ترابران- رسانه‌های اجتماعی پیشتاز خبرسازی و خبررسانی در دنیای این روزهای ما هستند و انگار ماموریت دارند رمقی برای حریم خصوصی و اسرار آدم‌ها باقی نگذارند. حالا همه یا خبرنگارند یا سوژه خبری. مثلا ممکن است همین طور که در حیاط خانه دارید رخت‌ها را روی طناب پهن می‌کنید، با دیدن رد پای سفید به جای مانده از پرنده آهنی در آسمان، هوس عکس گرفتن و به اشتراک گذاشتن در اینستاگرام به سرتان بزند. شما فقط یک عکس گرفته‌اید، اما پرده از راز بزرگی برداشته‌اید و پهپادی را در آسمان کشف کرده اید!

 ترجمه و تدوین: امیر کسروی

مدرس و آزمایشگر رسمی خلبانی

مجله هفته هوایی آمریکا (Aviation Week) به تازگی تصویری را در یادداشتی منتشر و در آن ادعا کرد که به احتمال قوی، این عکس مربوط به پهپاد آرکیو-١٨٠ یعنی سرّی‌ترین هواپیمای تجسسیِ بدون سرنشین آمریکا است. این مجله با موشکافی‌های زیرکانه، برای اولین بار در سال ٢٠١٣ به اسرار این پهپاد دسترسی پیدا کرده و آن را به عنوان مرموزترین پروژه نیروی هوایی آمریکا به خوانندگانش معرفی کرده بود. از آن زمان تاکنون، دولت و نیروی هوایی آمریکا، کاملا درباره این پهپاد سکوت کرده‌اند.

این پهپاد در پایگاه نیروی هوایی ادواردز در کالیفرنیا خانه دارد و از آنجا به پرواز درآمده بود. عکس اول این مطلب، توسط یک آمریکایی کنجکاو از داخل حیاطش برداشته شده و آن را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده بود که به سرعت در تارنماهای مجازی معتبر دست به دست شد. بدین ترتیب، خبرنگاران کارشناس مجله Aviation Week  به آن دسترسی پیدا کردند.

در زمان عکسبرداری، این پهپاد بر فراز کالیفرنیا در مسیری بیضی‌وار، در ارتفاع تقریبی بیست هزار پایی در گردش بود، ولی به نظر نگارنده، دنباله خاکستری این پهپاد، موجب می‌شود درباره این ارتفاع دچار تردید شویم، زیرا درجه برودت در این ارتفاع به حدی نیست که باعث تشکیل دنباله خاکستری اگزوز خروجی از موتورهای دوگانه آن شود.

پرواز این هواپیمای غیرعادی با رنگ سفید که در روز روشن انجام شده بود، کنجکاوی بسیاری را برانگیخت و کارشناسان حرفه‌ای، ویژگی‌های سازه آن را با پهپاد سرّی آرکیو-١٨٠ یکسان می‌دانند.

اهمیت این پهپاد در تاریخچه آن است و ویژگی آن در مخفی ماندنش از چشم رادارها در مناطق جنگی. هدف اصلی از ساختن این پهپاد، پروازهای تجسسی، نقشه‌برداری و جاسوسی بر فراز کشورهایی مانند ایران، کره شمالی و سوریه و غیره، بدون خطر سرنگونی توسط نیروهای دفاعی است.

ساخت این پهپاد از سال ٢٠٠٥ آغاز و برای جانشینی پرنده سیاه و سریع اس‌آر-٧١ براساس تقاضای مشترک نیروی هوایی و دریایی آمریکا در نظر گرفته شد، ولی برای برآورد نیازهای متفاوت این دو نهاد نظامی، این پروژه به دو قسمت تقسیم شد.

نیروی هوایی، پهپادی دور پرواز را می‌طلبید و نیروی دریایی در فکر پهپادی بود که قادر به پرواز از روی رزم‌ناوهای غول‌پیکر نیروی دریایی باشد. وجه مشترک این نهادهای نظامی این بود که هر دو در پی پهپادی بودند که رادارها توانایی شناسایی آن را نداشته باشند.

پهپاد آرکیو-١٨٠ از بودجه سرّی نیروی هوایی آمریکا به کارخانه نورت‌روپ گرومن واگذار شد که در یک رقابت اقتصادی، دو کارخانه رقیبش، بوئینگ و لاکهید مارتین را کنار زد. طی پانزده سال، نیروی هوایی آمریکا این پروژه را سری نگهداشت و تاکنون در مورد آن مطلبی منتشر نکرده است، اما شواهد زیادی نشان می‌دهد که این پهپاد از مراحل آزمایشی گذشته و آماده برای بهره‌برداری است.

برخی منابع هم گزارش داده‌‌اند که این پهپاد، از اکتبر ٢٠١٩ از پایگاه اندرسندر گوام در اقیانوس آرام، توانایی مخفی ماندن خود را از رادار به آزمایش گذاشته است. فرودگاه این پایگاه نظامی، محل تردد هواپیماهای پهن‌پیکر در غرب اقیانوس آرام است و نقش اساسی این پایگاه، تقابل احتمالی با کشور چین است. پرواز این پهپاد بر فراز کالیفرنیا نیز شاید برای آزمایش نهاییِ پنهان ماندن آن در حین پرواز، از دید پیشرفته‌ترین رادارهای موجود بود که باعث لو رفتن آن شد. این پهپاد با وزن ١٤٦٣٠ کیلوگرم می‌تواند تا ٢٤ ساعت متمادی، بدون سوخت‌گیری مجدد پرواز کند و تا ٢٢٠٠٠ کیلومتر را پوشش دهد.

همین منبع گزارش می‌کند که 20 ژوئن ٢٠١٩ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، یک فروند پهپاد آرکیو٤ اِی را در تنگه هرمز سرنگون کرد. برای آمریکا، این بیانگر ضعف نیروی تهاجمی آمریکا بود و نشان داد کشورهایی که دارای سیستم دفاعی نسبتا پیشرفته‌ای هستند، می‌توانند به راحتی یک پهپاد قابل‌رویت در رادار را ردیابی و آن را با موشک‌های زمین به هوا سرنگون کنند.

این گزارش اضافه کرده که ایران با تولید موشک «پانزده خرداد» که روی وسیله نقلیه تعبیهشده (به گفته امیر حاتمی) قادر است هواپیماهای جنگنده و پهپادها را از فاصله ١٢٠ کیلومتری ردیابی و آنها را سرنگون کند.

با توجه به مشکلات پهپادهای قبلی، بدنه آر‌کیو-١٨٠ را طوری ساخته‌اند که دارای هیچ‌گونه لبه تیزی نباشد تا امواج رادار آن را تشخیص دهند و می‌تواند از دید سیستم دفاعی، مخفی بماند. این پهپاد در میان نظامیان پایگاه هوایی ادوارز، به خفاش سفید بزرگ یا «شیکیکا» لقب گرفته، نامی که از فیلم تخیلی خفاش سفید مقدس اقتباس شده است.

این پهپاد در کنار هواپیماهای بمب‌افکن بی٢١ -که آن را نیز کارخانه نورتروپ گرومن ساخته، می‌توانند تفوق هوایی و نیروی مخرب جنگی آمریکا را تقویت کند. بمب‌افکن بی٢١ دسامبر سال آینده رونمایی خواهد شد. هردو این پرندگان از دید رادارها در امان بوده و در حال حاضر، پیشرفته‌ترین ابزار برای سلطه هوایی آمریکا بر کشورهای دیگر هستند.

در کشورهایی با مطبوعات آزاد و جسور و خبرنگارهایی کنجکاو و بی‌پروا، جست‌وجو و آگاهی درباره پروژه‌های سرّی دولت، عملی است زیرا دسترسی به اسرار نظامی و فعالیت‌های دولت، حقی ملی است و افراد یا خبرنگاران جستجوگر، متهم به اقدام در جهت خلاف منافع و امنیت ملی نمی‌شوند.