پایگاه خبری ترابران– همان‌گونه که همگان آگاه هستند حملونقل عمومی جاده‌ای ایران به‌ویژه در بخش کالا با مشکلات عديده ای مواجه شده است که باید علت اصلی آن را از یک طرف در سطح تحصیلات، دانش، عدم آموزش و بالطبع عدم آگاهی بعضی از رانندگان و در نقطه مقابل مدیریت کلان، تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و عملکرد بعضی از مدیران جست‌وجو کرد.
اگر چه در گذشته‌های دور اکثر افراد جامعه تحصیلات قابل قبولی نداشتند و بعضی از این افراد مانند سایر مشاغل به سمت رانندگی حرفه‌ای جاده‌ای روی آورده‌اند، ولی به مرور زمان، افراد جامعه به سمت کسب تحصیل، آموزش و آگاهی حرکت کردند. در این میان، با توجه به اینکه لازمه هر پیشرفتی آگاهی و لازمه آگاهی هم تحصیل و آموزش است، نسیت به ارزشی که سیاست‌گذاران و مسئولان حوزه حملونقل برای رانندگان قائل شده‌اند، سطحی از مدارک تحصیلی را برای ورود فعالان اجباری کرده‌اند.
در کشورهای پیشرفته و صاحب سبک در حملونقل علاوه بر اینکه مدیران و مسئولان از میان تحصیل‌کردگان رشته‌های تخصصی حملونقل و لجستیک برگزیده می‌شوند، در تهیه و تدوین ضوابط، مقررات، بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و تضمین اجرای هر چه بهتر آنها از تجربیات میدانی رانندگان با تجربه نیز جهت مشاوره بهره می‌گیرند.
متأسفانه از آنجا که اکثر سیاست‌گذاران، تصمیم‌گیران و مدیران حملونقل خودشان تحصیل کرده دانشگاه‌های حمل‌و‌نقلی نیستند و تجربیات میدانی هم ندارند، طبیعتا به‌دلیل عدم آشنایی و آگاهی از مسائل و مشکلات نمی‌توانند دید و نگرشی واقعی و باز نسبت به حملونقل داشته باشند.
بنابراین عمدا یا سهوا تصمیم‌هایی می‌گیرند که نه تنها نمی‌تواند در مسیر پیشرفت و ارتقای کیفی حملونقل باشد، بلکه ممکن است تصمیمات آنها نتیجه عکس هم بدهد.
متأسفانه بعضی از مسئولان و مدیران علیرغم علم به عدم آگاهی خود درباره حملونقل، از دریافت مشاوره از رانندگان با تجربه نیز خودداری می‌کنند. نتیجه اقدامات این مدیران بعضی از مصوبات شورای‌عالی هماهنگی ترابری، ضوابط، مقررات، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های غیرکارشناسی، ضد و نقیض و غیرقابل اجرا در حوزه میدانی است که در نهایت موجبات گرفتاری رانندگان حرفه‌ای را فراهم می‌آورد.
به‌دلیل ذات شغل رانندگی در جاده به‌ویژه در ایران که راننده باید همه‌کاره حملونقل هم باشد، راننده بیشتر اوقات خود را از جامعه به‌دور است، در چنین شرایطی اگر دکتر و مهندس هم به شغل رانندگی روی بیاورد، به‌دلیل مشکلات، گرفتاری‌ها و عدم امکان مطالعه کافی ممکن است با افت اطلاعات و آگاهی مواجه شود، تا چه رسد به اینکه فردی با تحصیلات پایین بخواهد وارد حرفه رانندگی شود.
راننده از ابتدای پروسه حمل، دریافت حواله و بارگیری تا زمان تحویل محموله در مقصد تحت عنوان متصدی حمل و وکیل صاحب کالا یا گیرنده ایفای نقش می‌کند، چگونه یک فرد با تحصیلات پایین و بدون آگاهی می‌تواند این نقش را ایفا کند؟
به‌صورت قانونی از زمان ورود محموله به بارگیر کامیون، بسیاری از مسئولیت‌ها اعم از حقوقی و کیفری به‌عهده راننده گذاشته شده است، چرا راننده نباید از قوانین و مقررات حملونقل آگاهی داشته باشد؟ آیا مدیران برای آموزش علمی، فنی و حرفه‌ای رانندگان نباید برنامه‌ریزی کنند؟ علاوه بر آن راننده ای را که تحصیلات لازم نداشته باشد، چگونه می‌توان آموزش داد؟ بعضی از مسئولان درباره راننده حرفه‌ای و شغل رانندگی چه تصوری دارند و درباره آن چه فکر می‌کنند؟
احتمالاً از نظر بعضی از مسئولان نام دیگر راننده حرفه‌ای حمل کالا «باربر» است، شاید هم این نظریه درست باشد، زیرا من هم به‌عنوان یک راننده وقتی که بیکار می شوم با صاحب کالا یا شرکت حمل تماس می‌گیرم و می‌پرسم آیا باری دارید که برایتان حمل کنم؟
متاسفانه تا گذشته‌ای نه‌چندان دور پلیس محترم راهور برای متقاضیان بی‌سواد گواهینامه حرفه‌ای پایه یکم، که می‌بایستی از حداقل‌های قوانین و آثار حقوقی و کیفری مترتب و مربوط به حملونقل از طریق مطالعه آگاه باشند، گواهینامه بی‌سوادی و سازمان راهداری هم کارت هوشمند رانندگی صادر می‌کردند که همین روند چند پرسش ایجاد می‌کند:
۱_ آیا این مسئولان فکر می‌کنند یک راننده قرار است فقط در ایران فعالیت کند؟
۲ _ آیا سازمان راهداری نقش و کنترلی هم بر انتخاب مسیر فعالیت راننده دارد؟
۳ _ آیا پلیس راهور و سازمان راهداری در زمان صدور گواهینامه حرفه‌ای یا کارت هوشمند رانندگی، از راننده درباره مسیر فعالیتش سوال می‌پرسد که ایا فقط در مسیر داخلی است یا در حوزه بین‌المللی هم فعالیت خواهد داشت؟
۴ _ آیا سازمان راهداری برای رانندگان ترانزیت کلاس‌های آموزشی ویژه، کارت مهارت و کارت هوشمند جداگانه‌ای صادر می‌کند؟
۵ _ در همه کشورها از جمله ایران تابلو‌های جاده‌ای به دو زبان اصلی همان کشور و زبان دوم انگلیسی نوشته می‌شود، حال راننده‌ای که با تحصیلات کمتر از سیکل پروانه فعالیت رانندگی حرفه‌ای دریافت کرده است و می‌خواهد در بخش حملونقل بین‌المللی فعالیت کند، تکلیفش چیست؟
۶ _ آیا این فرد بدون آشنایی با زبان انگلیسی جهت نقشه‌خوانی یا خواندن تابلو در جاده‌های بین‌المللی مشکلی نخواهد داشت؟
نور امیدی در دل فعالان صنفی
در سالهای گذشته با پیگیری‌های بسیار، مکاتبات و مذاکراتی که با مسئولان وقت سازمان راهداری به‌ویژه آقای دکتر مهران قربانی، معاون حملونقل درباره ارتقای سطح کیفی تحصیلات و شأن و منزلت رانندگان انجام شد.
سازمان راهداری در تاریخ ۱۴/ ۸/ ۱۳۹۸ بخشنامه‌ای به شماره ۷۱/ ۱۱۴۸۶۱ با امضای جناب آقای مهندس حسن‌نیا، ریاست وقت سازمان راهداری صادر کرد که در آن حداقل سطح تحصیلات رانندگان حرفه‌ای ناوگان عمومی جاده‌ای جهت دریافت کارت هوشمند رانندگی را به مدرک دیپلم ارتقا دادند که نور امیدی در دل آگاهان صنفی و دلسوزان حملونقل تابید.(تصویرپیوست1)
نفوذ افراد غیرحرفه‌ای به حرفه رانندگی
حال پس از گذشت بیش از دو سال از صدور بخشنامه مترقی قبلی و در سالی که به‌نام سال تولید، دانش بنیان و اشتغال‌آفرین نام‌گذاری شده است و نسخه فروردین و اردیبهشت ماه ماهنامه راهبران سازمان راهداری مملو از اظهار نظر مدیران دانش‌بنیان است، در کمال تعجب، ناباوری و تأسف شاهد آن هستیم که سازمان راهداری در تاریخ ۳۰/ ۰۱/ ۱۴۰۱ بخشنامه‌ای صادر کرد که مضمون آن به این شرح بود:(تصویر پیوست 2)
«به‌منظور حمایت و ارتقای کمی سرمایه‌های انسانی در بخش حملونقل عمومی جاده‌ای کالا و مسافر، حداقل مدرک تحصیلی مورد نیاز برای رانندگان جدید (بدون داشتن سابقه فعالیت) برای ردیف‌های ۲ و ۵ و ۶ جدول مندرج در بخشنامه شماره ۷۱/ ۱۸۳۴۰۶ مورخ ۱۹/ ۱۲/ 1399 (تصویر پیوست 3) به مدت دو سال از تاریخ این بخشنامه به پایان دوره متوسطه اول، سوم راهنمایی، سیکل یا معادل آن تقلیل می‌یابد، حال منظور از معادل سیکل چیست و کدام بخش از تحصیلات است، نمی‌دانیم.
نکته قابل توجه این است که در دستورالعمل قبلی مورخ ۱۴/ ۸/ 1398 هم فقط ردیف ۲ و ۵ و ۶ اصلاح شده و از سیکل به دیپلم ارتقا یافته بود وگرنه بقیه موارد که تغییری نکرده بود و همان ابتدایی و سیکل باقی مانده بود.
در این دستورالعمل آمده است که به‌منظور ارتقای کمی سرمایه‌های انسانی مدرک تحصیلی رانندگان جدیدالورود از دیپلم به سیکل تنزل یافته است، یعنی هدف صرفا افزایش تعداد رانندگان حرفه ای است.
حال آنکه حرفه رانندگی به‌اندازه‌ای بی‌سامان است که برای ورود به آن هیچ گزینشی انجام نمی‌شود و فقط یک گواهینامه لازمه ورود به این شغل در نظر گرفته شده که برای همگان سهل الوصول است و بی دلیل نیست که افراد غیرحرفه‌ای بسیاری که به مشاغل دیگری اشتغال دارند، توانسته‌اند به آسانی در این شغل نفوذ و کارت هوشمند رانندگی حرفه‌ای اخذ کنند و از مزایای یارانه دولتی 50 درصدی بیمه‌ای که دولت با هدف کمک به قشر آسیب‌پذیر رانندگان در نظر گرفته است، استفاده کنند.
در حال حاضر بسیار بیشتر از نیاز جامعه حملونقل وسایل نقلیه عمومی حمل کالای جاده‌ای وجود دارد. گفتنی است که هیچ کدام از این وسایل نقلیه هم به‌دلیل کمبود نیروی انسانی متوقف نشده است و به تبع آن رانندگان حرفه‌ای بسیار بیشتری وجود دارد، آن قدر بیشتر که به محض ورود حدودا هشت هزار دستگاه کامیون کشنده سه سال کارکرده اروپایی به‌دلیل کیفیت بالای آنها،همه را پیش خرید کرده‌اند. بخشی از رانندگان هم یا تمایلی به خرید ناوگان تولید داخل یا همان مونتاژ چینی ندارند یا به‌دلیل گرانی قیمت قادر به خرید ناوگان نبوده و بیکار هستند.
حال در شرایطی که رانندگان ایرانی هر روز بخشی از حوزه‌های حمل‌و‌نقلی خود را از دست داده و به رانندگان و ناوگان کشورهای دیگر واگذار می‌کنند، تعداد زیاد راننده به چکار خواهد آمد؟ بر فرض صحت این ادعا، آیا باید کیفیت را فدای کمیت کرد؟ آیا با این روند می توان به آینده حمل و نقل امیدوار بود؟
آیا دلیل تجمع رانندگانی که به‌دلیل عدم آگاهی مورد سوءاستفاده بعضی از واردکنندگان و دلالان قرار گرفته‌اند و کامیون‌های ۳ سال کارکرده اروپایی را پلاک نشده خریداری می‌کنند و کل مبلغ کامیون وارداتی و کامیون فرسوده (اسقاط) را هم پرداخت می‌کنند ولی به‌دلیل قراردادهای یک‌جانبه موفق به گرفتن حق خود نمی‌شوند و باز هم بازیچه دست همان افراد شده و هر روز مقابل سازمان راهداری تجمع می‌کنند و شعار می‌دهند، تا با تحریک افکار عمومی و فشار به مسئولان در نهایت مانع روند صحیح نوسازی ناوگان و اجرای قانون شوند، نتیجه این نوع مدیریت نیست؟
مسئول این همه اشتباه، بلاتکلیفی، سردرگمی و خسارات وارده به رانندگان و جامعه کیست؟
باسلام
هم زمان با انتشار این مقاله ،تین نیوز یک مقاله تحت عنوان هشدارمعنی دار بابت کاهش تعداد رانندگان اتوبوس و کامیون درطول ده سال اخیر را منتشر کرده است.
مستند نویسنده متن ،سالنامه آماری سازمان راهداری ومقایسه آمار رانندگان فعال در سالهای ۹۱ و۱۴۰۰ است که نتیجه گرفته این رقم به نصف کاهش یافته است.
البته از ریاست محترم سازمان باید سوال کرد در تصمیم اتخاذ شده برای کاهش سطح میزان تحصیلات راننده جدید الورود آیا تجزیه و تحلیل علت کاهش را از کارشناسان مربوطه خواسته اند و آیا دلیل کاهش تعداد رانندگان همین موضوع بوده است؟! وایا برای حل مشکل نمی‌بایستی بدنبال دلایل ایجاد این روند گشت؟!
شاید این ساده ترین روش حل یک مشکل درکوتاه مدت باشد .
ابرویش را درست کن ،عیبی ندارد که چشمش آسیب ببیند .