با توجه به اینکه هوش مصنوعی پیشبینی تقاضا را امکانپذیر میکند، با استفاده از مدلهای گوناگون آن میتوان حجم عظیمی از دادهها را برای پیشبینی دقیق تقاضای آینده برای محصولات و مواد، تجزیه و تحلیل و از این طریق به بهینهسازی منابع و کاهش ضایعات کمک کرد. این تکنولوژی قادر است با تقویت مسیریابی و تدارکات هوشمند، به تعیین کارآمدترین مسیرها و برنامههای حملونقل برای به حداقل رساندن مصرف سوخت، انتشار گازهای گلخانهای و هزینهها کمک کند. همچنین هوش مصنوعی شفافیت زنجیره تامین را افزایش میدهد. هوش مصنوعی و بلاکچین میتوانند مواد و محصولات را از طریق زنجیرهتامین ردیابی کرده و از یافتن تامینکنندههای مواد خام که مطابق با اصول و مقررات عمل میکنند اطمینان حاصل کنند. مقاله پیش رو، نقش هوش مصنوعی را در ایجاد زنجیره تامین پایدار مورد بحث قرار خواهد داد.
به گزارش ترابران، با توجه به اینکه هوش مصنوعی پیشبینی تقاضا را امکانپذیر میکند، با استفاده از مدلهای گوناگون آن میتوان حجم عظیمی از دادهها را برای پیشبینی دقیق تقاضای آینده برای محصولات و مواد، تجزیه و تحلیل و از این طریق به بهینهسازی منابع و کاهش ضایعات کمک کرد. این تکنولوژی قادر است با تقویت مسیریابی و تدارکات هوشمند، به تعیین کارآمدترین مسیرها و برنامههای حملونقل برای به حداقل رساندن مصرف سوخت، انتشار گازهای گلخانهای و هزینهها کمک کند.
همچنین هوش مصنوعی شفافیت زنجیره تامین را افزایش میدهد. هوش مصنوعی و بلاکچین میتوانند مواد و محصولات را از طریق زنجیرهتامین ردیابی کرده و از یافتن تامینکنندههای مواد خام که مطابق با اصول و مقررات عمل میکنند اطمینان حاصل کنند. مقاله پیش رو، نقش هوش مصنوعی را در ایجاد زنجیره تامین پایدار مورد بحث قرار خواهد داد.
هوش مصنوعی و الگوریتمهای یادگیری ماشین، راه مناسبی برای ارزیابی پایداری زنجیره تامین هستند. این فناوریها به شرکتها اجازه میدهند تا بینش مبتنی بر دادهها را تولید کرده و همه جوانب شبکههای زنجیرهتامین را بهسهولت سادهسازی کنند
امروزه پایداری یا بهعبارت دیگر نیروی محرک اقدامات سازگار با محیطزیست که بهعنوان نگرانی اصلی در زنجیره تامین مطرح شده، به دلیل توجه به تاثیرات محیطزیستی حملونقل بسیار موردتوجه قرار گرفته است؛ تا آنجا که سازمانها برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای، حفظ منابع و ترویج شیوههای کار منصفانه با فشار زیادی روبهرو شدهاند که از آگاهی روبهرشد مصرفکننده، خواستهها و تمایلات قانونمندانه برای کاهش تغییرات آبوهوایی ناشی میشود. در این میان، اگرچه کسبوکارهای مختلف برای ایجاد تعادل بین کارایی هزینه و عملیات سبز (زنجیره تامین پایدار) تلاش میکنند، اما پیچیدگی زنجیره تامین، این کار را دشوارتر کرده است.
سازمانها میتوانند از هوش مصنوعی در مدیریت زنجیره تامین خود بهمنظور ایجاد عملیات کارآمدتر و پایدارتر در آینده ازجمله خودکارسازی فرایندهای مختلف، ساده کردن عملیات و تقویت امنیت بهره برده و همچنین استفاده بهتر از مواد خام را برای شرکتهای زنجیره تامین تضمین کنند. علاوه بر این، تحقیقات نشان میدهد که هوش مصنوعی میتواند به شرکتها کمک کند تا بهطور کارآمدتر و قابلاطمینانتری خود را با تغییرات ناگهانی سازگار کنند. در واقع، هدف از زنجیره تامین پایدار، اطمینان از کمترین میزان استفاده از کالا یا محصول از جمله استفاده از نفت است.
یادگیری ماشین و زنجیره تامین پایدار
ارزیابی پایداری زنجیره تامین به چند دلیل بسیار مهم است. اول، تاثیرات محیطزیستی را برجسته کرده و به شرکتها اجازه میدهد تا زمینههای بهبود را شناسایی کرده و شیوههای سبزتر (پایدارتر) را اتخاذ کنند. دوم، کسبوکارها میتوانند با ارائه راهکارهای سازگار با محیطزیست و ارائه خدمات به مصرفکنندگان آگاه از محیطزیست، شهرت خود را افزایش دهند. سوم، انطباق با مقررات برای اجتناب از جریمهها و مجازاتهای احتمالی آسانتر است.
هوش مصنوعی و الگوریتمهای یادگیری ماشین راههای عالی برای ارزیابی پایداری زنجیره تامین هستند. این فناوریهای مدرن و مدلهای ریاضی به شرکتها اجازه میدهند تا بینشهای مبتنی بر دادهها را تولید کرده و تمام جنبههای شبکههای زنجیرهتامین از سیاستهای محیطزیستی گرفته تا تغییر مسیر خطوط تامین را سادهسازی کنند.
یک مطالعه تحقیقاتی منتشر شده توسط کتابخانه دیجیتال IEEE XPLORE نشان میدهد که شرکتهایی که الگوریتمهای شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و Decision Tree (درخت تصمیم) را طراحی و اجرا میکنند، میتوانند پایداری زنجیره تامین خود را با شاخصهایی از جمله شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی ارزیابی کنند.
طبق اطلاعات موجود در سایت Supply Chain Digital، هوش مصنوعی شرکتها را قادر میسازد تا با هم کار کرده و پایداری شبکههای زنجیره تامین را افزایش دهند. این امکان به سازمانها اجازه میدهد تا با یکدیگر همکاری کرده و دادههای ارزشمند را به اشتراک گذاشته و تیمهای خود را برای اتخاذ تصمیمات هماهنگ و آگاهانهتر هدایت کنند.
هوش مصنوعی مسیرهای زنجیره تامین را بهبود میدهد
بهینهسازی مسیرهای زنجیره تامین برای کسبوکارهایی که در چشمانداز رقابتی امروزی شکوفا میشوند، حیاتی است. شرکتها میتوانند هزینههای عملیاتی، مصرف سوخت و انتشار گازهای گلخانهای را با سادهسازی حملونقل به میزان قابلتوجهی کاهش دهند. علاوه بر این، مسیرهای کارآمد با تحویل سریعتر، باعث افزایش رضایت مشتریان شده و ایجاد تصویر مثبتی از برند سازمان را تضمین میکند. لجستیک بهینه همچنین منجر به پیشبینیپذیر بودن زمانهای حملونقل، بهبود مدیریت موجودی و به حداقل رساندن موجودیهای مازاد میشود.
بهینهسازی مسیرهای حملونقل، ریسکهای موجود در زیرساختهای حملونقل و ازدحام ترافیک را کاهش میدهد. به گفته موسسه مکینزی، هوش مصنوعی با ارائه بینش صحیح نسبت به عملیات زنجیره تامین، میتواند به شرکتها در تصمیمگیری آگاهانه بهینهسازی کمک کند. از آنجا که هوش مصنوعی میتواند حجم عظیمی از دادهها را تجزیه و تحلیل کند، سازمانها را قادر میسازد روابط دادهها، الگوها و بینشها را درک کرده و آنها را تبدیل به یک فرصت بالقوه برای مدیران و بهخصوص مدیران زنجیره تامین کند.
طبق اطلاعات سایت ARS TECHNICA، سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی میتوانند آلودگی کربن را در سرتاسر زنجیره تامین ردیابی کرده و اطمینان حاصل کنند که شرکتها اقدامات لازم را برای ارتقای پایداری و اجرای اصول ESG انجام میدهند
بر اساس دادههای شرکت خدمات حرفهای اکسنچر (Accenture)، ادغام یک رویکرد سربهسر (end-to-end) روش قابلاعتمادی برای رسیدگی به فرصتها و محدودیتهای عملکردهای تجاری، از جمله خرید و فروش در صنعت زنجیره تامین است (در رویکرد سربهسر فرایندی وجود دارد که یک سیستم یا سرویس را از ابتدا تا انتها میبرد و یک راهحل عملکردی کامل را ارائه میدهد). علاوه بر این، هنگامی که دادهها در هسته شبکه زنجیره تامین خود قرار میگیرند و الگوریتمهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در مقیاس خود به کار گرفته میشوند، میتوان یک شبکه زنجیرهتامین سیستماتیک و متصل بدون مغایرت ایجاد کرد.
نقش هوش مصنوعی در کاهش گازهای گلخانهای
انتشار کربن میتواند به طرق مختلف بر شبکه زنجیره تامین تاثیر منفی بگذارد. افزایش انتشار گازهای گلخانهای باعث تغییرات آبوهوایی شدید شده و با آسیب رساندن به زیرساختها لجستیک را مختل میکند. با تشدید مقررات، شرکتهایی که دارای رد پای کربن (میزان کل انتشار گازهای گلخانهای ایجاد شده توسط یک سازمان، رخداد، محصول یا شخص) بالا هستند، با افزایش نظارت، جریمههای احتمالی و آسیب به شهرت کسبوکارشان مواجه میشوند. همچنین ترجیحات مصرفکننده نیز به سمت گزینههای سازگار با محیطزیست تغییر کرده و همسویی با ارزشهای آنها را ضروری میکند.
کسبوکارهایی که آلایندگی بالایی دارند برای سرمایهگذارانی که به دنبال شرکای مسئول محیطزیست هستند، جذابیت کمتری دارند. یک مطالعه در سال 2021 که توسط گروه مشاوره BCG منتشر شد، نشان میدهد که هوش مصنوعی با بینش عمیقی که درباره رد پای کربن شرکت ارائه میکند، میتواند به میزان قابل توجهی سطوح انتشار کربن را در زنجیرهتامین کاهش دهد.
در عین حال، هوش مصنوعی میتواند دادههایی را در اختیار سازمان قرار دهد که میتوان از آنها برای کاهش هزینهها و تسریع تحول پایدار استفاده کرد. این مطالعه همچنین بیان میکند که استفاده از فناوری هوش مصنوعی میتواند انتشار گازهای گلخانهای را بین 5 تا 10 درصد کاهش دهد. طبق اطلاعات سایت ARS TECHNICA که به اخبار و موضوعات فناوری میپردازد، سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی میتوانند آلودگی کربن را در سرتاسر زنجیره تامین ردیابی کرده و اطمینان حاصل کنند که شرکتها اقدامات لازم را برای ارتقای پایداری و اجرای اصول ESG (محیطزیستی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی) انجام میدهند. منظور از حاکمیت شرکتی مجموعهای از قانونها و فرایندهای سازمانی است که توسط آن یک سازمان مدیریت میشود تا همه افراد سود ببرند و بهنوعی بازی را برد – برد کند، از جمله متعادلسازی منافع شرکای یک سازمان، مدیران، مشتریان، تامینکنندگان، سرمایهگذاران، دولت و جامعه. بهطور کلی ESG، رویکردی برای ارزیابی میزان عملکرد یک سازمان در قبال اهداف اجتماعی است که فراتر از وظایف رسمی یک سازمان برای به حداکثر رساندن سود صورت میگیرد.
استفاده از هوش مصنوعی در زنجیره تامین بلادرنگ
استفاده از زنجیره تامین با استفاده از سیستمهای تحلیل بلادرنگ (real-time) برای کسبوکارهایی با اهداف بزرگ ضروری است. با بینش خوب در کسبوکار، تصمیمگیری صاحبان کسبوکار چابک شده و این امکان را به آنها میدهد که با چشمانداز دائماً در حال تغییر کسبوکار تغییر کرده و با آن سازگار شوند.
بهینهسازی مسیر حملونقل، ریسکهای موجود در زیرساختهای حملونقل و ازدحام ترافیک را کاهش میدهد. به گفته موسسه مکینزی، هوش مصنوعی با ارائه بینش صحیح نسبت به عملیات زنجیره تامین، میتواند به شرکتها در تصمیمگیری آگاهانه جهت بهینهسازی کمک کند
در مرحله بعد، رضایت مشتری مطرح میشود. مشتریان چیزی کمتر از تحویل بهموقع و تصمیمات سریع در دنیای پرشتاب امروزی انتظار ندارند. سازمانها با داشتن اطلاعات بلادرنگ، میتوانند اطمینان حاصل کنند که سفارشها بهسرعت به مقصد رسیده و هر گونه وقفه در زنجیره تامین را مدیریت میکنند. این به نوبه خود اعتماد و وفاداری را در بین مشتریان تقویت کرده و بهرهوری سیستم تحویل را افزایش میدهد. در زنجیرهتامینهایی که از سیستمهای بلادرنگ استفاده میکنند، میتوان فرایندها را بهینه کرده، ضایعات را به حداقل رسانده و فرصتهای صرفهجویی در هزینه را شناسایی کرد.
با نظارت بر این زنجیره تامین میتوان اختلالات احتمالی مانند گلوگاههای موجود در زنجیره تامین، تاخیر در حملونقل یا حتی پیامدهای ژئوپلیتیکی را شناسایی کرد. مطالعهای که توسط گروه مشاوره BCG منتشر شده است نشان میدهد که هوش مصنوعی میتواند عملکرد زنجیره تامین با سیستم بلادرنگ را بهینه کند. زیرا میتوان الگوریتمهای هوش مصنوعی را آموزش داد تا به شرایط پیشبینی نشده واکنش نشان داده و از مجموعه دادهها برای تصمیمگیری بهتر استفاده کرد.
به گفته موسسه Deloitte، الگوریتمهای یادگیری ماشین که بر روی حجم عظیمی از دادهها آموزش داده شدهاند، میتوانند ناهماهنگی و عدم تعادل موجود بین تقاضا و عرضه را در کوتاهمدت مدیریت کرده و پاسخهای خودکار را فراهم کنند. این امر به سازمان این امکان را میدهد که هزینهها را به حداقل رسانده و خدمات را به حداکثر برساند. برای مثال، ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی Copilot شرکت مایکروسافت با استفاده از هوش مصنوعی مولد (از طریق تولید متن، تصویر و…) با ارائه بینشهای بلادرنگ به تیمهای زنجیره تامین کمک میکند.
پیشبینی مشکلات محیطزیستی و حاکمیت شرکتی
ریسکهای محیطزیستی و اجتماعی در زنجیره تامین، پیامدهای منفی بالقوه ناشی از عملیات تجاری، تاثیر بر محیطزیست، جوامع و افراد درگیر در تولید و توزیع کالا و خدمات را در بر میگیرد. این خطرات میتواند اثرات گستردهای هم برای زمین و هم برای جامعه ایجاد کند. یک خطر محیطزیستی اولیه در زنجیره تامین، آلودگی است که بهصورت آلودگی هوا، آلودگی آبوخاک ناشی از فرایندهای صنعتی یا حملونقل ظاهر میشود. انتشار گازهای گلخانهای از کارخانهها و وسایلنقلیه باعث تغییرات آبوهوایی شده و دفع نامناسب زباله به اکوسیستم و سلامت انسان آسیب میرساند.
پدیده روبهگسترش جنگلزدایی یک خطر محیطزیستی مهم دیگر است که شامل پاکسازی گسترده جنگلها برای فعالیتهای کشاورزی یا صنعتی است. این فرآیند منجر به تخریب زیستگاه، از بین رفتن تنوع زیستی و افزایش انتشار کربن میشود که همگی به تغییرات آبوهوایی و عدم تعادل اکوسیستم کمک میکنند.
خطرات اجتماعی در زنجیره تامین شامل نقض حقوق کار مانند کودک کار، کار اجباری و شرایط کاری بد است. باید دانست که در چنین شرایطی اغلب در کشورهای درحالتوسعه از کارگران آسیبپذیر استثمار میشود و فقر و نابرابری اجتماعی را تداوم بخشیده و باعث مشکلات سلامت جسمی و روانی میشود.
جابهجایی جوامع محلی یکی دیگر از خطرات اجتماعی است و زمانی رخ میدهد که زمین و منابع برای اهداف صنعتی یا کشاورزی بدون پرداخت غرامت یا مشورت عادلانه تخصیص داده شوند. فراموش نکنیم که این جابهجاییها میتوانند منجر به ناآرامی اجتماعی، از دست دادن هویت فرهنگی و افزایش فقر شوند.
کسبوکارها باید این خطرات محیطزیستی و اجتماعی را در زنجیرههای تامین خود شناخته و به آنها رسیدگی کنند و از اقدامات اخلاقی و پایدار اطمینان حاصل کرده و در عین حال تاثیر منفی آنها را بر کره زمین و جامعه به حداقل برسانند. در درازمدت، این استراتژی به نفع محیطزیست، جوامع و شرکتها است، زیرا آنها برای اقدامات مسئولانه شهرت پیدا کرده و مصرفکنندگان آگاه از محیطزیست و اجتماعی را جذب میکنند.
یک مطالعه در سال 2021 توسط گروه مشاوره BCG، نشان میدهد هوش مصنوعی با درک عمیقی که درباره رد پای کربن شرکت ارائه میکند، میتواند به میزان زیادی سطوح انتشار کربن را در زنجیرهتامین کاهش دهد
میتوان با استفاده از سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی و با تغییر روشهایی که مشکلات محیطزیستی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی را برطرف میکنند، زنجیره تامین را ارتقا داد. مقالهای که در سال 2022 توسط مجله فوربس منتشر شد، نشان میدهد که هوش مصنوعی میتواند به سازمانها کمک کند تا با استفاده از مجموعه دادهها و اطلاعات سازمانیافته استخراج شده از حجم دادهها و از طریق الگوریتمهای پیشرفته و مدلهای پیشبینی، به اهداف خود مبنی بر غلبه بر مشکلات محیطزیستی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی پیروز شد.
بر اساس دادههای شرکت World Quant که در زمینه مدیریت داراییها فعالیت میکند، سیستمهای هوش مصنوعی به سرمایهگذاران و مدیران ریسک که دادههای محیطزیستی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی را تجزیه و تحلیل میکنند، سود میرساند. هوش مصنوعی میتواند دادههای بدون ساختار را جمعآوری کرده و آنها را به فرمتهای ساختاریافته تبدیل کرده و کاهش ریسکها و بهینهسازی عملیات را برای سرمایهگذاران و مدیران آسانتر کند.
یک مطالعه در سال 2022 نشان میدهد که شرکتها میتوانند از هوش مصنوعی استفاده کرده و با شناسایی و شناخت الگوها در دادههای بزرگ، تصمیماتی که دارای ماهیت تکرارشونده هستند را بگیرند. این کاری است که انسان نمیتواند انجام دهد. با این حال، سازمانها باید سیستمهای یادگیری مبتنی بر هوش مصنوعی را با بهکارگیری عملکردهای یکپارچه در جهت استفاده از ظرفیت و پتانسیل کامل در سازمان خود مستقر کنند.
ردیابی و شفافیت زنجیره تامین با استفاده از هوش مصنوعی
یک مطالعه منتشر شده توسط نشریه علمی MDPI در سال 2022 نشان میدهد که ردیابی و شفافیت زنجیرهتامین از طریق کاربرد هوش مصنوعی به استفاده از فناوری هوش مصنوعی با نظارت ردیابی و ارائه دید نسبت به تولید، توزیع و منبع کالا و خدمات اشاره دارد. این ابزارهای پیشرفته شرکتها را قادر میسازد تا زنجیره تامین خود را بهتر درک و کنترل کرده و از اقدامات مسئولانه و پایدار اطمینان حاصل کنند. قابلیت ردیابی در زنجیره تامین شامل ردیابی حرکت محصولات، مواد و اجزا در طول فرایند تولید از تامین مواد اولیه تا کالاهای نهایی است که به دست مصرفکنندگان میرسد. بر اساس بررسی مجله هاروارد بیزینس ریویو، سیستمهای مجهز به هوش مصنوعی میتوانند حجم وسیعی از دادهها را از منابع مختلف، مانند حسگرهای اینترنت اشیا و دستگاههای ردیابی GPS، جمعآوری، پردازش و تجزیه و تحلیل کرده تا اطلاعات لحظهای درباره مکان، وضعیت و کیفیت اقلام را ارائه کنند. از سوی دیگر در زنجیره تامین، موضوع شفافیت و دسترسی به اطلاعات به جنبههای محیطزیستی و اجتماعی زنجیره تامین نیز اشاره دارد.
ردیابی و شفافیت مبتنی بر هوش مصنوعی چندین مزیت را برای کسبوکارها ارائه میکند:
بهبود مدیریت ریسک: هوش مصنوعی میتواند به شناسایی ریسکهای بالقوه محیطزیستی و اجتماعی در زنجیره تامین کمک کرده و شرکتها را قادر سازد تا بهطور فعال به این مسائل رسیدگی کرده و تاثیر آنها را کاهش دهند.
افزایش شهرت کسبوکار: نشان دادن شیوههای مسئولانه و اخلاقی از طریق شفافیت زنجیره تامین میتواند شهرت شرکت را افزایش داده و مصرفکنندگان و سرمایهگذاران را جذب کند.
انطباق با مقررات: قابلیت ردیابی مبتنی بر هوش مصنوعی پایبندی به استانداردها و مقررات صنعتی را تضمین کرده و احتمال جریمه، مجازات یا تحریم را کاهش میدهد.
افزایش کارایی: با سادهسازی جمعآوری و تحلیل دادهها، هوش مصنوعی میتواند ناکارآمدیها را در زنجیره تامین شناسایی کرده و به شرکتها اجازه دهد تا عملیات را بهینه کرده و هزینهها را کاهش دهند.
تقویت روابط با تامینکننده: شفافیت مبتنی بر هوش مصنوعی، شفافیت اعتماد و همکاری بین کسبوکارها و تامینکنندگان آنها را تقویت کرده و صاحبان کسبوکار را به اتخاذ شیوههای اخلاقی و پایدار در سراسر زنجیره تامین تشویق میکند.