در ماههای ملتهب اخیر، چندین بار خبر اعتصابات رانندگان در شبکههای اجتماعی منتشر شد اما در حالی که رسانههای خارجی ویدئوهایی از جادههای خالی و اعتصابات گسترده رانندگان را نشان میدهند، رئیس کانون سراسری کامیونداران ایران میگوید رانندگان کامیونها اعتصاب نکردهاند، در حال حاضر هیچ مشکلی در پایانههای بار نداریم و کامیونداران نیز در حال حمل بار خصوصا کالاهای اساسی هستند. به هر روی، آنچه در حقیقت آن شکی نیست این است که معیشت آسیبدیده کامیونداران در هر دوران بازیچه تهدیدهای گوناگون میشود؛ تا آنجا که این بار، هم از طرف حامیان اعتصابات که میخ در جاده میریزند و به کامیونها سنگپرانی و آتشاندازی میکنند تهدید میشوند و هم از طرف شرکتهای حملونقل که اگر کامیون خود را بخوابانند، بعدا هم به آنها باری داده نخواهد شد. با توجه به اینکه گفته میشود در این روزها، 50 درصد رانندگان دست از کار کشیدهاند، در گفتوگو با دو تن از رانندگان کنشگر تلاش کردیم برخی از مشکلات بیشمار کامیونداران را پوشش دهیم؛ با این امیدواری که صدای اعتراضات آنها پیش از تبدیل شدن به فریادهای ویرانگر شنیده شود.
علی اصغر عجمی با اشاره به مشکل تامین سوخت رانندگان به عنوان یکی از معضلات اساسی رانندگان به ترابران میگوید: «هر بار که برای سوختگیری به جایگاهها میرویم، محال است که چند نفر برای گرفتن گازوئیل التماس نکنند. قرار بود بعد از پیامکی که از طرف ستاد سوخت برای رانندگان ارسال شد سهمیه سوخت ناوگان افزایش یابد که این مورد هم محقق نشد و وعده بیهوده بود!»
او میافزاید: «یک تریلی روزانه حدود 400 لیتر مصرف گازوئیل دارد، در حالی که مثلا برای کشنده من فقط 2500 لیتر شارژ شده است. آخر با 2500 لیتر چگونه میتوان 30 روز کار کرد؟! من اگر بخواهم خیلی هم صرفهجویی کنم، این میزان در 10 روز مصرف میشود، پس 20 روز بقیه را باید گازوئیل به نرخ آزاد بخرم. کامیونی که در بیابان حرکت میکند، هر هفته دو بارنامه میگیرد و چهار هزار کیلومتر تردد دارد، باید حداقل 10 هزار لیتر سهمیه داشته باشد، نه 2500 لیتر.»
عجمی با تاکید اینکه رانندگان هر ماه باید بابت خرید کامیون اقساط سنگینی را پرداخت کنند، خاطرنشان میکند: «قرار بود گازوئیل آزاد را با نرخ لیتری 600 تومان به رانندگان اختصاص بدهند، اما به هر جایگاهی که میرویم یا ندارند یا میگویند لیتری 4 هزار تومان است. من راننده که بارنامه دارم و کارکرد ماشینم مشخص است، نه اهل فروش گازوئیل هستم و نه قاچاقچی؛ اگر واقعا میخواهند مانع قاچاق سوخت شوند، بروند جلوی آنهایی را بگیرند که در بندرعباس و کنار خیابان و جاده، گازوئیل میفروشند. چرا با راننده که خدمتگزار مملکت است این گونه رفتار میکنند و سهمیه سوخت را کاهش میدهند؟!»
خالی کردن جیب رانندگان با دریافت کمیسیون
عجمی تاکید میکند: «یکی دیگر از مشکلات بزرگ رانندگان، کمیسیونی است که شرکتها از ما دریافت میکنند. مثلا برای بار از بندرعباس به مقصد تهران باید از مبلغ 24 میلیون نرخ حمل در بارنامه، 5 میلیون و 300 هزار تومان بابت کمیسیون شرکت بپردازیم، یعنی یکچهارم کرایه راننده، به عنوان کمیسیون به باربری داده میشود.»
او با اشاره به تصویب بخشنامه 14 تیرماه سال 99 که مقرر شد کمیسیون پرداختی از کرایه راننده کسر نشود، میگوید: «این مصوبه تا به حال چند بار ابلاغ شده، ولی هنوز نتوانستهاند آن را اجرا کنند. در حالی که بار مربوط به شخص دیگری است و فرد دیگری هم آن خریداری کرده و راننده فقط مسئول حمل آن محسوب میشود، چرا باید مجبور به پرداخت مبلغ کمیسیون، بیمه بار و هزینه باسکول – که ابداً به ما ارتباطی ندارد – باشیم.»
او توضیح میدهد: «در بندرعباس 20 درصد کمیسیون از راننده میگیرند. در حالی که هیچ خدماتی ارائه نمیدهند، نه پارکینگ دارد، نه سرویس بهداشتی و حمام، نه آبسردکن و … حتی در بعضی از باربریها صندلی هم برای راننده نگذاشتهاند! راننده مجبور است در گرمای 50 درجه بندرعباس عرقریزان منتظر بار بماند.»
این فعال بخش حملونقل جادهای با انتقاد از خرابی شدید جادههای کشور میافزاید: «سازمان راهداری عوارض حمل بار را از 4 درصد به 9 درصد افزایش داد و فوراً هم ابلاغ و اجرا شد. بعد هم گفتند در ازای افزایش عوارض، به آسفالت جادهها رسیدگی میکنند، اما چیزی تغییر نکرده است. شاید هنگام تردد خودروهای شخصی چندان محسوس نباشد، ولی وقتی تریلی با 25 تن بار در دستاندازهای جاده میافتد، تمام قطعاتش خرد میشود و نیمی از تصادفات جادهای به دلیل خرابی جادههاست. هیچ امکانات رفاهی هم در جادهها نداریم. شبها هر کجا توقف کنیم صبح که بیدار میشویم یا باک ماشین را خالی کردهاند یا باتری را دزدیدهاند یا جعبهها را خالی کردهاند!»
او ادامه میدهد: «اگر هوشیار بخوابیم، شاید بتوانیم موارد مربوط به سرقت را کنترل کنیم، ولی دیگر آسفالت جادهها در اختیار ما نیست. با عوارض 9 درصدی حداقل باید جادهها را آسفالت کنند. ما از خیر توسعه جادههای سه بانده گذشتیم، حداقل آسفالتها را ترمیم کنند تا رانندگان با این درآمد بسیار کم مجبور به تعویض مکرر قطعات ماشین خود نشوند.»
عجمی درباره مشکل بیمه رانندگان هم چنین توضیح میدهد: «بیمه رانندگان جدیدالورود بحث بسیار مهمی است. آنها مجبورند ماهی 1 میلیون و 700 هزار تومان تا 1 میلیون و 800 هزار پرداخت کنند. مسئولان چند سال است که دارند فقط وعده میدهند و میگویند از طریق کمیسیونهای مجلس پیگیری میکنند، ولی هیچکس جوابگو نیست. از طرف دیگر، بیمه تامین اجتماعی، زمان بازنشستگی ما را با سابقه 30 سال خدمت در نظر گرفته، ولی واقعا 30 سال دوام آوردن در این شغل بسیار طاقتفرساست. گفته شد که رانندگی جزو مشاغل سخت و زیانآور محسوب میشود، ولی هنوز هیچ اقدام عملی انجام ندادهاند.»
بدعهدی شرکتهای دولتی
عجمی میگوید: «مشکل دیگر این است که شرکتهای دولتی مانند شرکت پشتیبانی امور دام، مجتمع فولاد مبارکه و ذوب آهن کرایههای حمل خود را پرداخت نمیکنند. در حالی که ما روغن، گازوئیل و لاستیک را بهصورت نقد میخریم و اگر هم بخواهیم قسطی بخریم مثلا برای خرید لاستیک در سه قسط باید 2 میلیون و 500 هزار تومان بهره پرداخت کنیم؛ آن وقت حدود سه ماه است که کرایه رانندگان از شرکت پشتیبانی امور دام تسویه نشده است، چرا کرایه ما باید سه ماه در حساب شرکت دولتی باقی بماند؟!»
او افزود: «قبلا به سامانه 141 شکایت میکردیم و فوراً رسیدگی میشد، ولی حالا که تماس میگیریم، میگویند نحوه پرداخت شرکت پشتیبانی امور دام همینطور است یا بارشان را نبرید یا اگر میبرید، باید صبر کنید، اما این حرف ابداً منطقی نیست. وقتی ما به بندر امام میرویم، باید دو روز با خستگی زیر آفتاب منتظر و معطل بمانیم؛ نه آذوقهای در ماشین داریم و نه باری غیر از بار شرکت پشتیبانی امور دام وجود دارد، بنابراین مجبور میشویم که بار امور دام را بپذیریم. هر روز هم پیامک میدهند که برای حمل نهادههای دامی به بندر امام بروید. وقتی راننده بار را میآورد و کمیسیونش را نقد پرداخت میکند، پس کرایه او هم باید بهروز پرداخت شود.»
عجمی با انتقاد از بیتوجهی مسئولان نسبت به شکایات رانندگان، میگوید: «با گذشت سالها، انبوه مشکلات رانندگان روی هم تلنبار شده و هر مدیری هم بر سر کار میآید، فکر منافع خودش است و به دنبال درمان درد نمیرود. من خودم چهار سال است که برای بیمه رانندگان جدیدالورود و سهمیه سوخت فریاد میزنم، ولی کسی اهمیت نمیدهد.»
او با اشاره به پایین بودن رقم کرایه رانندگان یادآور میشود: «هر دفعه که اعتراض میکنیم میگویند از ماه بعد درست میشود.تعویض و سرویس یک روغن 7 میلیون و 200 هزار تومان قیمت دارد که نهایتا طی 10 هزار کیلومتر مصرف میشود. مسافت تهران تا بندرعباس حدود هزار و 500 کیلومتر است، یعنی فقط هزینه تعویض روغن برای هر سرویس رفت و برگشت حدود 2 میلیون و 500 تومان میشود. روزی 500 الی 800 هزار تومان مزد راننده است و خرج خورد و خوراک در راه هم روزی 500 هزار تومان و کمیسیون شرکت باربری 5 میلیون و 500 هزار تومان، یعنی در حالی که هنوز کرایهای نگرفته و بار را خالی نکردهایم، همه این مبالغ باید پرداخت شود، بنابراین کرایههای فعلی اصلا جوابگو نیست، سفره رانندگان روزبهروز کوچکتر میشود و شرمنده خانواده خود میشوند.»
او تصریح میکند: «قرار بود کرایهها بهروزرسانی شود، ولی هنوز هیچ خبری نیست. آخرین باری که کرایهها افزایش یافت، دلار حدود 23 هزار تومان بود، و دلار 36 هزار تومان است یعنی کرایه ما با دلار 23 هزار تومانی محاسبه میشود، اما با دلار 36 هزار تومان خرج میکنیم و کاری هم از دستمان برنمیآید. کاش مسئولان سازمان حداقل به امضای خود احترام قائل میشدند و ابلاغیه 14 تیرماه اجرا میشد، ولی متاسفانه در اکثر ارگانها رابطه و ضابطه استوار است و اقشار ضعیف همیشه مظلوم واقع میشوند.»
رانندگان اعتراضات مدنی دارند
عجمی با بیان اینکه با توجه به مشکلات یاد شده، رانندگان بسیاری به دنبال اعتصاب و توقف فعالیت کامیونهای خود هستند، میگوید: «من شخصاً مخالف اعتصاب هستم و ماشینم را نخواباندهام، چون به نظرم الان وقت اعتصاب نیست و اکنون زمانی است که ما باید پیگیر مطالباتمان باشیم، ولی از من بهتنهایی کاری ساخته نیست. متاسفانه دولتمردان ما زمانی به یاد رانندگان میافتند که در شرایط بحرانی، حرف از اعتراض و اعتصاب باشد. وقتی خیالشان راحت شد که رانندگان با خواستههای آنها همراهی میکنند، دیگر هیچ حمایتی از رانندگان نمیکنند و همه قول و وعدههای خود را فراموش میکنند. این بار هم مثل همیشه خواهد بود و من به شما قول میدهم و مطمئنم هیچ گرهای از کار رانندگان باز نخواهد شد.»
او میافزاید: «اکثر رانندگانی که به دنبال اعتراض و اعتصاب هستند، رانندگان جدیدالورودند که مشکل بیمه دارند، زیرا اغلب کسانی که از یارانه دولتی بیمه استفاده میکنند، اساساً راننده نیستند و در مشاغل دیگری فعالیت دارند، فقط با شماره هوشمندشان بارنامهای را به اسمشان میگیرند و بیمه آنها ماهانه با رقمی حدود 700 هزار رد میشود، ولی رانندگان جدیدالورود اکثرا شاغل همین شغل هستند و از سوبسید دولت استفاده نمیکنند.»
عجمی درباره وضعیت فعلی تردد ناوگان جادهای حمل بار میگوید: «مثلا در اصفهان جادهها خیلی خلوت شده است یا در گمرک شهریار اکثر ماشینها ترک هستند و ماشینهای ایرانی خیلی کم دیده میشوند. البته خیلی از رانندگان مجبور شدهاند که ماشین خود را بخواباند چون کار کردن با شرایط حاضر و بدون گازائیل اصلا صرفه اقتصادی ندارد.»
او در پایان یادآور میشود: «ای کاش کانونها و انجمنهای صنفی رانندگان به جای صدور بیانیه برای جلوگیری از اعتصابات رانندگان، به مدیران دولتی گوشزد میکردند که اگر به خواستههای به حق رانندگان توجه میکردند، امروز از حمایت 100 درصدی این قشر زحمتکش بهرهمند میشدند.»
مطالبات رانندگان را تقلیل ندهید
نوید خیرمند نیز یکی دیگر از رانندگانی است که با او گفتگو کردهایم. او با اشاره به فراخوان کانال مجعول اتحادیه تشکلهای کامیونداران و رانندگان سراسر ایران، در خصوص اعتصابات سراسری رانندگان میگوید: «اگرچه این گونه فراخوانها با بیاعتنایی اکثریت رانندگان مواجه شده، اما در عین حال باعث شده که بار دیگر توجه عدهای از مسئولان ازجمله نمایندگان مجلس، دستگاههای نظارتی و امنیتی، مسئولان سازمان راهداری، کانونهای رانندگان و کامیونداران و شرکتهای حملونقل که بعضاً با فعل یا ترک فعل خود بخشی از دلایل ایجاد نارضایتی بین رانندگان هستند، به مشکلات بخش حملونقل معطوف شود.»
او با انتقاد از اظهارنظرهای این روزهای نمایندگان صنفی و انعکاس نادرست مشکلات یا تقلیل آنها به نیازهای بدیهی و حداقلی همچون لاستیک، روغن و سوخت که جزء ملزومات یک حملو نقل پویا است، میافزاید: «از نمایندگان صنف میخواهم با توجه به مطالبات اصولی و واقعی کامیونداران، حداقل برای بیانیههای آینده، بعد از انداختن تقصیر به گردن تحریمهای ظالمانه، مواردی را که با پیگیری خود حلوفصل کرده و یا با رفع نواقص آن مانع از سوءاستفاده دشمنان و به قولی جیرهخواران اجانب و وابسته به استکبار جهانی شدند، برای رانندگان تشریح کنند تا اعتماد از دست رفته بین رانندگان و نمایندگان خود تا حدی جبران شود.»
خیرمند با انتقاد از اینکه به جای مطالبه از دولت برای برقراری امنیت، به رانندگان توصیه شده برای جلوگیری از صدمات احتمالی در ایام اعتصابات، صرفا در روز تردد کنند، گفت: «متاسفانه این توصیهها برای رانندگان راهگشا نیست و مسئولان باید تدبیری بیندیشند که با اجرای درست قوانین کامیونداران حداقل اندازه سود بانکی در سال درآمد داشته باشد تا برای تداوم فعالیت خود انگیزه داشته باشند.»
او در ادامه، مطالبات اساسی رانندگان را به شرح زیر برشمرد:
1- بهروزرسانی شاخص کرایه منطبق با هزینههای واقعی و اجرای دقیق و بیکموکاست تن-کیلومتر که اجرای آن موضوع روغن و لاستیک را هم پوشش میدهد.
2- قطع ید شرکتهای حمل و نقل در دست درازی به حقوق قانونی رانندگان با اجرای مفاد بخشنامه شماره ۴۳۳۳۵/۷۴/۱ مورخ 14/۰۴/99 .
3- حذف ضرایب منحوس و ساختگی تطبیق که موجب به انحراف کشیده شدن تن-کیلومتر و اعمال سلیقه آن شده است.
4- نفی بومیگرایی در عمل و توزیع عادلانه بار و قطع اعمال نظر شرکتها در تخصیص بار به رانندگان به واسطه گسترش سالنهای اعلام بار (حقیقی و مجازی).
5- تجدیدنظر در سهمیهبندی سوخت و رفع تبعیض در تخصیص سوخت به کامیونداران، همچنین توزیع مکفی و بهموقع سوخت در مجاری عرضه و پایان دادن به صفوف طولانی جایگاههای عرضه سوخت به ویژه در استانهای جنوبی.
6- بهسازی و نوسازی راهها و جادهها و عمل به وعدههایی که در زمان افزایش ۱۲۰ درصدی عوارض جابهجایی کالا داده شد.
۷- تامین امنیت و ارائه خدمات مطلوب متناسب با کرامت انسانی رانندگان در پایانههای داخلی، مرزی، اسکلهها و همچنین مجتمعهای خدمات رفاهی بینراهی.
8- الزام صاحبان کالا و شرکتهای حملونقل (بهویژه دولتیها که مرتبط با کالاهای اساسی هستند) به پرداخت بهموقع کرایه و برخورد متناسب و واقعی با شرکتهای متخلفی که نسبت به مسئولیت خود در این خصوص بیتفاوت هستند.
9- حذف پرداخت حق بیمه تکمیلی بهصورت درصدی و جایگزینی آن با حق بیمه متناسب با خدمات شرکت ارائهدهنده بیمه و همچنین منع شرکتهای حملونقل از دخالت و بهرهبرداری از محل درآمد این بیمه.
10- ساماندهی و اصلاح روند ایست بازرسیهایی که با ایجاد صفوف طولانی و اسکن راننده به همراه کامیون بدون در نظر گرفتن عوارض ناشی از آن برای سلامت راننده بهواسطه افزایش گیتهای عبور و اسکن متحرک، موجبات آزردگی خاطر رانندگان را فراهم میکنند.
11- تعیین تکلیف قطعی تناژ مجاز ناخالص انواع کامیون و پایان دادن به اعمال سلیقهای قانون توسط پلیس و اداره راه.
او در پایان خاطرنشان میکند: «قطعاً موارد دیگری هم به نسبت کلاس کامیون و انواع بارگیر وجود دارد که باید بهصورت تخصصی به آنها رسیدگی شود، ولی اصول کلی مطالبات در چهارچوب موارد فوق است.»