حدود ۶۰۵ تا ۶۱۰ دشت بزرگ آبرفتی در ایران وجود دارند که در تمام آنها فرونشستی با نرخ ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر در حال رخ دادن است.
دکتر علی بیتاللهی، رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به ترابران میگوید: «براساس آخرین آمار، نرخ سالانه فرونشست زمین در جنوب غرب تهران ۲۴ سانتی متر، در ورامین ۱۷ سانتی متر و در اشتهارد ۱۲ سانتی متر است که وسعت بالایی از زیرساختهای حملونقلی را در برمیگیرد.»
این رقم هشت برابر نرخ این پدیده در جهان است و براساس استانداردهای اروپایی نرخ فرونشست بالاتر از چهار سانتیمتر، بحرانی محسوب میشود.
بیتاللهی میگوید: «این پدیده بهصورت گسترده در استان خراسان رضوی، در سمت ورودی مشهد به شمالغرب در امتداد دشت مشهد به سیستم حملونقلی نزدیک شده و احتمال آسیبدیدگی این سیستم بسیار زیاد است.»
او با تاکید براینکه در کشور ما مدیریت کشت و زرع وجود ندارد، توضیح میدهد: «بهطوری که در استان نیمهخشک فارس، برنج کاشته میشود و دشت ورامین زیر کشت صیفیجات، هندوانه و محصولات آببر میرود. این چنین رفتارهایی استفاده بیشازپیش آب را به منطقه تحمیل و بیلان آب را منفی میکند.»
این کارشناس براین باور است که باید در فصلی که بارندگی زیاد داریم، آب حاصل از بارش را به سمت سفرههای زیرزمینی هدایت کنیم که متاسفانه در کشور ما هیچ برنامهای در این زمینه تدوین و هیچ اقدامی برای این کار انجام نشده است.
رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی معتقد است استحصال بیرویه آب، حفر چاههای متعدد غیرقانونی و مخفی، شیوههای غلط آبیاری و کشت و زرع و در نهایت عدم تغذیه مصنوعی سفرههای آب زیرزمینی همراه خشکسالی چندین ساله گذشته دستبهدست هم دادهاند تا دچار بحران فرونشست زمین باشیم.
او نخستین اقدام ضروری، برخورد شدید با چاههای غیرمجاز و نصب کنتور پمپ برای چاههای مجوزدار دانسته و هشدار میدهد: «بر اساس آمار، ۵۰ هزار حلقه چاه مجوز دارد و ۳۰ هزار حلقه چاه بدون مجوز داریم که اگر به این موضوع بیاعتنایی کنیم با تشدید بحران مواجه خواهیم شد.»
بیت اللهی ادامه میدهد: «حتی استحصال آب از چاههای قانونی هم بیش از اندازه است، مثلا به جای ۱۰ لیتر در ثانیه ۵۰ لیتر در ثانیه آب میکشند، بنابراین روند خشکسالی و فرونشست را تسریع میکنند که این مشکل را باید با نصب کنتورهای هوشمند پمپ کنترل کرد.»
او با اشاره به اینکه برآورد میشود که در تهران سه میلیون نفر در فرونشست زمین قرار میگیرند، میگوید: « اگر زمین با همین آهنگ فروبنشیند، ممکن است بهصورت ناحیهای و منطقهای تاثیرهای آن در ساختوساز نمایان شود.»