با توجه به از بین رفتن مرزهای فیزیکی، تأثیر سازمانهای بینالمللی در کسب منافع ملی کشورها مشهود است. یکی از این نهادهای بینالمللی، سازمان جهانی گمرک است.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ترابران، اگر اکنون از افرادی که اطلاعات عمومی نسبتا خوبی دارند پرسیده شود که سازمان جهانی گمرک چیست و کجاست؟ بدون شک میگویند که سازمان جهانی گمرک، یک سازمان بین دولتی است که مقر اصلی آن در بروکسل بلژیک است و برای ایجاد مقررات گمرکی ساده و هماهنگ ایجاد شده است. اما شاید از چگونگی ایجاد آن آگاه نباشند؛ بنابراین در این نوشتار سعی شده است که خوانندگان را با چرایی و چگونگی ایجاد سازمان جهانی گمرک و نامگذاری روز 26 ژانویه به نام روز جهانی گمرک را آشنا کنیم.
روند شکلگیری سازمان جهانی گمرک
به سالهای پس از جنگ جهانی دوم برمیگردیم. همان زمانی که جنگ کشورهای درگیر در حوزه اروپا را ویران کرده بود و آنها برای بازسازی کشور خود به یک سازمان برای بازسازی و همچنین تجارت بیشتر نیاز داشتند. به این صورت، بعد از ایجاد سازمان گات (GATT) (موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت که هدف آن بسط و توسعه تجارت بود)، موضوع ایجاد مقررات یکنواخت و ساده و حذف موانع در راه تجارت خارجی بیش از پیش مهم شمرده شد و سنگبنای شکلگیری سازمان جهانی گمرک بنا نهاده شد.
در ۱۲ سپتامبر سال ۱۹۴۷، در سیزدهمین اجلاس دولتهای اروپایی کشورها تصمیم گرفتند که برای حذف موانع گمرکی بین خود یک اتحادیهگمرکی ایجاد کنند. این کشورها در نهایت نمانکلاتور طبقهبندی کالا و ضوابط تعیین ارزش گمرکی کالا را بهخاطر منافع زیادی که در تجارت دارند، بهصورت یک کنوانسیون بینالمللی به اجرا درآوردند و همزمان ۳ کنوانسیون ایجاد کردند.
در سال 1948، دو کمیته به نامهای کمیته اقتصادی و کمیته گمرکی تشکیل شد. با این حال تا رسیدن به یک سازمان جهانی منسجم راه زیادی در پیش بود. مراحل تکمیل و توسعه این کمیته و تبدیل آن به سازمان، گام به گام سپری شد تا اینکه در سال 1952 کنوانسیون تاسیس شورای همکاری گمرکی رسماً به اجرا گذاشته شد. جلسه افتتاحیه شورا در 26 ژانویه 1953 در بروکسل با 17 عضو موسس برگزار شد و به این صورت شورای هماهنگی گمرکی تشکیل شد.
به همین دلیل، روز 26 ژانویه هر سال در تقویم کشورهای مختلف به نام روز جهانی گمرک نامگذاری شده است.
شورای همکاریهای گمرکی یک سازمان جهانی بینالدولی است که کنوانسیون ایجاد آن در 15 دسامبر 1950 به امضای چند دولت رسید. مقر آن در بروکسل و وظیفه آن به طور کلی رسیدگی به کلیه مسائل گمرکی در سطح جهان است.
در سال 1994 شورا نام «سازمان جهانی گمرک» را به عنوان سازمان کاری این شورا، انتخاب کرد تا نشان دهد که به یک نهاد بینالمللی تبدیل شده است.
پیوستن ایران به سازمان جهانی گمرک
اندک اندک کشورهای مختلف به این سازمان پیوستند تا جایی که اکنون بالغ بر 162 کشور عضو آن هستند. پس از یک سال، یعنی در سال 1995 برابر با سال 1373 ایران عضو رسمی این سازمان شد که همواره با توجه به چالشهای موجود در بخشهای سیاسی و اقتصادی در راه رسیدن به منافع و مزایای این سازمان نتوانسته بهره کافی را ببرد. با توجه به از بین رفتن مرزهای فیزیکی، تاثیر سازمانهای بینالمللی در کسب منافع ملی کشورها و همچنین نقش تجارت جهانی در اقتصاد ملی کشورها مشهود است.
خوب است بدانید که بر اساس تعریف شورای همکاری گمرکی یعنی همان سازمان جهانی گمرک، گمرک سازمانی دولتی است که مسئول اجرای قانون گمرک و وصول حقوق و عوارض ورودی و صدوری و همچنین واردات، ترانزیت و صادرات کالا است.
گمرک جمهوری اسلامی ایران
گمرک ایران یکی از قدیمیترین سازمانهای اقتصادی کشور است که بهعنوان مرزبان اقتصادی نقش موثری در وصول درآمدهای دولت و اجرای سیاستها و خطمشیهای اقتصادی، بازرگانی و حتی فرهنگی دارد.
گسترش روزافزون مناسبات بینالمللی در همه زمینههای تجاری و اطلاعرسانی، افزایش حجم تجارت جهانی و ضرورت انتقال تکنولوژی و سایر ملاحظات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بر اهمیت گمرک، سیاستهای گمرک و جایگاه آن در نظام اقتصادی کشور، میافزاید. اقتصاد تکمحصولی کشور و اتکای بیش از حد به درآمدهای نفتی، اهمیت توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی را خاطرنشان میسازد.