سخن از سفیر حسن‌نیت IMO و وظایف او در زمینه فرهنگ‌سازی، ارتقای مشاغل دریایی و اطلاع‌رسانی درباره مزایا و جاذبه‌های دریانوردی است. کسی که شور و شوق و اشتیاق خود را به دنیای بیکران دریا با هدف الهام‌بخشی به جوانان و جذب آنها به گستره عمیق مشاغل دریایی به‌ویژه دریانوردی به اشتراک می‌گذارد تا با ایجاد انگیزه در جوانان از کاهش تعداد دریانوردان پیشگیری کند.
به بهانه روز جهانی دریانورد مقارن با چهارم تیرماه، به سراغ دکتر یسری حویزاوی، سفیر حسن‌نیت IMO در ایران رفتیم که علاوه بر پیگیری اهداف کلی این نهاد، به یکی از آرمان‌های سازمان جهانی دریانوردی در خصوص فرهنگ‌سازی برای حضور بانوان در این حرفه نیز توجه ویژه دارد.
او که رئیس کمیته بانوان دریانورد انجمن صنفی کارگری دریانوردان تجاری، مهندس فناوری اطلاعات و دارای دکترای مدیریت راهبردی است و مدیریت شرکت دانش‌بنیان کشتیرانی اطلس راهبر دریا را نیز برعهده دارد، در گفت‌گو با ترابران به تلاش برای اختصاص بورسیه به‌ویژه به بانوان دریانورد اشاره و اعلام کرد که انجمن صنفی کارگری دریانوردان تجاری به‌دنبال تعریف و برگزاری دوره‌های آموزش اخلاق حرفه‌ای و دریانوردی است، زیرا نه‌تنها اغلب دریانوردان ما با تکنولوژی‌های روز دنیا برای مدیریت کشتی بیگانه هستند؛ بلکه هنوز برخی از آنها از نظر آشنایی و مهارت در زبان انگلیسی تخصصی دریانوردی ضعیف و به اخلاق حرفه‌ای این حوزه آگاه نیستند.
ترابران: با توجه به روز جهانی دریانورد، می‌خواهیم که با اقدامات IMO و همچنین سفیر حسن‌نیت این سازمان و اقداماتی که برای تسهیل حرفه دریانوردی و فرهنگ‌سازی در این حوزه انجام می‌شود، آشنا شویم.
از سال 2013، IMO تصمیم گرفت که به‌منظور اشاعه فرهنگ دریایی و رساندن پیام دریا به عموم مردم به‌ویژه جوانان، در کشورهای مختلف، سفیری به نام سفیر حسن نیت داشته باشد که وظیفه‌اش الهام‌بخشی به عموم جامعه درباره دریا، مشاغل دریایی و شیوه ورود جوانان به این صنعت است.
یکی از رسالت‌هایی که این سفیر در کشور خودش به‌عهده دارد، فرهنگ‌سازی است. در این زمینه او تلاش‌هایی برای ترغیب و جذب جوانان به رشته‌های دریایی به‌ویژه دریانوردی، معرفی فرهنگ دریایی در سطح جامعه، رفع نابرابری جنسیتی در این حرفه، حمایت از بانوان دریانورد، ارائه مشاوره به خانواده‌های دریانوردان و رفع مشکلات آنها و… انجام می‌دهد.
از سوی دیگر، در سال 2019 با کاهش تعداد دریانوردان فعال در جهان به دلایل مختلف اعم از دوری از خانواده، IMO به این نتیجه رسید که می‌تواند از پتانسیل بانوان علاقه‌مند، برای جبران این کاهش و همچنین افزایش انگیزه در بین جوانان برای ورود به این حرفه استفاده کند، بنابراین به‌منظور رفع نابرابری جنسیتی در مشاغل دریایی «توانمندسازی زنان در جامعه دریایی» را به‌عنوان شعار اصلی خود انتخاب کرد تا فرصتی برای برجسته کردن حضور زنان در مشاغل دریایی فراهم شود؛ بنابراین همه سفیران حسن نیت این سازمان نیز موظف بودند که اقدامات فرهنگی مناسبی همگام با این شعار انجام دهند.
این فرهنگ‌سازی و ارتباط یا از طریق فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، فعالیت مراکز و موسسات آموزشی و فعالیت شرکت‌ها انجام می‌شود یا اینکه سفیر حسن‌نیت مستقیما با یک سری از مراکز آموزشی و شرکت‌ها در ارتباط قرار می‌گیرد و به‌صورت دوره‌ای با دریانوردان و ملوانان گفت‌وگو می‌کند و دغدغه‌ها و مشکلات آنها را در اختیار سازمان بنادر و دریانوردی یا حتی سازمان IMO قرار می‌دهد تا آنها برای رفع این مشکلات و تسهیلگری در حرفه دریانوردی چاره‌جویی کنند.
باید اضافه کنم که کمبود حضور بانوان در این صنعت و مردانه بودن مشاغل دریایی در شرایطی اتفاق می‌افتد که ما هیچ‌گونه منع قانونی برای حضور و فعالیت بانوان دریانورد در این حرفه نداریم، بلکه متاسفانه به‌صورت جهانی به خلأ فرهنگی دچار هستیم.
همچنین از آنجا که ترغیب جوانان به مشاغل دریایی به‌ویژه دریانوردی باید مطابق با ترند روز باشد، اکنون سفیر حسن نیت علاوه بر داشتن وبسایت باید در اینستاگرام نیز پیج اختصاصی داشته باشد و یک سری فعالیت‌های متنوع انجام دهد. اکنون دریانوردان از طریق همان صفحه اینستاگرامی با ما در ارتباط هستند و دغدغه‌های خود را اعلام می‌کنند.
لارم به توضیح است که یکی از اقدامات مهم کمیته بانوان دریانورد انجمن صنفی کارگری دریانوردان تجاری ایران در چند سال گذشته، اختصاص بورسیه تحصیلی برای به‌ویژه برای بانوان بود. برای این مهم با همکاری و تلاش‌های انجمن صنفی دریانوردان تجاری ایران مکاتباتی با IMO و ITF داشتیم تا برای آنها این امکان و ظرفیت را ایجاد کنیم که بتوانند با دلگرمی به تحصیل در رشته مورد علاقه‌شان بپردازند.
یکی دیگر از اقداماتی که سفیر IMO در ایران انجام می‌دهد تعریف و برگزاری دوره‌های آموزش اخلاق حرفه‌ای و دریانوردی در آکادمی اطلس است، زیرا هنوز برخی از دریانوردان ما از نظر آشنایی و مهارت در زبان انگلیسی تخصصی دریانوردی ضعیف و به اخلاق حرفه‌ای این حوزه آگاه نیستند. ضمن اینکه از تکنولوژی‌های روز دنیا هم دور افتاده‌اند؛ این در حالی است که اغلب کشورهای پیشرفته در این صنعت، به دانش و تکنولوژی روز مجهزند. متاسفانه در کشور ما و چند کشور خاورمیانه‌ای دیگر آن‌قدر فقر فرهنگی وجود دارد که هنوز دریانوردان از کاغذ و خودکار برای برنامه‌ریزی و عملیات کشتی استفاده می‌کنند در صورتی که در کشورهای دیگر از سیستم‌هایی مانند اتوپایلوت هواپیما استفاده می‌شود که هم در هزینه و هم در نیروی انسانی و زمان صرفه‌جویی می‌کند و درصد خطا را کاهش می‌دهد.
به همین دلیل انجمن صنفی کارگری دریانوردان تجاری ایران در نظر دارد که برای این حوزه اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کرده و دوره‌های آموزشی اخلاق حرفه‌ای و آشنایی با تکنولوژی روز را برای دریانوردان اجرا کند؛ اما در عین حال معتقدیم که چون سیاست‌های شرکت‌های کشتیرانی با یکدیگر متفاوت است، اگر برگزاری این دوره‌ها از طرف سازمان بنادر برنامه‌ریزی شده و گذراندن آنها توسط دریانوردان قانون‌مند و الزامی شود، می‌توان در آینده به نتایج بهتری دست یافت.
از سوی دیگر، ما در شرکت دانش‌بنیان اطلس راهبر دریا، نخستین سیستم یکپارچه مدیریت کشتی SEA MASTER را هم طراحی کرده و به مرحله بهره‌برداری رسانده‌ایم که به کمک آن می‌توان به‌راحتی عملیات کشتی را مدیریت کرد. این نرم‌افزار که دارای تاییدیه از موسسه رده‌بندی (DNV-GL) هم هست، هیچ کمبودی نسبت به نرم‌افزارهای خارجی ندارد، اما متاسفانه هنوز خیلی از مالکان کشتی‌ها در ایران از آن بی‌خبر هستند؛ هرچند اکنون بیش از 100 کشتی ایرانی و هندی از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند.
ترابران: به موضوع بورسیه به‌عنوان یکی از اقدامات اخیر اشاره کردید، اما تا جایی که ما اطلاع داریم از گذشته نیز برخی شرکت‌های کشتیرانی، دانشگاه‌ها و مراکز و موسسات آموزشی برای دریانوردان دوره‌های بورسیه برگزار می‌کردند …
باتوجه به اینکه صنعت دریانوردی یک صنعت بین‌المللی است، نیاز به کسب دانش در کشورهای دیگر حائز اهمیت است، بنابراین ما در تلاش برای کسب سهمیه بورسیسه در سایر کشورهای توسعه‌یافته هستیم تا مجددا انتقال دانش بین‌المللی در این حوزه به داخل کشور اتفاق بیفتند؛ البته تا 15 سال پیش، شرکت‌های کشتیرانی برتر، بورسیه‌هایی به خارج از کشور داشتند، اما از آن زمان تاکنون این سهمیه حذف شده بود که امیدواریم دوباره باب شود.
علاوه‌بر مقوله بورسیه در حوزه آموزش باید بگویم که اکنون موسسات آموزشی برای رده افسری و دریانوردی، نمی‌توانند به شکل نامحدود در زمینه پذیرش زنان اقدام کنند و در دانشگاه‌ها نیز امکان و ظرفیت تحصیل در درجه عالی برای بانوان وجود ندارد و زنان اگر بخواهند کاپیتان شوند، شرایط آموزشی برای آنها مهیا نیست و این خلا جلوی توانمندی و علاقه آنها را به تحصیل در این رشته سد می‌کند.
متاسفانه اکنون بسیاری از شرکت‌های کشتیرانی و مالکان کشتی همین مدارک ملوانی و افسر دومی بانوان را هم نمی‌پذیرند و این حرفه نه‌فقط در ایران که در جهان، مردمحور است و این تفکر از قدیم هم وجود داشته است.
ترابران: در حال حاضر چند درصد دریانوردان را زنان تشکیل می‌دهند؟ آیا حضور آنها در عرصه دریا به کشتی و فعالیت دریانوردی محدود می‌شود یا اینکه می‌توانند در مشاغل خدماتی و بندری هم حضور داشته باشند؟
اکنون کمتر از 2 درصد جمعیت دریانورد را در جهان بانوان تشکیل می‌دهند و حتی 40 درصد جمعیت جامعه دریایی، زنان هستند.
این در حالی است که رشته‌های تحصیلی و مشاغل دریایی بسیاری اعم از مخابرات و الکترونیک، کشتی‌سازی، مهندسی کشتی، لجستیک و مدیریت زنجیره تامین، بازرسی بندری، بازرسی کشتی، مدیریت عملیات، گردشگری دریایی، شیلات و… در این حرفه و صنعت وجود دارد که کاملا می‌تواند برای حضور زنان مناسب باشد و آنها می‌توانند در این زمینه‌ها نقش موثری را ایفا کنند. اما متاسفانه هنوز در این زمینه فرهنگ‌سازی نشده و کسی به این نکته توجه ندارد که کار در دریا فقط منحصر به دریانوردی و حضور روی کشتی نیست.
مشاغل دریایی شامل حیطه شغلی بزرگی هستند که خانم‌ها می‌توانند ابتدا از طریق این مشاغل وارد حرفه موردنظرشان شده، فرهنگ‌سازی کنند، نگاه حاکم مردانه را کاهش دهند و پس از آن، جایگاه خود را حتی روی کشتی و سفرهای اقیانوس‌پیما باز کنند.
این در حالی است که، فرهنگ‌سازی برای حضور بانوان در آن رشته‌ها آسان‌تر نیز هست. خلاصه اینکه زنان باید بدانند که حرفه دریایی فقط منحصر به دریانوردی، ملوانی و کاپیتانی نیست،
ترابران: IMO چه اقداماتی را برای سفیران خود تکلیف کرده است؟ چه پشتیبانی‌های از آنها دارد؟ آیا خود شما تاکنون مشکلات و خواسته‌های دریانوردان را به IMO یا حتی سازمان بنادر و دریانوردی یا شرکت‌های کشتیرانی منعکس کرده‌اید؟
اکنون سه موضوعی که IMO به‌صورت دقیق روی آنها کار می‌کند دعوت کردن و ترغیب جوانان و نوجوانان به دریانوردی، رفع موانع کار بانوان دریانورد و استفاده از تکنولوژی است. همچنین کمپین‌های مختلفی در زمینه اشتراک‌گذاری عکس‌ها، تجربیات و اتفاقات مهیج دریانوردان و اقداماتی را که برای حفظ محیط‌زیست انجام می‌دهند، برگزار می‌کنیم که متاسفانه چندان درباره آنها اطلاع‌رسانی همگانی نمی‌شود، به همین دلیل خواسته ما از سازمان بنادر و دریانوردی این است که توجه بیشتر به اطلاع‌رسانی درباره این‌گونه اقدامات داشته باشند.
ما مستقیما با IMO از طریق سایت رسمی آن در ارتباط هستیم و همه کارهایمان را با آنها از طریق مکاتبه بر بستر همین سایت انجام می‌دهیم. اجرا و اطلاع‌رسانی درباره قطعنامه‌ها و مصوبه‌ها نیز توسط خانم منصوریان، نماینده ایران در IMO انجام می‌شود.
البته پشتیبانی‌های IMO صرفا در چهارچوب تعریف و تعیین شعار سال، انتشار عکس‌ها و نوشته‌ها در وبسایت و یا حساب‌های اینترنتی این سازمان و…. است؛ به بیان دیگر سیاست‌گذاری با IMO و انتخاب شیوه اجرا برعهده خود کشورها است.
ترابران: شما در بخشی از صحبت‌های خود گفتید که به‌صورت دوره‌ای با دریانوردان گفت‌وگو می‌کنید و پای سخنان آنها می‌نشینید، در گفت‌وگوهایی که تاکنون داشته‌اید دریانوردان به چه مشکلاتی اشاره کرده‌اند؟
بیشتر مشکلاتی که ما از زبان دریانوردان می‌شنویم درباره دوره کارورزی و کارآموزی روی کشتی است که لازم است سازمان بنادر و دریانوردی یک برنامه‌ریزی جامع داشته باشد تا مالکان براساس آن از کارورزان نیز روی کشتی‌های خود استفاده کنند.
این معضل درباره بانوان پررنگ‌تر است، به همین دلیل ما روی کشتی‌های در شرکت اطلس راهبر دریا به‌منظور فرهنگ‌سازی، بانوان زیادی را پذیرش کردیم، اما همین که دوره آموزشی خانم‌ها روی شناور ما تمام می‌شود و می‌خواهند جای دیگری کار کنند هیچ شرکت دیگری آنها را قبول نمی‌کند، زیرا همانطور که گفتم، این حرفه همچنان مردمحور است و مردان تاب نمی‌آورند که مثلا با خانم‌ها در یک سطح کار کند، بنابراین به نظر من، صرفا در صورتی که از طرف سازمان بنادر، شرکت‌ها ملزم شوند که از بانوان استفاده کنند، می‌توان به این افزایش نقش بانوان در این حرفه امیدوار شد.
پس از این، بیشترین مشکل دریانوردان به همان ترم آموزشی دریانوردان مرد برمی‌گردد، زیرا آنها مایلند که در این دوره‌های آموزشی هم مشمول پرداخت حقوق باشند، اما متاسفانه اکثر شرکت‌ها برای دوره آموزشی به دریانوردان حقوق نمی‌دهند با اینکه هیچ قانونی مبنی بر تعلق نگرفتن حقوق به دریانوردان آموزشی وجود ندارد. آنها این مسئله را با ما در میان گذاشته‌اند و ما در حال پیگیری موضوع هستیم.
در نهایت، یکی دیگر از مشکلات دریانوردان علاوه بر دوری آنها از خانواده، نبودشان در کنار خانواده است که چنین مشکلاتی با ارائه جلسات مشاوره‌ای مرتفع خواهد شد.
ترابران: آیا سازمان بنادر و دریانوردی و حتی ITF می‌توانند چهارچوبی را برای قراردادهای دریانوردان تعریف کنند که در دوره آموزشی هم به آنها حقوق تعلق گیرد و شرکت ملزم به پرداخت حقوق شود؟
در این زمینه می‌توانم بگویم که اگر دریانوردان در انجمن صنفی دریانوردان تجاری ایران عضویت داشته باشند می‌توانند از خدمات مشاوره‌ای حقوقی و قضایی انجمن برخوردار شوند. این در حالی است که متاسفانه هنوز بسیاری از افراد در جامعه دریایی ما از فعالیت این انجمن و کمیته‌های آن آگاه نیستند و نمی‌دانند که با پرداخت حق عضویت بسیار ناچیز می‌توانند از خدمات و پشتیبانی این انجمن در موارد ضروری بهره ببرند.
آنها با عضویت در انجمن می‌توانند دغدغه‌های خود را به اشتراک بگذارند. با این کار دست انجمن هم برای پیگیری وضع قوانین بهتر در موسسات آموزشی و شرکت‌های کشتیرانی بازتر خواهد شد. باید بگویم که حتی بانوان دریانورد می‌توانند با عضویت در انجمن، شرکت‌های بهتری را اشتغال پیدا کنند.
ترابران: اکنون چند بانوی دریانورد در انجمن صنفی دریانوردان تجاری ایران عضو هستند؟
تا همین چند وقت گذشته فقط 10 بانوی دریانورد در انجمن عضو بودند که الان تعداد آنها کمتر هم شده است زیرا چند نفر عضویت خود را تمدید نکردند و چند نفر هم مهاجرت کردند. این در حالی است که ما در کمیته بانوان اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت داریم که یکی از آنها پیدا کردن مرکز آموزشی برای بانوان و دیگری بسترسازی برای گذراندن دوره‌های آموزشی روی کشتی است تا فعالیت بانوان به ملوانی و آشپزی محدود نشود و بتوانند در رشته‌های بالاتر حتی با دریافت بورسیه برای آموزش فعالیت کنند.
خلاصه اینکه؛ اهداف انجمن بسیار است، اما چون اطلاع‌رسانی درستی صورت نمی‌گیرد و دریانوردان با این انجمن آشنا نیستند و عضو نمی‌شوند، انجمن توانمند نشده است.
ترابران: خواسته یا توقع شما از نهادهای دولتی مانند سازمان بنادر و دریانوردی و حتی شرکت‌های بزرگ کشتیرانی چیست؟
ما درخواست حمایت از سازمان بنادر و دریانوردی درباره فرهنگ‌سازی حضور بانوان در جامعه دریایی و ترغیب جامعه به حضور در دریا را داریم، زیرا اگر مرجع قدرتمند و بزرگی مانند این سازمان که نهاد حاکمیتی این حوزه است از ما به‌عنوان سفیر IMO پشتیبانی کند، می‌توانیم سخنان و برنامه‌های خود را به گوش همه دریانوردان برسانیم. البته به تازگی گام‌های موثری در این راه برداشته شده است. با توجه به اینکه سازمان بنادر و دریانوردی جامعه هدف بزرگ‌تری دارد اگر در نخستین گام فقط اطلاع‌رسانی‌های ما را در پلتفرم‌های اجتماعی خود منعکس کند و این فرهنگ را ترویج دهد، آینده دریانوردی در کشور روشن‌تر خواهد شد.
