در گزارش نهاد مشاورهای ترکیه درباره تحریمهای ایران و درسها و فرصتهای آن برای کشور ترکیه، با تاکید بر اینکه ساختار مدیریت هوانوردی ایران بسیار دور از میانگین جهانی و میانگین درک و بلوغ اجتماعی در بین متخصصان هوانوردی ایران بسیار پایینتر از نرمهای جهانی است، اعلام شده است که سیاست جمع کردن تمام مسافران ترانزیتی ایرانی به اروپا، استرالیا و آمریکای شمالی از طریق ترکیش به صورت مستمر پیگیری شود و شرکتهای اقماری ترکیه ذیل سیاست ترکیش به صدور مجوز پرواز رفت و برگشتی به ایران مبادرت ورزند و این اجازه را به کشورهای حاشیه خلیجفارس ندهند تا سهم بازار ایران را کسب کنند.
به گزارش پایگاه خبری ترابران، خلیلالله معمارزاده، کارشناس صنعت هوانوردی با انتشار گزارشی از فرصتآفرینی تحریمهای ایران برای کشور ترکیه اعلام کرده است که شاید این گزارش که توسط نهاد مشاورهای ترکیه درباره تحریمها علیه ایران و درسها و فرصتهای آن برای کشور ترکیه منتشر شده است بتواند دولت و حاکمیت ما را از خواب غفلت و این کندیها بیدار کند.
این مطالعه و گزارش در اوایل آبان ماه همین امسال (1403) بر اساس درخواست بخشهای امنیتی و اطلاعاتی کشور ترکیه درباره تحریمها علیه ایران و درسها و فرصتهای آن برای کشور ترکیه با هزینه ۵۳ میلیون دلار در طی ۶ ماه به صورت محرمانه توسط آدیگوزل انجام و بخش عمومی آن منتشر شده است و شاید بتواند دولت و حاکمیت ما را از خواب غفلت و این کندیها بیدار کند.
ناکارآمدیهای حکومتی و زیان هوانوردی
در این بررسی بیان شده است که ایران به دلیل برخورداری از منابع وسیع سرزمینی و ثروتهای زیاد طبیعی (نفت، معادن، وسعت سرزمینی و…) و برخورداری از برتری تاریخی، اجتماعی و نیروهای انسانی بسیار اندک اما بسیار باهوش میتوانست تهدیدی جدی علیه منافع ملی ترکیه باشد که با وقوع انقلاب اسلامی این تهدیدها کنترل شده و ایران طی این سالها به خود مشغول بوده و روزهای سختی را پشت سر گذاشته و میگذراند و اساساً سالها تلاش کرده است که از موقعیت ایدئولوژیکی خود دفاع کند نه منافع ملی و رفاه مردمی در کشورش، بدون اینکه تلاش کند ساختار حکومتی اسلامی خود را در چهارچوب هنجارهای جهانی یا حداقل همسو با سایر کشورهای اسلامی تجدیدساختار و بهینه کند.
بر اساس گزارش نهاد مشاورهای ترکیه، به طور اساسی فعالیت اصلی شرکتهای هواپیمایی در ایران ارائه خدمات سفرهای هوایی و کسب سودهای عملیاتی نیست بلکه در لوای آن سودهای تجاری و غیرعملیاتی بسیار بیشتری وجود دارد که میتواند بر نرخ تورم بسیار بالای این کشور فائق آید.
به همین دلایل، با فشارهای متعدد تحریمهای سیاسی و اقتصادی و زیانهای مالی بسیار هنگفتی مواجه شد و اکنون نیز با گسترش و اصرار بر همان رویکرد با ضربات بسیار سنگین تری مواجه است که بخشی از سیاست اقلیت حاکمیت است تا تلاش کنند ناکارآمدیهای اداره کشور را به صورت مداوم به دشمنان فرضی و یا حتی ایجاد دشمنهای واقعی منتسب کنند. در این گزارش نهاد مشاورهای ترکیه که بخش عمومی آن صرفاً به صورت خیلی چراغ خاموش منتشر شده، بیان شده است که اگرچه ایران بهصورت ظاهری تعداد زیادی چهره دانشگاهی و نیروی کار در علم هوانوردی است، اما ساختار مدیریت هوانوردی کشوری در ایران و فعالیتهای مرتبط با آن مانند مدیریت شرکتهای هواپیمایی، بسیار دور از میانگین جهانی است که توانسته منافع ملی زیادی را برای کشور ترکیه فراهم کند.
بلوغ متخصصان هوانوردی ایران پایینتر از نرم جهانی
این گزارش تاکید کرده است که با وجود این هیاهوی ظاهری از توانایی بالای ایرانیان، میانگین درک و بلوغ اجتماعی در بین متخصصان هوانوردی ایران بسیار پایینتر از نرمهای جهانی است که فرصتهای بسیار ارزشمندی را برای کشور ترکیه فراهم میکند که توان مطالبه به کارگیری همان معدود مدیران لایق تحصیلکرده جوان را بهواسطه نبود نهادهای مدنی و تخصصی همسو با منافع سلب میکند و روند فعلی انتخاب مدیران در صنعت هوانوردی ایران همسو با منافع ملی کشور ترکیه بوده است و این شکاف نسلی این وضعیت را به تدریج نیز برای منافع ملی ترکیه فراهم میکند؛ زیرا روند انتخاب مدیران در ایران، عدم هوشیاری و فقدان تواناییهای فنی و همسویی با هنجارهای ایدئولوژیکی حتی در شرکتهای هواپیمایی خصوصی دیده میشود.
این وضعیت بهعنوان یک شکافها و بحرانها بهعنوان فرصتها و درسهایی برای یادگیری برای ترکیه در معرض این تحقیق قرار گرفته است. این بررسی به تحلیل صنعت هوانوردی کشوری ایران خصوصا روندهای اخیر و شرکتهای هواپیمایی ایران تحت تأثیر این تحریمها در چهار بعد نگهداری، آموزش و نگهداشت و انتخاب مدیران کارآمد، چالشهای توسعه و ارتباطات بینالمللی میپردازد و نشان میدهد که چگونه انتخاب مدیران و حلقههای متصل به آنان بر اساس منافع گروهی غیرهمسو با منافع ملی شکل میگیرد که حاضر هستند برای کسب منفعتهای شخصی و گروهی، منافع ملی کشور خود را قربانی کنند و این مسئله را نه به افراد و گروهها بلکه به ساختارهای غلط در ایران نسبت میدهد.
ایرلاینهای ایرانی قدرت رقابت مالی را از کف دادند
با توجه به روند جهانی شدن تحریمها و اتصال شبکهای قوی با بانکها و کلیه تراکنشهای مالی این استنباط عجیب در این کشور وجود دارد که این تهدیدهای برآمده از این نظامهای نوین تحریمی مبتنی بر فناوریهای مسلط دیجیتالی، یک فرصت برای آنان محسوب میشود و به خصوص در طی سه دهه اخیر کشور ایران را در باتلاق تحریمها در خود بیشتر فرو برده است. مورد سناریوی تندتر ایرانیان از نهادینه سازی با اصطکاک و پر مناقشه مسائل هوانوردی غیرنظامی و به دنبال آن فرسایش تدریجی ایزومورفیسم با هنجارهای بینالمللی است که این بررسی محرمانه آن را به تصویر میکشد.
سیاست جمع کردن تمام مسافران ترانزیتی ایرانی به اروپا، استرالیا و آمریکای شمالی از طریق ترکیش به صورت مستمر پیگیری شود و با توجه به بسته شدن پروازهای شرکتهای هواپیمایی ایران به اروپا و انزوای بیشتر ایران حقوق پروازی کشور ترکیه در قبال ایران تعدیل شود تا این شرکتهای هواپیمایی ایرانی بتوانند پروازهای بیشتری به ترکیه داشته باشند
در این گزارش گفته شده آشکار است که شرکتهای هواپیمایی ایرانی نیروی رقابتی مالی و اقتصادی خود را در مقیاس بینالمللی تحت تأثیرات اقتصاد تحریم شده در مدت کوتاهی از دست دادهاند و به طور اساسی نیز فعالیت اصلی شرکتهای هواپیمایی در ایران ارائه خدمات سفرهای هوایی و کسب سودهای عملیاتی نیست بلکه در لوای آن سودهای تجاری و غیرعملیاتی بسیار بیشتری وجود دارد که میتواند بر نرخ تورم بسیار بالای این کشور فائق آید. از سوی دیگر، اعلام شده است، معدود نیروها و سرمایههای انسانی واجد شرایط متخصص در صنعت هوانوردی نیز به دلیل تسلط این نهادهای حاکمیتی غیر از دولت و آگاهی از اینکه اختیارات لازم به آنها داده نمیشود، هوشیارانه از پذیرش مسئولیت در صنعت هوانوردی ایران طفره رفته و سعی میکنند خود را منزوی کنند و حاضر به پذیرش مسئولیت تخریب خلاق در ساختار حاکمیتی و حکمرانی هوانوردی در ایران جهت توسعه و شکوفایی آن نیستند، زیرا میدانند پشتیبانی لازم را ندارند و به طور اساسی توسعه مسئله حاکمیت و دولت در ایران به صورت اجماعی نیست. در حالیکه در این گزارش بیان شده توسعه هوانوردی ایران میتواند نقطه جهش انفجاری و نیروی محرکه اصلی توسعه کلان ایران باشد که میتواند تهدیدی منطقهای برای کشور ترکیه محسوب شود.
لذا در این گزارش توصیه شده مسیر ترکیه برای دور زدن تحریمها علیه ایران بهواسطه منافع ملی ترکیه با افراد و منتسبان صاحب نفوذ در ایران باز بماند، از جمله تعمیر و نگهداری هواپیماها، تجارت قطعات و پارتها، آموزش، صدور گواهینامه و صدور مجوز نیروهای انسانی.
در عین حال، تاکید کرده است سیاست جمع کردن تمام مسافران ترانزیتی ایرانی به اروپا، استرالیا و آمریکای شمالی از طریق ترکیش به صورت مستمر پیگیری شود و با توجه به بسته شدن پروازهای شرکتهای هواپیمایی ایران به اروپا و انزوای بیشتر ایران حقوق پروازی کشور ترکیه در قبال ایران تعدیل شود تا این شرکتهای هواپیمایی ایرانی بتوانند پروازهای بیشتری به ترکیه داشته باشند و شرکتهای اقماری ترکیه ذیل سیاست شرکت حامل پرچم ترکیه یعنی ترکیش مبادرت به مجوز پرواز رفت و برگشتی به ایران را داشته باشند و این اجازه را به کشورهای حاشیه خلیجفارس ندهند تا سهم بازار ایران را کسب کنند.
این گزارش پیشنهاد میکند سهم بیمه بالای انجام پروازها نیز از طریق ECA دولت ترکیه به شرکتهای ترکیهای پرداخت شود تا این شرکتها در نبود سایر شرکتها بتوانند حداکثر بهره را از شرایط اضطراری ایران ببرند.
یکی دیگر از جزئیات مهمی که در این گزارش مورد توجه قرار گرفته است، اندازه اقتصاد ایران و اهمیت جایگاه SMEها در این معادله و زنجیره تامین در صنعت هوانوردی ایران است و دریافتند منافع ملی ترکیه بیشتر در همکاری با شرکتهای کوچک ایرانی است تا شرکتهای متوسط و بزرگ ایران.
