انسان است دیگر، ممکن است به نقطهای برسد که توان ادامه حیات را از کف بدهد... چندی نمیگذرد از خودکشی اعتراضی راننده دیواندرهای در ملأ عام که حجم انبوهی از افسوس و تشویش را در دل خانواده بزرگ رانندگان کشور آوار کرد. همکاران همدرد این راننده اذعان دارند که پرداخت نکردن بهموقع کرایهها و تشدید بومیگرایی باعث شده که افراد با وجود داشتن زن و فرزند به آخر خط برسند و نجات خود را در نیستی ببینند. در ماههای اخیر، اعتراضات بسیاری از سوی رانندگان کامیون مبنی بر افزایش بیرویه و غیرقابل تحمل انحصارطلبی، تبعیض و ویژهخواری به سبب بومیگرایی در بسیاری از معادن و کارخانجات فولادی در سراسر کشور و توزیع ناعادلانه بار توسط برخی شرکتها و سامانههای اعلام بار مجازی دریافت شده و گزارشهای میدانی از جمله شکستن شیشه ماشین یک راننده کامیون در سنگان و تجمع اعتراضی رانندگان اصفهانی مقابل فولاد مبارکه اصفهان بر این ماجرای فراگیر صحه میگذارند. در گزارش پیش رو، دغدغههای شماری از رانندگانی که با بومیگرایی دست به گریبانند، گردآوری کردهایم تا صریح و بیواسطه سرگردانیها و بیپناهیهای رانندگان غیربومی در سالنهای اعلام بار را بازتاب دهیم.
خداداد بکرانی، یکی از فعالان حوزه حملونقل جادهای کشور در گفتوگو با ترابران، درباره دلایل بومیگرایی تصریح کرد: «بسیار سادهانگاری است اگر بومیگرایی و بیعدالتی در توزیع بار حملونقل جادهای را بدون در نظر گرفتن تغییر و تحول قبل از آن در جامعه حملونقل ببینیم و با همین نگاه، نسخه سامانه جامع و بعد هم تحصن برای مشکل تجویز شود!»
او در ادامه با بیان اینکه عادت کردهایم برای حل مشکلات صنفی فقط پله آخر را ببینیم و چشم بر عقبه یک حرکت صنفی ببندیم، افزود: «همیشه مستقیم سراغ حل مشکل با حذف معلول رفتهایم و از علتها غافل شدهایم تا کارمان به اینجا کشیده شد.»
این فعال صنفی اظهار کرد: «ما رانندگان تا چشم کار میکند فقط انفعال دیدهایم. یک نقشه جامع و کامل برای آفت بومیگرایی و بیعدالتی در توزیع بار ندیدهایم. بیایید لااقل از شیوه دلالان بار در حملونقل درس بگیریم! خدا میداند آنها، چندین سال برای به ثمر نشاندن اهداف منفعتطلبانه امروز خود، چه کارهای نرم و بیصدا اما موثری انجام دادهاند. حالا شما انتظار دارید زحمات چندین ساله اینها را یک شبه بر باد دهید؟ این سادهلوحی نیست؟ اشتباه نمیکنید که میخواهید در زمین جنگ نرم با روشهای سخت مقابله کنید؟!»
او هر اظهار نظر و پیشنهادی را درباره بومیگرایی و بیعدالتی در توزیع بار و حوادث اخیر حملونقل طی سالهای گذشته را مستلزم دشمنشناسی دانست و افزود: «اکنون دشمن ما دلالپیشگان بار در حملونقل، چه به صورت سنتی و چه به صورت هوشمند هستند.»
بکرانی ادامه داد: «تاکنون علاوه بر امتحان کردن گزینه توزیع بار سنتی با کرایه توافقی و ساخت پاتوقهایی در کنار پایانههای بار و مراکز تجمع رانندگان برای خود، شبکههای اجتماعی و گروههای مجازی را با هدف توزیع بار آزاد راهاندازی کرده و تهاجم گستردهای را در بالاترین سطح با سالنهای توزیع بار پیاده کردند اما در نهایت به این نتیجه رسیدند که هیچ یک از این شیوهها به تنهایی کافی و اثربخش نیست.»
بکرانی: همیشه مستقیم سراغ حذف معلول رفتهایم و از علتها غافل شدهایم. بیایید لااقل از شیوه دلالان بار در حملونقل درس بگیریم! خدا میداند آنها چندین سال برای به ثمر نشاندن اهداف منفعتطلبانه امروز خود، چه کارهای نرم و بیصدا اما موثری انجام دادهاند. حالا شما انتظار دارید زحمات چندین ساله اینها را یک شبه بر باد دهید؟
او افزود: «استفاده از ابزاری همچون اپلیکیشنهای مجازی بیمسئولیت و قانونگریز توزیع بار در حملونقل جادهای که حتی برخی مجوز فعالیت از سازمان راهداری هم دارند؛ اقدامی ظالمانه به بهانه هوشمندسازی حملونقل است که درواقع روشی برای نابودی فرهنگ رانندگان و صنف سرمایهگذار واقعی در حملونقل است.» ش این راننده تصریح کرد: «اکنون ما در میانه یک رویداد گسترده حملونقلی هستیم، رویدادی که در چند جبهه مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده و بخش مهمی از انرژی حاکمیت اینجا صرف خواهد شد، بنابراین معیشت رانندگان و کامیونداران را تحت تاثیر قرار داده است، کارهای دولت و سازمان راهداری هم هرچند بزرگ، اما چشمگیر برای صنف و رانندگان و کامیونداران نیست و نخواهد بود.»
او ادامه داد: «نفوذ و قدرت از لحاظ دسترسی به رسانهها و شبکههای مجازی، در بالاترین درجه خطرناک خود رسیده است، فضای مجازی در کنترل آنهاست و ۴۵۰ هزار راننده حمل کالا فقط نظارهگر هستند و رقابت کاذب بین همکاران راننده یک واقعیت انکار ناپذیر است.»
بکرانی با تاکید بر اینکه رانندگان و کامیونداران با وجود همه مشکلات همچنان پای کار و فعالیت هستند؛ بیان کرد: «دولت و سازمان راهداری با تمام قوا در کوتاهترین زمان ممکن برای معیشت صنف رانندگان و کامیونداران با یک فکر عاجل و اساسی کند و یک برنامه و نقشه راه جامع ترسیم و برای اجرا ابلاغ کند.»
هر استانی طریق بومیگرایی خودش را دارد
حسن رسولپور، یکی دیگر از رانندگان و فعالان حوزه حملونقل جادهای بار، در گفتوگو با ترابران، با اشاره به مسیر کاری خود که بیشتر به سمت خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان است، درباره مشکل بومیگرایی گفت: «من بومیگرایی را در استان زنجان از نزدیک دیدم که فرصت اعلام بار برای غیربومی تنها ۴۸ ساعت است.»
او با بیان اینکه فرصت نوبت اعلام بار بومیان 10 روز ولی برای غیربومیان تنها 48 ساعت است، تاکید کرد که برای اینکه بار روی زمین نماند، در اکثر شهرها نوبت ورود اعلام بار را برای بومیان کمتر کردند، اما در پایانه زنجان از همهجا عجیبتر است.»
این راننده درباره فرآیند اعلام بار توضیح داد: «فرآیند اعلام بار به این صورت نیست که راننده هر باری که دلش خواست انتخاب کند، راننده چند استان را مدنظر خود دارد و این نیازمند فرصت برای بارگیری است و 48 ساعت برای این فرصت بسیار کم است. همچنین از پایانه که وارد میشویم یک کیوسکی است که نوبت بار میدهد و همانجا مدارک ما را میگیرند و از همان ابتدا که نوبت میدهند، مرکز اعلام بار، بارها را اعلام میکند و هرکس که از پیش نوبت دارند بار را میگیرد.»
رسولپور با بیان اینکه ممکن است یک روز کامل، بار در مسیر موردنظر نباشد و اگر هم باشد پیشنوبتهای قبلی میگیرند، تصریح کرد که با این فرصت ۴۸ ساعته، باری به غیربومیان نمیرسد و تنها باری که بومیان نگرفتند و روی زمین مانده به غیربومیان میرسد.
یک فعال صنفی حملونقل جادهای بار معتقد است فقط و فقط سازمان راهداری است که میتواند قاطعانه جلوی این ماجرای بومیگرایی بایستد و از اشاعه آن خودداری کند زیرا فقط آنها قدرت اجرایی دارند، نه کانونها و انجمنها؛ بنابراین مسئولان دولتی باید تمامقد جلوی این سوءرفتار بایستند
او افزود: «برای مثال در فصل کشاورزی برخی همکاران ما به دنبال کشاورزی هستند و بارها روی زمین میماند، اما در نیمه دوم سال، کارهای کشاورزی کم است و رانندگان بومی درخواست اعلام بار میکنند و چون چندین روز فرصت گرفتن نوبت دارند، بار به آنها میرسد، اما راننده غیربومی که ۲ روز فرصت دارد باید قید بار را بزند.» این فعال حملونقل به مذاکرات خود با مسئولان صنفی اشاره کرد و گفت: «برای این مشکل پیش رئیس انجمن زنجان رفتیم و به دو مشکل پایانه اشاره کردیم و گفتیم درست است که پایانه زنجان، پایانه خوب و قانونمندی است اما این مشکلات را دارد که اول فرصت برای غیربومیان بسیار کم است و دوم اینکه بار را به زبان ترکی اعلام میکنند.»
رسولپور ادامه داد: «مسئولان انجمن پاسخ دادند که اینطور نیست و بار زیاد است؛ در صورتی که در همان روز تنها 2 بار در پایانه باقی مانده بود. همچنین اعلام کردند که پایانه بار زنجان نیمهخصوصی است، اما وقتی ما به پایانه بار میرویم، آنها ادعا میکنند که نماینده تمام رانندگان و پایانههای ایران هستند.»
مشکل عجیب اعلام بار به زبان آذری
او درباره مشکل اعلام بار در پایانه زنجان به زبان ترکی عنوان کرد: «مراکز اعلام بار در هر شهری به زبان فارسی نوبتها را اعلام میکند، اما مسئولان پایانه زنجان این مشکلات را قبول نکردند و اظهار کردند که لغات ترکی را در اینترنت سرچ کنید و معانی آن را پیدا کنید! این در حالی است که حتی در تبریز هم اعلام بار به زبان فارسی است و فقط این مشکل مربوط به اعلام بار زنجان است. این مشکل در حالی است که وقتی با رانندههای بومی هم صحبت کردیم، اعلام کردند که اگر مرکز اعلام بار، نوبتها را به فارسی اعلام کند هیچ مشکلی ندارند.»
این راننده اظهار کرد: «حتی از من پرسیدند که متعلق به کدام شهر هستم و زمانی که گفتم قزوین، به من گفت که اصلاً چرا از اینجا میخواهی بارگیری بکنی؟ این حرف بهنوعی توهین است که حتی نمیخواهند اجازه ورود به رانندگان غیربومی نمیدهد.»
رسولپور تاکید کرد که راننده اگر سهمیه روزانه گازوئیل خود را بفروشد و قاچاق کند، درآمدش بیشتر از این شیوه دریافت بار است. دولت روزی 200 لیتر به رانندگان سهمیه گازوئیل اختصاص داده است اما برخی رانندگان این سهمیه را میفروشند و اعلام میکنند که سهمیه آنها کافی نیست، در صورتی که این سهمیه حتی برای یک کامیون 50 ساله هم کافی است.»
او خاطرنشان کرد که دولت سوخت راننده را با سوبسید میدهد پس نباید آن را هدر دهد و راننده اگر خالی حرکت کند، هدر دادن سوخت و سرمایه ملی کشور است. این راننده در پاسخ به این پرسش که بومیگرایی در کدام استانها بیشتر وجود دارد، گفت: «بومیگرایی در سیستان و بلوچستان وجود ندارد، اما گاهی در یزد هم رخ میدهد. در پایانه یزد اگر بار کم شود گاهی از سیاست اعلام بار به بومی استفاده میکنند و پشت بلندگو اعلام میکنند که فرستنده کالا درخواست دارد که فرستنده کالا بومی باشد. چند ماهی در سال که بار کم میشود با این سیاست میخواهند تنش را کم کنند که بار بیشتر به رانندگان بومی برسد.»
رسولپور با اشاره به اینکه در اکثر شهرها مشکل بومیگرایی به چشم میخورد، افزود: «برای مثال اگر باری از قزوین به اراک برود و اگر در اراک بگویند این بار باید برگشت بخورد، این بار را به غیربومی نمیدهند و میگویند این بار در اراک است و باید با کامیون اراکی حمل شود.»
او در نهایت تصریح کرد که در اراک با اینکه بار زیادی است، اما به هیچ عنوان به رانندگان غیربومی بار نمیدهد.
ترس از دست دادن جان
فرزاد محمدی، راننده کامیون و فعال صنفی با تایید این موضوع از وقوع فاجعهای که منجر به از دست رفتن جان رانندگان باشد ابراز نگرانی میکند. او به ترابران، گفت: «متاسفانه جنگی بین رانندگان استان کرمان، یزد و خراسان جنوبی بر سر بار شروع شده که ترس من به عنوان یک فعال صنفی این است که یک انسان بیگناه جان خود را در این درگیریها به خاطر بومیگرایی از دست بدهد.»
محمدی افزود: «در روزهای اخیر اتفاق بد جدیدی که افتاد این بود که یک راننده اهل خراسان جنوبی میخواست در استان یزد بارگیری کند اما به او اجازه نمیدهند و درگیری به وجود میآید. اتفاق بدتر این بود که انجمن صنفی یزد به جای اینکه بیطرف باشد بار این آقا را تخلیه کرد!»
یک راننده کامیون و فعال صنفی: متاسفانه جنگی بین رانندگان استان کرمان، یزد و خراسان جنوبی بر سر بار شروع شده که ترس من به عنوان یک فعال صنفی این است که یک انسان بیگناه جان خود را در این درگیریها به خاطر بومیگرایی از دست بدهد
او ادامه داد: «متاسفانه الان جبههگیری از سمت خراسان جنوبی برای استان یزد هم شروع شده است که همه اینها نتیجه مدیریت غیرصحیح حملونقل است که باعث شده رانندهها به جان هم بیفتند.» این فعال صنفی با انتقاد از اپلیکیشنهای بومی توزیع بار یادآور شد: «متاسفانه اپلیکشینهایی که طراحی کردهاند باگهای زیادی دارد، چراکه میتوانند در آن دست ببرند و بار را بین کسانی که میخواهند توزیع کنند. مثلا راننده یزدی در یک روز ۱۰ بار جابهجا میکند، اما راننده خراسان جنوبی بعد از ۴۰ روز هم نوبت بار نمیخورد.»
محمدی تصریح کرد: «چرا باید چنین اتفاقی بیفتد؟ چرا کسی ناظر نیست و به این اقدامات خلاف قانون رسیدگی نمیکند؟ اگر در این درگیریها نفرسرپرست خانوار جانش را از دست دهد چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ آیا مسئولان میتوانند شب راحت بخوابند؟»
او با تاکید بر اینکه قانون میتواند جلوی این اقدامات را بگیرد، گفت: «اپلیکشینها را طوری دستکاری میکنند که براساس کد ملی نوبتدهی شود؛ یعنی اگر یک اصفهانی نوبت بزند میتواند با کدملی خود ۴ نوبت بار جابهجا کند، اما یک نفر با کدملی خارج از اصفهان ۴۰ روز در نوبت میماند. همین میشود که درگیری و تشنج به وجود میآید.»
محمدی یادآور شد: «چند روز پیش هم یک راننده گنابادی را در یزد مورد ضرب و جرح قرار دادند، چون غیربومی بود! این رفتار بسیار زننده است. متاسفانه انجمن آن شهرستان هم پشت راننده متخلف درآمد. انجمن صنفی باید حامی رانندهها باشد نه اینکه خودش تخلف کند و بومیگرایی را ترویج دهد. اگر مسئولی صدای ما را میشنود تا اتفاق ناگواری نیفتاده کاری کند و جلوی فاجعه را بگیرد. وقتی درگیری و افراد عصبانی میشوند ممکن است اتفاقات ناگواری بیفتد. چه بسا تا الان هم اتفاقات ناگواری افتاده اما اگر خدایی ناکرده در این درگیریها که هر روز هم بیشتر میشود رانندهای جان خود را از دست بدهد چه کسی پاسخگو است؟»
محمدی در پایان تاکید کرد که مسئولان تا فاجعهای به بار نیامده بساط بومیگرایی و توزیع ناعادلانه بار را جمع کنند.
دل خون و دست خالی غیربومیها
یک راننده قزوینی که در خیل عظیم ناراضیان بومیگرایی قرار دارد و نخواست نامی از او برده شود، با بیان اینکه اکنون در برخی پایانهها مانند یزد به دو طریق در حق رانندگان اجحاف میشود، گفت: «یکی از آنها اعتبار نوبت بار و دیگری در اولویت قرار دادن رانندگان بومی برای دریافت بار حتی خارج از نوبت است.»
او با بیان اینکه رانندگان ماشینهای تک اتاقدار در پایانه یزد نهایتاً تا 4 روز کاری فرصت دارند بار جذب کنند، در غیر این صورت نوبت بار آنها ابطال میشود، اظهار کرد: «رانندهای در ساعات پایانی کار خود توانست یک بار را برای خنداب اراک با 8 میلیون تومان کرایه جذب کند، اما چون بومی نبود آن بار به او اختصاص ندادند. این در حالی است که آن راننده هم کارت هوشمند و هم مجوز کار داشت و مورد تایید سازمان راهداری بود.»
این راننده افزود: «گاهی رانندگان مشکل را از جانب بارچی میدانند درحالی که خود او یک کارمند است و قوانین را خودش وضع نمیکند، بلکه هرچه را مدیران به او دیکته کنند، انجام میدهد.»
یک راننده درباره مشکل اعلام بار به زبان ترکی در پایانه زنجان میگوید مراکز اعلام بار در هر شهری به زبان فارسی نوبتها را اعلام میکند، اما مسئولان پایانه زنجان میگویند لغات ترکی را در اینترنت جستوجو و معانی آن را پیدا کنید! این در حالی است که در تبریز هم اعلام بار به زبان فارسی است
او با اشاره به اینکه با این روش رانندگان بومیها بیشتر ضرر میکنند، خاطرنشان کرد: «چراکه آن رانندگان با دریافت تاییدیه از انجمن، پایانه یا سازمان محل سکونت خود، با باربری صحبت میکند و زیر قیمت اصلی، آن بار را جذب میکند و در کل به دلیل کرایه حمل پایینتر از قیمت اصلی متحمل زیان میشوند.» این فعال صنفی حملونقل جادهای بار نحوه توزیع بار را در برخی استانها مانند کرمان، یزد، سمنان و… بسیار نادرست ارزیابی کرد و گفت: «این در حالی است که در برخی استانها مانند قزوین پایانه اعلام بار و نحوه تخصیص بار آنجا بسیار عادلانه است و راننده بر اساس هر مسیری که بخواهد میتواند بار جذب کند؛ بنابراین رانندگان قزوینی وقتی در استانهای دیگری به چنین اجحافهایی برخورد میکنند، بسیار دلزده و آزرده میشوند.»
او با اشاره به اینکه برخی رانندگان با دیدن چنین رفتارهایی عصبانی میشوند و اعتراض میکنند، افزود: «در صورتی که با رفتار خشمگین راه به جایی نمیبرند بلکه سازمان راهداری و حلونقل جادهای باید شکایاتی را که روسای انجمنها و کانونها به آنها منتقل میکنند، رسیدگی و برای رفع آنها چاره اندیشند. با این حال متاسفانه سازمان راهداری با این عظمت، جلوی این بیقانونیها یا تکثر قانونگذاری را نمیگیرد.»
دردسرآفرینی قوانین مخل و موازی
این راننده تاکید کرد: «چطور میشود در یک کشور یک موضوع چند قانون داشته باشد و هر استانی بخواهد با روش خود کار کند؛ این ماجرا عوارض بسیاری دارد؛ مثلا ممکن است رانندهای که در استانی به دلیل بومیگرایی نتوانسته به موقع بار جذب کند، با بازگشت به استان خود، برنتابد که رانندگان استانهای دیگر بتوانند به موقع و بر اساس نوبت باری که در دست دارند، بار بگیرند و موجب ایجاد ناآرامی شود.»
این فعال صنفی حملونقل جادهای بار معتقد است: «فقط و فقط سازمان راهداری است که میتواند محکم جلوی این ماجرا بایستد و از اشاعه آن خودداری کند، زیرا فقط سازمان قدرت اجرایی دارد نه کانونها و انجمنها؛ بنابراین مسئولان دولتی باید تمامقد جلوی این سوءرفتار بایستند.»
او خاطرنشان کرد: «یکی دیگر از مشکلات ما، لحاظ شدن بومی و غیربومی در نوبتهای صادره است، به صورتی که اعتبار نوبت بار برای رانندگان بومی تقریباً دوبرابر بیشتر از رانندگان غیربومی است، مثلاً مدت اعتبار نوبت بار یک راننده بومی 10 روز کاری است، اما برای راننده غیربومی 4 روز کاری است که خودش نوعی اجحاف در حق راننده است و باید برای همه یک مدت زمان واحد در نظر گرفته شود.»
او با بیان اینکه وقتی نوبت بار باطل میشود راننده یا میتواند از پایانه برود یا میتواند خارج شود و دوباره بیاید نوبت بگیرد، گفت: «به بیان دیگر، در برخی پایانهها به دو دلیل مشکل ایجاد شده است، یکی از آنها تاریخ اعتبار برای برگ نوبت است و دیگری این است که راننده بدون توجه به دلالان داخلی سالن اعلام بار مینشیند و وقتی یک بار را جذب میکند، با وجود اینکه نوبت او رسیده اما به دلیل غیربومی بودن آن بار را به او نمیدهند و به راننده بومی که نوبتش بعد از او بوده، واگذار میکنند.»
او با اشاره به اینکه در حال حاضر دل همه رانندگان از اجحاف گوناگون خون شده، در پایان گفت: «متاسفانه ضعف در مدیریت دولتی باعث نارضایتی رانندگان نسبت به سیستم و نظام شده است.»
