پولی‌یِف افزود: «ترمینال لجستیک آپرین در مکان درستی ایجاد شده و به عنوان تقاطع کریدورهای شرق–غرب و شمال–جنوب، آینده بسیار روشنی دارد. این بندر خشک می‌تواند جایگزینی مؤثر برای مسیرهای دریایی به‌ویژه مسیر دریای شمال باشد.»
وی در پایان گفت: «برنامه‌ریزی شده تا پایان سال ۲۰۲۵ میلادی دست‌کم چهار قطار از روسیه به ترمینال آپرین اعزام شود.
این مسیر نه تنها تجاری بلکه سیاسی و راهبردی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و گسترش آن، پیوند اقتصادی کشورهای منطقه را تقویت خواهد کرد.»
آپرین؛ دروازه جدید ترانزیت ایران
بندر خشک ریلی آپرین که در جنوب تهران واقع شده، از موقعیت جغرافیایی ممتاز برای اتصال به شبکه‌های ریلی بین‌المللی برخوردار است. این مرکز لجستیکی به‌عنوان حلقه ارتباطی میان خطوط شمالی (به‌سمت روسیه و آسیای مرکزی) و جنوبی (به‌سمت بنادر جنوبی ایران و خلیج فارس) عمل می‌کند. بر اساس اعلام معاون راه‌آهن، از خردادماه امسال که نخستین قطار از چین وارد بندر خشک آپرین شد، تاکنون ۳۰ قطار بین‌المللی به این بندر وارد شده است. بخش قابل توجهی از محموله‌های ورودی از روسیه پس از تخلیه در آپرین، به سمت عراق بارگیری و صادر می‌شود.
ورود نخستین قطار باری روسیه به بندر خشک آپرین را می‌توان نقطه عطفی در مسیر توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی ایران و روسیه دانست؛ رویدادی که نه تنها زمان ترانزیت میان دو کشور را به کمتر از دو هفته کاهش داده، بلکه چشم‌انداز روشنی از تبدیل ایران به هاب لجستیکی منطقه و مرکز تبادلات ریلی در مسیر کریدور شمال–جنوب ترسیم کرده است.
به گفته مسئولان دو کشور، این همکاری‌ها در ماه‌ها و سال‌های آینده با افزایش تعداد قطارهای منظم، توسعه زیرساخت‌های ریلی و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، ابعاد گسترده‌تری پیدا خواهد کرد.
