مدیرعامل اسبق سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه مشکلاتی در بنادر ما وجود دارد که موجب میشود از ارزش افزوده و اشتغالی که میتواند در بنادر ایجاد شود، بیبهره یا کمبهره بمانند، گفت: «بر اثر مسائل و مشکلات نرمافزاری، زمان ماندگاری کالا در بنادر ایران بهصورت غیرمتعارف طولانی است.»
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ترابران، محمد راستاد، پژوهشگر پژوهشکده حمل و نقل درباره نقش بنادر در توسعه اقتصاد دریا محور، بیان کرد: «به واسطه رشد اقتصاد جهانی، تجارت بینالمللی در دهههای اخیر همواره روند روبه رشد داشته است. طبیعتا حمل و نقل دریایی متاثر از این رشد تجارت بوده است.»
او اظهار کرد: «در دهه ۷۰ میلادی، کمی بیش از یک میلیارد تن جابهجایی کالا از طریق دریا انجام میشده اما در سال گذشته بر اساس گزارشهای آنکتاد این عدد به 11 میلیارد تن رسیده است که بر این اساس شرکتهای کانتینری دریایی برای رسیدن به سهم بیشتر از این بازار حمل، باید راهبردهایی را در دستور کار خود قرار دهند که مهمترین آن بهرهگیری از مزیت مقیاس است؛ چرا که امروزه کشتیهای بزرگ مقیاس بالغ بر ۲۳ هزار کانتینر ظرفیت دارند.»
این پژوهشگر پژوهشکده حمل و نقل با تاکید بر اینکه باید سهم بیشتری از حمل دریایی را به خود اختصاص دهیم، گفت: «شرکتهای کشتیرانی در قالب اتحادهای راهبردی با هم ادغام میشوند و با سرمایهگذاری در پایانههای بندری سهم بیشتری از حمل دریایی و جابهجایی کالا را در سطح بینالمللی به خود اختصاص میدهند.»
او افزود: «در کنار آن بنادر نیز وارد یک فضای رقابتی در محدوده سهم مشترک شدهاند. آنها نیز باید به تجهیزات بندری روز دنیا تجهیز شوند تا قابلیت سرویسدهی به کشتیهای مدرن و بهروز دنیا را داشته باشند و از پس خدماتدهی به این کشتیهای مدرن برآیند.»
کمبهره ماندن بنادر از رونق اقتصادی
راستاد با اشاره به مشکلات موجود در بنادر کشور اظهار کرد: «مشکلاتی که بنادر ما امروز با آن مواجه هستند موجب میشود تا در افق کوتاهمدت از ظرفیتهای بالقوه بنادر کشور و از رونق اقتصادی که به واسطه فعالیتهای بندری حاصل میشود و از ارزش افزوده و اشتغالی که میتواند ایجاد، شود، بیبهره یا کمبهره بمانند.»
او با بیان اینکه بیشتر مشکلات فعالیتهای بندری در کشور ما مربوط به مسائل بیرونی است، گفت: «در پرداختن به شقوق مختلف فعالیتهای دریایی یا اینکه در کدام قسمتها باید برای بهبود شرایط بنادر در مباحث مرتبط در راستای اقتصاد دریاپایه تمرکز داشته باشیم باید در نظر بگیریم که از لحاظ ظرفیت بندری شرایط نامناسبی نداریم. البته یکی از موارد مهم که باید به آن توجه ویژه داشت این است که ما تقریبا دو برابر تخلیه و بارگیری کالاهای تجاری در بنادر کشور، ظرفیت زیربنایی و تجهیزاتی داریم.»
راستاد در ادامه گفت: «باید بگویم برای تجارت خارجی و مراودات بازرگانی بینالمللی اعم از ترانزیت، صادرات و وارداتی که انجام میشود، نباید نگران ظرفیت پسکرانههای کشور و پیرامون آن باشیم زیرا امروز فقط نیمی از ظرفیت بنادر کشور استفاده میشود. البته شاید در بخشهایی از پسکرانههای دریای شمال و جنوب برای کالاهای خاصی نیازمند ایجاد بستر باشیم.»
او با اشاره به اینکه مسائل و معضلات بخش دریایی ناشی از مسائل اقتصادی کشور در سطح کلان از جمله بیثباتی در نرخ ارز و مسائل اقتصادی و تحریمها و… است و کشتیها نمیتوانند به صورت آزاد در آبهای بینالمللی تردد داشته باشند، گفت: «در سطح کلان باید برنامهریزیهایی در راستای مراودات بازرگانی بینالمللی، استفاده بهینه بدون محدودیت در بازارهای بینالمللی صورت گیرد. باید کشتی و کالا از هر کجای دنیا که وارد بنادر کشور میشود، بدون محدودیت در دالانهای دریایی کشور تردد داشته باشد.»
راستاد در انتها با تاکید بر مسائل و مشکلاتی از جمله مشکلات فرایندهای نرمافزاری که روی فعالیتهای بندری سایه انداخته بیان کرد: «برخی فرایندها، روشهای اجرایی و مسائل نرمافزاری چالشهای بسیاری برای این حوزه ایجاد کرده است. وقتی کشتی کانتینربر یا فلهبر بزرگ وارد بنادر ما میشود و با نرم نزدیک به استانداردهای بینالمللی تخلیه و بارگیری میکند، این کالای کانتینری که باید بین ۸ تا ۱۰ روز میانگین ماندگاری در بندر داشته باشد با زمانهای ماندگاری غیر متعارف مواجه میشود و زمان زیادی صرف تشریفات و بوروکراسی اداری میشود که ضرر و زیان آن هم برای تولیدکننده و هم برای مصرفکننده خواهد بود که دلیل آن فقط مسائل و مشکلات نرمافزاری است.»
او افزود: «تقریبا تمام دموراژهای تحمیلی کالاهای اساسی مربوط به مسائل نرمافزاری و مرتبط با عملیات بندری نیست. به همین دلیل باید بازنگری در خصوص این مسائل داشته باشیم.»
مدیرعامل اسبق سازمان بنادر و دریانوردی گفت: «متاسفانه سازمان بنادر و دریانوردی کشور نمیتواند کنترلی در این فرایندها داشته باشد و امور دستگاههایی که دخیل در امور مرتبط با ترخیص کالاها هستند آنقدر پیچیده است که ماندگاری غیر متعارف کالا را در بنادر رقم میزند.»
او خاطرنشان کرد: «برای اینکه بنادر کشور نقشآفرینی بهتری برای توسعه اقتصاد دریا محور داشته باشند باید روی تمام مسیر و روند عبور کالا از بنادر تمرکز داشته باشیم.»
راستاد با بیان اینکه تمرکز روی نیروی متخصص و حفظ و تربیت آنها در بنادر، نیازمند سرمایهگذاری است، گفت: «از نظر تجهیزات نیز نیازمند بهروزرسانی هستیم اما نکته مهم آن است که باید عزم جدی برای برطرف کردن معضلات خودساخته که قابل حل هم هست، داشته باشیم.»