ترابران- شبیخون کرونا تغییرات جدی و فراوانی در سبک زندگی مردم ایجاد کرد، ازجمله تغییر در شیوه سفر. سفرهای تفریحی با شیوع کرونا تعطیل نشد، ولی محدود و کوتاهتر شد، با ماشین شخصی و به منازل شخصی. در این میان، کسبوکار فعالان گردشگری که پیش از این هم با مشکلات متعددی دستوپنجه نرم میکردند، بیشترین آسیبها را دید. هتلها خالی ماندند و برگزاری تورها متوقف شد و بستههای حمایتی دولت هم برای جبران گوشهای از خسارات چندان نبود که به کار آید. برای اینکه بدانیم اهالی گردشگری این روزهای سخت و ممتد را چگونه میگذرانند، با جمشید حمزهزاده، رئیس جامعه هتلداران کشور و رحمتالله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی گفتوگو کردیم.
جمشید حمزهزاده درباره افزایش 30 درصدی قیمت هتلها از آغاز پاییز گفت: «ما طبق روال گذشته، هر سال مهرماه نرخ جدید هتلها را تعیین میکنیم. امسال هم در مهرماه برخی هتلداران دنبال تعیین تکلیف افزایش قیمت بودند. در سالهای قبل افزایش قیمت بر مبنای نرخ تورم بود، بنابراین از آنجا که نرخ تورم امسال بالای 100 درصد است باید حداقل 150 تا 200 درصد افزایش قیمت میدادیم؛ در حالی که تصمیم هیئتمدیره جدید جامعه هتلداران به مفهوم افزایش مطلق نیست، یعنی اگر هتلهای استانها تمایل داشته باشند میتوانند به تناسب وضعیتشان تا 30 درصد قیمتهای خود را افزایش دهند.»
او ادامه داد: «هتلها وضعیت خود را میسنجند که ببینند افزایش قیمت به نفعشان هست یا نه و هر هتلی صلاح خود را بهتر میداند، این تنها اجازه و امکانی است که جامعه هتلداران با موافقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای هتلداران فراهم کرده است.»
رئیس جامعه هتلداران با بیان اینکه وضعیت گردشگری و هتلداری کشور بهشدت خراب است، یادآور شد: «اکنون اکثر هتلها با تخفیفهای 60 تا 70 درصدی خدمات خود را ارائه میدهند، این افزایش قیمت را هم معمولا اعمال نمیکنند و میگذارند برای زمانی که اگر شرایط بهتر شد از آن استفاده کنند.»
او درباره مصوبات حمایتی دولت برای هتلداران توضیح داد: «تاکنون یک بسته حمایتی برای هتلداران اختصاص پیدا کرده که جامعه هتلداران نسبت به آن اعتراضات شدیدی داشت، زیرا با توجه به اینکه گردشگری از شرایط کرونا آسیب 100 درصدی دیده است، این بسته چندان تاثیرگذار نبود. البته همان طرح هم به صورت کامل اجرا نشده است.»
او ادامه داد: «مهلت بسته حمایتی اول کلا سهماهه بود، مانند امهال پرداخت مالیات سهماهه امسال، ولی ما اصلا مالیات نداشتیم که اعمال نشود. فقط مالیات بر درآمد مشمول ما میشود که خب ما در این مدت درآمدی نداشتیم. در مورد تعویق پرداخت قبوض حاملهای انرژی هم وزارت نیرو همکاری نکرد. بیمه تا حدودی برای سه ماه ابتدای سال همکاری کرد و هزینه بیمه قسطبندی شد. یک وام 12 درصدی هم بود که ما انتقادات شدیدی به آن داشتیم که آن هم تاکنون به صورت کامل اجرا نشده و اکثر درخواستکنندگان نتوانستند وام خود را دریافت کنند.»
حمزهزاده با اشاره به اینکه سازمانهای مرتبط با گردشگری بیشتر منافع سازمانی خود را در نظر میگیرند و سلیقهای عمل میکنند، خاطرنشان کرد: «بسته دومی هم که در اخبار اعلام شد برای بخش گردشگری آسیبدیده اختصاص پیدا کرده، متاسفانه تاکنون ابلاغ نشده است. منتظریم که بسته ویژه حمایتی ابلاغ شود تا ببینیم چقدر میتواند به اهالی گردشگری در این وضعیت کرونا و ورشکستگی کمک کند.»
او درباره جزئیات بسته جدید حمایتی دولت برای بخش گردشگری توضیح داد: «این بسته شامل امهال در بازپرداخت تسهیلات بانکی، حق بیمه سهم کارفرمایان، بدهیهای مالیاتی واحدهای گردشگری و هزینههای آب، برق و گاز واحدهای گردشگری تا پایان سال 99 و تخصیص وام 12 درصدی برای همه تأسیسات گردشگری آسیبدیده از کرونا میشود.»
او با تاکید بر اینکه سفر را به طور کل نمیتوان تعطیل کرد، تصریح کرد: «میبینیم که در همین شرایط بحرانی کرونا هم دو روز که پشت سر هم تعطیل میشود، تمام جادههای شمال از ترافیک قفل میشود و مردم اکثر در سفر مکانهایی میروند که غیرمجاز و غیربهداشتی است که پروتکلهای بهداشتی بهدرستی در آنها اجرای نمیشود. من معتقدم باید به مردم بگوییم سفر نروید، ولی اگر به هر دلیلی مجبور به سفر شدید، حداقل از هتلها و اقامتگاههای رسمی و معتبر مانند هتلها که تمام پروتکلهای بهداشتی را رعایت میکنند استفاده کنید.»
حمزهزاده افزود: «ضمنا به هر حال هر شهری جدا از گردشگر، به هتل نیاز دارد؛ چراکه مثلا بیمارانی برای درمان به شهر دیگر میروند و همراهانشان نیاز به مکانی برای اقامت و استراحت دارند یا کارشناس بسیاری داریم که چرخ اقتصادی کشور را میچرخانند و از شهری به شهر دیگری میروند، بنابراین هتلها، هتلآپارتمانها و مهمانپذیرها باید فعال باشند تا بتوانند به متقاضیان خدمات بدهند.»
رئیس جامعه هتلداران درباره گزارشهایی از عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی در رستوران هتلها، توضیح داد: «تاکید جامعه هتلداران بر این است که تمام پروتکلهای بهداشتی باید رعایت شود، اگرچه ممکن است به صورت موردی تخلفاتی صورت بگیرد. پرسنل هتل همگی باید ماسک بزنند، ولی در رستوران امکان استفاده از ماسک برای مسافران نیست، البته فاصلهگذاری اجتماعی حتما باید رعایت شود.»
او تاکید کرد: «اگر گزارشی از عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی به ما برسد حتما برخورد میکنیم، ولی تا جایی میدانم اکثرا رعایت کردهاند، چون پرسنل هتل با انواع مسافران مواجه میشوند و برای سلامت خودشان هم شده سهلانگاری نمیکنند.»
او با بیان اینکه صنعت هتلداری تا پایان شهریور ماه 8.500 میلیارد تومان از کرونا خسارت دیده است، گفت: «تاکنون دوسوم کارکنان هتلها تعدیل شدهاند و اگر این طور هم پیش برود، باز هم مجبوریم نیروهای بیشتری را تعدیل کنیم. به طور واقعبینانه هم حداقل تا یک سال دیگر کرونا با ماست.»
حمزهزاده در مورد هتلهای در دست ساخت هم گفت: «کرونا به ساخت هتلها لطمهای نزده است و اتفاقا عملیات خود را تشدید کردهاند، فقط با مشکل گرانی قیمت مصالح مواجه هستند. به هر حال، ساخت هر هتل حداقل سه، چهار سال زمان میبرد و امیدواریم هر زمان که این هتلها افتتاح شوند، کرونا هم به پایان رسیده باشد.»
مراقب تصمیمات خود باشید
رحمتالله رفیعی با بیان اینکه اکنون همه مرزهای کشور را به روی دنیا بستهایم و گردشگری خارجی ما در حد صفر شده است، گفت: «در زمینه گردشگری داخلی هم موفق عمل نکردهایم؛ در حالی که میبینیم در همه دنیا حداقل از گردشگری داخلی خود به عنوان آبباریکهای ارتزاق میکنند، ولی ما آن را هم نداریم. وزارت بهداشت و درمان حاکم بلامنازع برای تصمیمگیری موارد بهداشتی گردشگری است و آن وزارتخانه هم نشان داده که تصمیمگیر درستی نیست، چون طوری برخورد میکند که انگار در شیوع کرونا فقط مردم بدهکار هستند.»
او با انتقاد از اینکه مسئولان سفر را در بحران کرونا تعطیل نکردند، گفت: «در اوج کرونا، ورودی شهرها بسته نشده و مردم اجازه دارند به شهرهای دیگر سفر کنند که باعث شیوع کرونا میشود، بعد گردشگری را متهم میکنند. در صورتی که گردشگری تعطیل شده، ولی گردشگر سفر خود را تعطیل نکرده است. درست این است که اگر کسی میخواهد سفر برود، از طریق مجاری قانونی یعنی دفاتر خدمات مسافرتی و تحت نظارت ستاد ملی مبارزه با کرونا و ملزم به رعایت موازین بهداشتی کرونا هستند اقدام کنند. اگر دفاتر مسافرتی سفرها را مدیریت کنند، همه موازین بهداشتی را رعایت میکنند و مسافران را به هتل و رستورانهای بهداشتی میبرند و چتر نظارتی دولت هم بر فعالیت آنها حاکم است.»
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی با بیان اینکه مردم از نظر اقتصادی در تنگنا قرار گرفتهاند، خاطرنشان کرد: «فشارهای اقتصادی موجب شده آمار جرم و جنایت بهشدت افزایش یابد. مشکلات مالی هم کماهمیتتر از مشکل کرونا نیست. اگر گردشگری راه بیفتد، بارقه امیدی برای راهاندازی این چرخه اقتصادی روشن میشود و به همین ترتیب، میتوانیم مشاغل دیگری را هم با رعایت پروتکلهای بهداشتی فعال کنیم.»
او افزود: «خطای محض است که اجازه سفر داده میشود، ولی نه از مجاری قانونی که قابلکنترل باشد. تا این اتفاقات نیفتد، هر روز رکورد جدیدی در تعداد قربانیان کرونا خواهیم داشت.»
رفیعی با اشاره به اینکه نه ماه است که مردم گرفتار کرونا شدهاند، توضیح داد: «چند روز پیش سفری به ترکیه داشتم، نه به قصد سفر، بلکه برای اینکه ببینیم آنها چطور با مسئله کرونا برخورد میکنند. اکنون با وجود کرونا، همه مرزهای هوایی ترکیه به روی همه کشورها باز است. گردشگر هم میآید؛ البته نمیگویم اوضاع مثل گذشته است که سالی 50 میلیون نفر گردشگر داشتند، ولی به هر حال امور اقتصادی خود را میگذرانند. مغازهها باز هستند و الکل و ماسک بهوفور در همه جا پیدا میشود. ماموران بهداشتی در همه جا هستند که تذکر میدهند الکل بزن یا ماسکت را بالا بکش.»
رفیعی ادامه داد: «من حداقل چهار، پنج شهر ترکیه را دیدم. کشورهای دیگر هم به همین شکل هستند، ولی همه کارهای ما باید برعکس همه کشورهای دنیا باشد. اکنون تصمیمگیرندگان گردشگری، از خارج از این صنعت هستند، ما زمانی که مسئولان گردشگری سیاستگذاری میکردند گلایه داشتیم، اما حالا که گلایه به داد و فریاد تبدیل شده است. به قول فرخی یزدی: تپیدنهای دلها ناله شد آهستهآهسته/ رساتر اگر شود این نالهها، فریاد میگردد.»
رئیس انجمن صنفی دفاترتصریح کرد: «ما واقعا نگران و ناراحتیم و از مسئولان استدعا داریم که گوش شنوایی داشته باشند. من به ضرس قاطع میگویم تصمیم درباره تعطیلی حوزه گردشگری تصمیم اشتباهی بوده است. مدام دارند مردم را از همه چیز محروم میکنند، پس چه کسی باید خرج خانوار آنها را بدهد. چه کسی باید حداقلها را که همان نان و پنیر است سر سفره مردم بگذارد.»
او تاکید کرد: «در صنعت گردشگری بیش از صد هزار نفر به صورت مستقیم ارتزاق میکردند که اگر خانواده آنها را هم در نظر بگیریم، حدود یک میلیون نفر و یکهشتادم جمعیت این کشور در این بخش فعالیت میکنند.»
رفیعی تصریح کرد: «حداقل این است که اگر ما اشتباه میکنیم، مسئولان ما را صدا کنند و به ما توضیح دهند تا ما فضای عمومی جامعه را ملتهب نکنیم. نه ماه از کرونا گذشته و فقط در دولت تصمیمات نادرست و بلااثر گرفته شده، یک بار بخش خصوصی را به جلسات خود دعوت نکردند که شاید نکتهای به مسئولان دولتی یاد بدهند تا کار مملکت قفل نشود.»
او در مورد اختصاص بسته حمایتی به فعالان حوزه گردشگری توضیح داد: «این بستههای حمایتی به عنوان مسکن موقتی هستند، ولی همین مسکن هم بهدرستی ارائه نمیشود. هر روز مدیران دفاتر به انجمن زنگ میزنند که از بیمه به دفتر ما آمدهاند. مسئولان میگویند طی مذاکرات و بخشنامههایی که داشتند مشکل بیمه را حل کردهاند و سه ماه مهلت دادهاند، ولی الان از بیمه، مالیات و بانک به سراغ ما میآیند. در واقع بدنه دولت به ریش همه میخندند و میگویند آقای دولت هر تصمیمی بگیری، این ما هستیم که باید عمل کنیم و عمل نخواهیم کرد.»
رفیعی افزایش شدید قیمت بلیت هواپیما را از نمونههای این تخلفات عنوان کرد و گفت: «اکنون چند هفتهای میشود که ایرلاینها نرخ بلیت هواپیما را گران کردهاند و مجلس، هیئت دولت، وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری میگویند این افزایش قیمت خطاست، ولی در عمل قیمتها بالا رفته است. مسئولی که میگوید این افزایش قیمت خطاست، یا خودش به صورت پنهانی با ایرلاینها هماهنگ است یا زیرمجموعهها برایش ارزشی قائل نیستند. همین الان علیرغم تاکید وزیر برای بازگشت قیمتها، ایرلاینها بالای 100 درصد نرخهای خود را افزایش دادهاند و ایران مملکت شاه سلطان حسینی شده است.»
او تاکید کرد: «اگر ایرلاینها با من جلسهای برگزار میکردند، من با ادله به آنها اثبات میکردم که اگر آنها قیمتها هم را بالا نمیبردند، اکنون سود میکردند. آزادسازی نرخ مساوی با رهاسازی بیقید و شرط نرخ نیست. چرا باید بلیت تهران استانبول به قیمت 80 میلیون تومان فروش برود، بعد هم مقام مسئول همتای من مصاحبه کند و بگوید این رقم طبیعی و تحت کنترل است. اگر طبیعی بود، پس چرا با اعتراضاتی که داشتیم، هفته بعد رقم به 4 یا 5 میلیون تومان برگشت.»
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی با انتقاد از تعیین کف قیمت برای نرخ بلیت هواپیما گفت: «قشر متوسط جامعه ما که شاید سالی یک بار قصد سفر بینشهری داشته باشند، با این قیمتها کلا از سفر هوایی محروم میشوند. آن وقت ایرلاینها با افتخار میگویند شخصی که پول ندارد، اصلا نباید به سمت حملونقل هوایی برود. در حالی که باید پرسید وام کلانی که برای خرید هواپیما گرفته، از کجا آمده، مگر همه مردم در این پول سهم ندارند، مگر این پول ملی نبوده است. وقتی ارز 4200 تومانی که برای کارهای مختلف خود میگیرند، مگر این پول مال مردم زیر خط فقر نیست.»
او خاطرنشان کرد: «آزادسازی نرخ براساس اصل 44 قانون اساسی یعنی عرضه و تقاضا، قیمت را تعیین میکند، یعنی ایرلاینها اگر هواپیما نوتر و سرویس بهتری ارائه دهند، میتوانند پول بیشتری دریافت کنند. نرخ سفر با ژیان و پراید با نرخ بنز و بی.ام.و یکی نیست. همه هواپیماها هم یک مدل و یک سن نیستند و باید در ارائه سرویس با هم رقابت داشته باشند.»
رفیعی با اشاره به اینکه ما 10 تا 12 ایرلاین داخلی فعال داریم، گفت: «همه ایرلاینها ملزم شدهاند که با یک نرخ مساوی بلیت بفروشند. این آزادسازی نرخ غیرقانونی است. در سالیان گذشته این طور بوده که وقتی هواپیما خالی است، بلیت را ارزان میفروشند که صندلیها پر شود. کسی حق ندارد با تعیین کف و سقف نرخ به مردم اجحاف کند و اصلا این دستاندازی به جیب مردم است. از زمانی که نرخها افزایش پیدا کرده، من با نمایندگان مجلس جلسه داشته و دارم و مصرانه معتقدم که این کار نادرست است. با این حال و با تمام مخالفتها، ایرلاینها به دفاتر خدمات مسافرتی بخشنامه فرستادند که زیر این نرخ حق ندارید بلیت بفروشید و تهدید به قطع کردن سیستمها کردهاند.»
رفیعی ادامه داد: «من از مردم خواهش میکنم که از صندلیهای خود در هواپیما عکس بگیرند و در شبکههای مجازی منتشر کنند تا ایرلاینها مظلومنمایی نکنند که صندلیهای ما خالی مانده است. اگر هم صندلیهایی خالی باشد برای این است که قیمتها بسیار بالا رفته و در شرایطLow Season هستیم ولی در اکثر مسیرهای پرتردد تمام صندلیهای هواپیماها پر است.»
او با اشاره به آییننامه الزام رعایت ظرفیت 60 درصدی هواپیماها توضیح داد: «نکتهای هم در جهت منافع ایرلاینها بگویم که این محدودیت 60 درصدی که ابلاغ کردهاند راهگشا نیست و محکوم به شکست است. آیا در همه دنیا چنین محدودیتهایی را قائل شدهاند یا این دستور فقط بهانهای شد برای ایرلاینها که نرخها را بالا ببرند. در خطوط هوایی خارجی هنگام ورود، اگر ماسک هم داشته باشی، ماسک جدید میدهند، مواد ضدعفونیکننده هست و اگر کسی ماسکش را جابهجا کند، بهسرعت تذکر میدهند و هیچ صندلی خالی در مسیرهایی که رفتم ندیدم؛ بنابراین این نگرانی وجود دارد که ایرلاینها با مستمسک قرار دادن این آییننامه ساختگی، باز هم دستاندازی به جیب مردم داشته باشند.»
او درباره میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی در هتلهای کشور گفت: «به نظر من، هتلهای ما مظلومترین بخش هستند. هم همه موازین بهداشتی را رعایت میکنند، هم اتاقهایشان خالی مانده است. هتل اگر در اتاقی مسافر دارد، فردا دیگر برای آن اتاق مسافر نمیگیرد. اساسا چون گردشگری رونق ندارد، فرصت برای رعایت موازین بهداشتی در هتلها وجود دارد!»